Պատրաստեց՝ ՆԱՐԷ ԳԱԼԵՄՔԷՐԵԱՆ
Աշխարհի զանազան վայրերու մէջ, տարբեր ժամանակաշրջաններուն եղած են եւ կան հետաքրքրական իւրայատկութիւններով յատկանշուող աւաններ եւ գիւղեր, որոնց մասին լրագրողներ տեղեկութիւններ յաճախ կը հրապարակեն, մասնագէտներ ուսումնասիրութիւններ կը պատրաստեն: Սակայն որոշ հարցեր տակաւին լուծում չեն գտներ: «Տէյլի Պիստ» կայքի յօդուածագիրը վերջերս այցելած է Քաշմիրի Տատխայ կանաչազարդ, գեղատեսիլ գիւղը, որուն մասին ինք եւս գրած է:
Ն.
Ինչպէ՞ս Սերնդագիտութիւն Մը Գիւղը Վերածեց
Աշխարհի Ամէնէն Լուռ Բնակավայրին
Տատխայը, որ Քաշմիրի հեռաւոր գիւղ մըն է, լսելու եւ խօսելու հարցեր ունեցող բնակիչներու աշխարհի ամէնէն բարձր տարածքին վրայ է:
Ինչպէ՞ս այս պատահած է:
Երբ մտայ Տատխայ` հեռաւոր, գեղատեսիլ գիւղ բլուրի գագաթին, որ շրջապատուած էր հզօր Հիմալայեան լեռներով, առաջին բանը, որ նկատեցի, լռութիւնն էր: Չկան երեխաներ, որոնք կը խաղան, կը պոռան, կը ճչան: Չկան չափահասներ