Aztag Daily - Ազդակ Օրաթերթ (Armenian Daily Newspaper based in Lebanon)
No Result
View All Result
  • Խմբագրական
  • Հայկական
  • Լիբանանեան
  • Միջազգային
  • Յօդուածներ
    • Անդրադարձ
    • Գաղութային
    • Հարցազրոյց
    • Հայրենի Կեանք
    • Գաղութէ Գաղութ
    • Զաւարեանական
    • Գիտութիւն
    • Ազդակ Գաղափարաբանական
    • Պատմական
    • Առողջապահական – Բժշկագիտական
    • Արուեստ – Մշակոյթ
    • Գրական
    • ԼԵՄ-ի ԷՋ
    • Մշակութային եւ Այլազան
  • Գաղութային
  • Մարզական
  • Այլազան
    • «Ազդակ»ի ֆոնտ
    • 50 Տարի Առաջ
    • Ի՞նչ Կ՛ըսեն Աստղերը
    • Յայտարարութիւններ
    • Կնոջական
    • Մանկապատանեկան
  • Խմբագրական
  • Հայկական
  • Լիբանանեան
  • Միջազգային
  • Յօդուածներ
    • Անդրադարձ
    • Գաղութային
    • Հարցազրոյց
    • Հայրենի Կեանք
    • Գաղութէ Գաղութ
    • Զաւարեանական
    • Գիտութիւն
    • Ազդակ Գաղափարաբանական
    • Պատմական
    • Առողջապահական – Բժշկագիտական
    • Արուեստ – Մշակոյթ
    • Գրական
    • ԼԵՄ-ի ԷՋ
    • Մշակութային եւ Այլազան
  • Գաղութային
  • Մարզական
  • Այլազան
    • «Ազդակ»ի ֆոնտ
    • 50 Տարի Առաջ
    • Ի՞նչ Կ՛ըսեն Աստղերը
    • Յայտարարութիւններ
    • Կնոջական
    • Մանկապատանեկան
No Result
View All Result
Aztag Daily - Ազդակ Օրաթերթ
No Result
View All Result

Ասատի Վարչակարգի Փլուզման Աշխարհաքաղաքական Հետեւանքները

Յունուար 13, 2025
| Անդրադարձ
0
Share on FacebookShare on Twitter

ՎԵՐԱ ԵԱԳՈՒՊԵԱՆ

Սուրիոյ քաղաքացիական պատերազմը սկսաւ 2011-ին եւ ներքաշեց բազմաթիւ տարածաշրջանային ու համաշխարհային պետութիւններ, որոնցմէ իւրաքանչիւրը կը հետապնդէ տարբեր շահեր: Պաշշար Ասատի իշխանութիւնը պահելու կարողութիւնը հիմնուած էր դաշնակիցներու` Ռուսիոյ, Իրանի եւ Հըզպալլայի աջակցութեան վրայ: Ասատի վարչակարգին փլուզումը մեծ հարցականներ կը ստեղծէ Սուրիոյ ապագայ կառավարման, իր դաշնակցութիւններու ճակատագիրին եւ տարածաշրջանային կայունութեան աւելի ընդարձակ հետեւանքներուն վերաբերող: Այս յօդուածը կը ձգտի վերլուծել այս բեմագրութեան աշխարհաքաղաքական հետեւանքները` կեդրոնանալով հիմնական դերակատարներու եւ անոնց հնարաւոր ռազմավարութիւններու վրայ:

Ա.- Տարածաշրջանային Ուժերու
Ազդեցութիւնը

1.- Իրան

Իրանի եւ Սուրիոյ յարաբերութիւնները կեդրոնական տեղ գրաւած էին Իրանի տարածաշրջանային ռազմավարութեան մէջ, յատկապէս` պահպանելու համար ազդեցութեան միջանցք մը, որ կ՛երկարի Թեհրանէն մինչեւ Պէյրութ: Ասատի վարչակարգին փլուզումը վտանգի տակ դրաւ  «Շիիական կիսալուսինը»` ստիպելով Իրանին վերանայիլ իր ռազմավարական խորքը: Թեհրան իր աջակցութիւնը ընդարձակեց` հիմնուելով ոչ պետական դերակատարներու, օրինակ` Հըզպալլային վրայ, որպէսզի պահպանէ իր ազդեցութիւնը: Աւելի՛ն. Սուրիան` որպէս առանցքային դաշնակից, բնականաբար կը թուլացնէ Իրանի բանակցային ուժը տարածաշրջանային հակամարտութիւններու եւ դիւանագիտական բանակցութիւններու մէջ:

 2.- Թուրքիոյ Ձգտումները

 

Թուրքիոյ ներգրաւուածութիւնը Սուրիոյ պատերազմին մէջ ձեւաւորուած է` Ասատի դէմ ընդդիմութեամբ, քիւրտերու ինքնավարութեան վերաբերեալ մտահոգութիւններով եւ տարածաշրջանային ազդեցութիւնը տարածելու ձգտումով: Սուրիոյ մէջ իշխանութեան դատարկութիւնը կը քաջալերէ Թուրքիան` վերահսկողութիւն հաստատելու հիւսիսային շրջաններուն վրայ, ինչ որ անհամաձայնութիւններու կը յանգեցնէ քրտական խմբաւորումներու եւ քաղաքական այլ դերակատարներու հետ: Անգարան նաեւ կը  փորձէ կասեցնել գաղթականներու հոսքը եւ ապահովել իր սահմանները, ինչ որ կ՛ամրապնդէ յետասատեան իրավիճակի բարդութիւնը: Աւելի՛ն. Թուրքիան ճիգ պիտի չխնայէ իր դիրքը օգտագործելու Սուրիոյ վերակառուցման վրայ ազդեցութիւն բանեցնելու` ապահովելով իր տնտեսական եւ անվտանգութեան շահերը:

3.- Իսրայէլի Ռազմավարական Պահանջները

Իսրայէլը զգուշաւոր, բայց աշխուժ դիրքորոշում դրսեւորած է սուրիական ամբողջ հակամարտութեան ընթացքին` օդային հարուածներ կատարելով Սուրիոյ մէջ Իրանի  եւ Հըզպալլային դէմ: Ասատի վարչակարգին փլուզումը կրնայ Իսրայէլի համար յաւելեալ կարելիութիւններ ու մարտահրաւէրներ բերել: Մէկ կողմէ ան տկարացուց Իրանի ազդեցութիւնը Սուրիոյ մէջ եւ խանգարեց Հըզպալլայի մատակարարման ճանապարհները, բայց միւս կողմէ` ստեղծուած անկայունութիւնը հաւանաբար ապահովական սպառնալիքներ ստեղծէ` ծայրայեղական խմբաւորումները տարածելով Իսրայէլի սահմաններուն մօտ: Իսրայէլը ամենայն հաւանականութեամբ կ՛ամրապնդէ իր հետախուզական եւ ռազմական գործողութիւնները` ապահովելու իր շահերը, եւ կը հետապնդէ աւելի մեծ համագործակցութիւն` տարածաշրջանային ու միջազգային դաշնակիցներու հետ:

4.- Չինաստանի Աճող Դերը

Չինաստանը նուազ չէ ներգրաւուած տարածաշրջանի հարցերուն մէջ, որովհետեւ անոր հետաքրքրութիւնները Սուրիոյ մէջ կը համընկնին  աւելի լայն նպատակներու հետ` ապահովել Belt and Road Initiative (BRI) նախաձեռնութեան  ներդրումները եւ ահաբեկչութեան դէմ պայքարը: Ասատէն ետք յառաջացած իրավիճակը կրնայ Փեքինի համար բանալ ուղիներ` աւելի աշխուժ դեր խաղալու Միջին Արեւելքի աշխարհաքաղաքականութեան մէջ, մասնաւորապէս` վերակառուցման եւ տնտեսական գործընկերութեան միջոցով:

5.- Արաբական Պետութիւններուն Դերը

Ծոցի համագործակցութեան խորհուրդի (GCC) երկիրները, յատկապէս` Սէուտական Արաբիան եւ Արաբական Միացեալ Էմիրութիւնները, Ասատը դիտած են իբրեւ իրանական ազդեցութեան գործիք: Իրանի հեռացումը կը համընկնի իրենց ռազմավարական նպատակներուն, բայց անկայունութիւնը նաեւ մարտահրաւէրներ կը ստեղծէ, յատկապէս եթէ ծայրայեղական խմբակները ուժեղանան: Այս պետութիւնները կրնան աւելցնել ջանքերը Սուրիոյ ապագայ կառավարումը իրենց շահերուն յարմարեցնելով, այս մէկը հնարաւոր է ֆինանսական օգնութեան կամ վերակառուցման գործընթացին մէջ ուղղակի ներգրաւուածութեան միջոցով: GCC-ի արձագանգը, ամենայն հաւանականութեամբ, կը ներառէ նոր դաշինքներու ստեղծում` սուրիական նոր դերակատարներուն հետ, որպէսզի հակակշռուին Իրանի եւ Թուրքիոյ ազդեցութիւնները:

Բ.- Ոչ պետական (Non-State actors)
Դերակատարներու Դերը

Ասատի վարչակարգին փլուզումը, ամենայն հաւանականութեամբ, ուժ կու տայ ոչ պետական դերակատարներուն, ներառեալ` քիւրտերուն, իսլամական խմբաւորումներուն եւ տեղական զինեալ ուժերուն: Քիւրտերուն ինքնավարութեան ձգտումները կրնան լարուածութիւն յառաջացնել Թուրքիոյ եւ արաբ բնակչութեան հետ, ինչ որ շատ հաւանական է, որ երկարատեւ հակամարտութեան յանգեցնէ Սուրիոյ հիւսիսային շրջաններուն մէջ: Իսլամական խմբաւորումները, յատկապէս անոնք, որոնք ունին անդրազգային նպատակներ, կրնան օգտագործել իշխանութեան դատարկութիւնը վերականգնելու համար իրենց դիրքերը` նոր սպառնալիքներ յառաջացնելով տարածաշրջանային անվտանգութեան համար: Տեղական զինեալ խումբերը, որոնք յաճախ կը գործեն արտաքին պետութիւններու հովանաւորութեամբ, կրնան աւելի՛ ապակեդրոնացնել Սուրիան` բարդացնելով կեդրոնական կառավարութեան ստեղծման ջանքերը: Այս դերակատարներու աճը կ՛ընդգծէ միջազգային համակարգման կարեւորութիւնը, որպէսզի Սուրիան չվերածուի ձախողած պետութեան:

Գ.- Համաշխարհային Հետեւանքներ

1.- Ռուսիան ու Արեւմուտքը

Սուրիոյ մէջ Ռուսիոյ ռազմական միջամտութիւնը առանցքային դեր խաղաց Ասատի իշխանութեան պահպանման մէջ` Մոսկուային կարելիութիւն տալով ուժ ցուցադրել Միջին Արեւելքի մէջ եւ ապահովել Թարթուսի իր ծովային ռազմակայանները: Ասատի վարչակարգին փլուզումը կասկածի տակ կը դնէ Ռուսիոյ տարածաշրջանային ռազմավարութիւնը` ստիպելով զայն բանակցութիւններ վարելու այլ դերակատարներու հետ` իր ազդեցութիւնը պահպանելու համար: Մոսկուան կրնայ փորձել աջակցիլ այլընտրանքային ղեկավարներու կամ խումբերու` իր շահերը պաշտպանելու համար, սակայն անոր դիրքը անպայմանօրէն կը թուլանայ: Միւս կողմէ` արեւմտեան պետութիւնները, յատկապէս` Ամերիկայի Միացեալ Նահանգները եւ Եւրոպական Միութիւնը, կրնան դիտարկել վարչակարգի անկումը որպէս հնարաւորութիւն` տկարացնելու ռուսական եւ իրանական ազդեցութիւնը տարածաշրջանին մէջ: Սակայն Արեւմուտքի ռազմավարութիւնները, ամենայն հաւանականութեամբ, կ՛ուղղուին ծայրայեղական խմբաւորումներու ուժը սահմանափակելու եւ ժողովրդավարական կարգեր հաստատելու, որոնք, սակայն, լուրջ մարտահրաւէրներու պիտի հանդիպին:

2.- Ուժային Շուկաներ

Սուրիոյ դիրքը` որպէս քարիւղի եւ կազի խողովակներու հնարաւոր միջանցք, շատոնց նկատուած է անոր աշխարհաքաղաքական նշանակութեան մէկ առանցքը: Ասատի յետվարչակարգի անկայունութիւնը կրնայ յապաղեցնել կամ խափանել այն ծրագիրները, որոնք նպատակ ունին Եւրոպայի ուժանիւթի  աղբիւրները շեղել Ռուսիայէն, ինչ որ կը բարդացնէ համաշխարհային ուժանիւթի ռազմավարութիւնները: Աւելի՛ն. Սուրիոյ անկայունութիւնը կրնայ աւելի լայն ազդեցութիւն ունենալ ուժանիւթի շուկաներուն վրայ` ընդլայնելով տարածաշրջանային լարուածութիւնները եւ ազդելով ուժանիւթ  արտադրող դրացի երկիրներուն, ինչպէս, օրինակ, Իրաքն ու Իրանը:

3.- Համաշխարհային Անվտանգութեան Մարտահրաւէրներ

Ասատի վարչակարգին փլուզումէն ետք Սուրիոյ մէջ ծայրայեղական խմբաւորումներու վերածնունդը կրնայ ստեղծել զգալի համաշխարհային վտանգներ, ներառեալ` ահաբեկչութեան արտահանման վտանգը: Միջազգային ընտանիքի կարողութիւնը համաշխարհային ահաբեկչութեան դէմ արդիւնաւէտ միջոցներ համակարգելու` նման անկայուն միջավայրի մէջ, ունի կարեւոր նշանակութիւն:

4.- Ազգային Ինքնիշխանութեան Ապագան

Սուրիոյ փլուզումը ցուցանիշն է ժամանակակից դարաշրջանի ազգային ինքնիշխանութեան մարտահրաւէրներու, յատկապէս` ցեղային եւ կրօնական բաժանումներով յատկանշուած տարածաշրջաններու մէջ: Միջազգային ընտանիքին արձագանգը Սուրիոյ հարցին համար կրնայ օրինակ դառնալ նման ճգնաժամերու համաշխարհային մակարդակով լուծումներ բերելու:

Դ.- Մարդասիրական եւ Ապահովական
Մարտահրաւէրներ

Ասատի վարչակարգին փլուզումը կը սրէ Սուրիոյ մարդասիրական ճգնաժամը` միլիոնաւոր տեղահանուածներու եւ կործանած ենթակառոյցներու պայմաններուն մէջ: Դրացի երկիրները, յատկապէս` Լիբանանը, Յորդանանը եւ Թուրքիան, պիտի դիմագրաւեն յաւելեալ ճնշումներ` գաղթականներու հոսքին եւ սահմանային անապահովութեան պատճառով: Մարդասիրական այս ճգնաժամը պիտի ծանրաբեռնէ միջազգային օգնութեան համակարգերը եւ պիտի ստեղծէ հնարաւորութիւններ` ծայրայեղական խմբաւորումներուն համար, որպէսզի շահագործեն խոցելի բնակչութիւնը: Բացի ատկէ` հաւանական է, որ համայնքային բռնութիւնները աւելի ապակայունացնեն տարածաշրջանը` պահանջելով միջազգային հզօր ներգրաւուածութիւն` կանխելու այս ազդեցութիւններու տարածումը: Միջազգային ընտանիքը պէտք է ուշադրութիւն դարձնէ Սուրիոյ հաստատութիւններու վերակառուցման` երկարաժամկէտ կայունութիւն ապահովելու եւ հետագայ հակամարտութիւնները կանխելու համար:

Ե.- Եզրակացութիւն

Ասատի վարչակարգին  փլուզումը պիտի ունենայ լայնածաւալ աշխարհաքաղաքական հետեւանքներ` վերաձեւաւորելով դաշինքներն ու ուժային կառոյցները Միջին Արեւելքի մէջ: Թէեւ որոշ դերակատարներ կրնան այս իրավիճակը դիտարկել որպէս հնարաւորութիւն իրենց շահերը առաջ տանելու համար, բայց եւ այնպէս, երկարատեւ անկայունութեան եւ տարածաշրջանային բաժանումներու վտանգները կը մնան էական: Սուրիական հակամարտութեան բարդութիւնը կը շեշտէ բազմակողմանի մօտեցումներու կարեւորութիւնը յետասատեան կայունացման համար, որ ներառէ տարածաշրջանային ուժերը, միջազգային կազմակերպութիւնները եւ տեղական դերակատարները: Այս հարցերուն ըմբռնումը էական է քաղաքական որոշում կայացնողներուն եւ շահագրգիռ կողմերուն համար, որոնք կը ձգտին կողմնորոշուիլ յետասատեան Միջին Արեւելքի բարդ իրականութիւններուն մէջ:

 

 

Նախորդը

«Ալիք»-ի Խմբագրական. 2025 Թուական. Հրաշքներ, Որոնք Բացառապէս Կարող Են Իրագործուել Մեր Կամքով Եւ Ցանկութեամբ

Յաջորդը

Համազգայինի Գեղարուեստի Դպրոցներու Արուեստագէտ Ուսուցիչներու Կատարումներով. Ամանորին Նուիրուած Յոյս Ներշնչող Բարձրորակ Համերգ

RelatedPosts

Սթափելու Ժամանակը
Անդրադարձ

Թարգմանչաց Տօնին Առիթով

Հոկտեմբեր 15, 2025
Արցախեան Պայքարի 30՞, Թէ 100-ամեակ
Անդրադարձ

Մեր Ոտքերի Տակի Հողն Է Երերում, Իսկ Մենք Դեռ Պարում Ենք

Հոկտեմբեր 15, 2025
Միացեալ Նահանգներու Կառավարութիւնը Աւելի Արցախամէտ Է, Քան` Հայաստանի Վարչապետը
Անդրադարձ

Միացեալ Նահանգներու Կառավարութիւնը Աւելի Արցախամէտ Է, Քան` Հայաստանի Վարչապետը

Հոկտեմբեր 14, 2025
  • Home
  • About Us
  • Donate
  • Links
  • Contact Us
Powered by Alienative.net

© 2022 Aztag Daily - Ազդակ Օրաթերթ (Armenian Daily Newspaper based in Lebanon). All rights reserved.

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In
No Result
View All Result
  • Խմբագրական
  • Հայկական
  • Լիբանանեան
  • Միջազգային
  • Յօդուածներ
    • Անդրադարձ
    • Գաղութային
    • Հարցազրոյց
    • Հայրենի Կեանք
    • Գաղութէ Գաղութ
    • Զաւարեանական
    • Գիտութիւն
    • Ազդակ Գաղափարաբանական
    • Պատմական
    • Առողջապահական – Բժշկագիտական
    • Արուեստ – Մշակոյթ
    • Գրական
    • ԼԵՄ-ի ԷՋ
    • Մշակութային եւ Այլազան
  • Գաղութային
  • Մարզական
  • Այլազան
    • «Ազդակ»ի ֆոնտ
    • 50 Տարի Առաջ
    • Ի՞նչ Կ՛ըսեն Աստղերը
    • Յայտարարութիւններ
    • Կնոջական
    • Մանկապատանեկան

© 2022 Aztag Daily - Ազդակ Օրաթերթ (Armenian Daily Newspaper based in Lebanon). All rights reserved.

Are you sure want to unlock this post?
Unlock left : 0
Are you sure want to cancel subscription?