Երկրագունդը Պաղեցնելու Համար Ադամանդի Փոշի

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ

Մեր երկրագունդի կլիմային ընդհանուր ջերմաստիճանին բարձրանալը մեծ մտահոգութիւններ կը յառաջացնէ: Բոլորին համար յստակ է, որ այս երեւոյթը կրնայ ծանր հետեւանքներ ունենալ երկրագունդին կեանքին եւ մարդկութեան կեանքին վրայ: Այս հարցին վերաբերեալ բազմաթիւ հետազօտութիւններ կը կատարուին: Գիտնականներ կ՛ուսումնասիրեն այն միջոցները, որոնք հիմնուած են գիտական եւ ստուգուող տուեալներու վրայ:

***

Կարգ մը գիտնականներու համար ջերմաստիճանի բարձրացման դէմ պայքարելու համար միակ լուծումը բնածխական կազի յառաջացումը նուազեցնելն է` նուազ սպառելով, տարբեր ձեւով ապրելով: Մինչ ուրիշ մասնագէտներու համար գիտական եւ արհեստագիտական յառաջդիմութիւններն են, որոնք պիտի հարցը լուծեն` առանց փոփոխութիւններ պարտադրելու մեր ապրելակերպին մէջ: Մինչեւ այս երկու տարբեր տեսակէտները միջին լուծում մը գտնեն, աշխարհագրական ճարտարագիտութեան մասնագէտները կ՛աշխատին ուրիշ միջոցի մը վրայ` մինչ այդ սահմանափակելու համար ջերմաստիճանի բարձրացման ազդեցութիւնը:

***

Աշխարհագրական ճարտարագիտութիւնը կ՛ընդգրկէ գիտնականներուն կողմէ մտածուած թեքնիքներ, որոնց նպատակն է երկրագունդին կենսոլորտին վրայ արհեստական ձեւերով փոփոխութիւններ յառաջացնել, կլիմայի ջերմացման դէմ պայքարելու համար: Այս միջոցին գլխաւոր մօտեցումն է դանդաղեցնել կամ շրջել: Կլիմայի փոփոխութեան ազդեցութիւնները, ինչպէս, օրինակի համար, ջերմաստիճանի բարձրացումը, զօրաւոր փոթորիկները, կամ ջուրերու մակերեսին բարձրանալը…

Աշխարհագրական ճարտարագիտութեան մէջ երկու մեծ միջոցներ գոյութիւն ունին: Մէկ միջոցը կը կեդրոնանայ արեւուն վրայ` գտնելու համար միջոց մը` կառավարելու անոր ճառագայթները, որ արեւու քրեմի մը կամ հայելիի մը պէս պիտի բանի երկրագունդին համար` պահպանելու համար վնասակար ճառագայթներէն: Երկրորդ միջոցը ուղղուած է բնածխական կազի արտադրութեան` առաւելագոյն չափով չէզոքացնելու համար այս վնասակար կազը, որ մեծ ազդեցութիւն ունի կլիմայի ջերմացման վրայ:

Այս մօտեցումները շատ հետաքրքրական կ՛երեւին… Սակայն բոլոր մասնագէտները համաձայն չեն այս լուծումներուն: Անոնք վստահ չեն, թէ այս միջոցները իսկապէս օգուտ մը պիտի ունենա՞ն, թէ՞ ընդհակառակը, ուրիշ հարցեր պիտի յառաջացնեն:

***

Մենք գիտենք, որ տարբեր տեսակի կազերու գործածութիւնը մեծ վնասներ կը հասցնէ մթնոլորտային խաւերուն: Մեր կենսոլորտին համար վնասակար այդ կազերէն է ծծումբը: Արդ, հրաբխային ժայթքումներու ընթացքին, նշմարուած է, որ անոր մասնիկները ունին կարելիութիւնը ցոլացնելու արեւու ճառագայթներէն բաժին մը, եւ հետեւաբար` երկրագունդը պաղեցնելու: Սակայն ծծումբով լեցուն սփրէյներ դէպի երկինք ղրկելը կրնայ ժխտական ազդեցութիւններ ունենալ: Բազմաթիւ գիտնականներ կը զգուշացնեն նման գործողութեան մը օզոնի խաւին վրայ ունենալիք ժխտական ազդեցութենէն: Այս խաւը, որուն պաշտօնն է մեր երկրագունդը պաշտպանելու արեւու ճառագայթներէն, կրնայ տկարանալ` խանգարումներ յառաջացնելով մեր օդերեւութաբանական պայմաններուն վրայ:

***

Այս պատճառով կարգ մը գիտնականներ այլընտրանք մը կ՛առաջարկեն: Ծծումբի փոխարէն` գործածել ադամանդ: Տարբեր փորձերէ եւ ուսումնասիրութիւններէ ետք գիտնականները նկատած են, որ ադամանդի փոշին ամէնէն լաւ արդիւնքները կու տայ: Ան շատ լաւ կը ցոլացնէ լոյսն ու տաքութիւնը, շատ երկար ժամանակ չի մնար անջրպետին մէջ, եւ անոր «լաւ» սփռումը թթու (ասիտ) անձրեւներ չի յառաջացներ:

Այս բոլորը շատ լաւ են, սակայն նման գործողութիւն մը շատ սուղ կրնայ արժել: Ըստ մասնագէտներուն, ամէն տարի անջրպետին մէջ 5 միլիոն թոն ադամանդի փոշի սփռելով` 45 տարիներու ընթացքին երկրագունդին ընդհանուր ջերմաստիճանը կրնայ 1,6 աստիճան իջնել: Անշուշտ ասիկա շատ լաւ կերպով պիտի կարենայ կլիմային ջերմացման վնասակար հետեւանքները սահմանափակել: Սակայն այս ամբողջ գործողութիւնը պիտի կարօտի 200 հազար միլիառ տոլարի…

Ծանօ՞թ Էիր Աղբեր Հաւաքելով
Վազքի Մրցումին

Այս մարզաձեւը ունի նոյնիսկ իրեն յատուկ անունը` «փլոկինկ»: Այս մարզաձեւը ծագում առած է Շուէտի մէջ, 2016 թուականին: Անոր անունը յառաջացած է շուէտերէն «փլոքա ափ» բառէն, որ կը նշանակէ «հաւաքել», եւ «ճոկինկ» բառերէն: Այս մարզաձեւին նպատակն է ամէնէն մեծ քանակով աղբեր հաւաքել (բնութեան օգտակար դառնալու համար)` միաժամանակ վազելով (մեր մարմնին օգտակար դառնալու համար):

Այս տարի «փլոկինկի» աշխարհի ախոյեանութիւնը տեղի ունեցաւ Իտալիոյ Պերկամ շրջանին մէջ: Աշխարհի 13 տարբեր երկիրներէ եկած մարզիկներ մասնակցեցան այս մրցումին, որ կը բաղկանայ երկու բաժիններէ` քաղաքին մէջ եւ բնութեան մէջ:

Մրցումներուն աւարտին, մարզիկները հաւաքեցին ընդամէնը 1289 քիլոկրամ աղբ. 926 քիլոկրամ` բնութեան մէջ մրցումին եւ 363 քիլոկրամ քաղաքին մէջ մրցումին: Կիրակի, 29 սեպտեմբերին, մրցաշարքին աւարտին, քաղաքի մրցումի ախոյեան հռչակուեցան շուէտացի Ռուպըրթ Սվենսըն եւ իտալացի Էլենա Քանութօ, մինչ բնութեան մէջ մրցումին ախոյեաններն էին սերպ Միլոջ Սթանօճեւիք եւ իտալացի Տոնաթելլա Պոնկլիոնի:

«Մեծ Մամաս Ֆորթնայթ
Խաղի Աստղ Մըն Է»

Քաթ Պոուի 76 տարեկան սկովտիացի մեծ մամա մըն է, որ շատ կը սիրէ… վիտէօ-խաղերը: Քանի մը տարի առաջ անոր թոռնիկը զայն ծանօթացուցած էր «ֆորթնայթ» վիտէօ-խաղին: Այդ թուականէն ի վեր մեծ մաման սկսած է գրեթէ միշտ խաղալ այդ խաղը:

Ան արձանագրուած է համացանցի Թուիչ կայքէջին, որ կարելիութիւնը կու տայ խաղերը ուղղակիօրէն սփռելու ներկայիս Քաթ Պոուի ունի աւելի քան 20 հազար բաժանորդներ: Ան նոյնիսկ խումբով խաղցած է Սայֆըր Փիքէյ ամերիկացի նշանաւոր եութիուպի անձնաւորութեան հետ` իր կարգին դառնալով համացանցի իսկական աստղ մը: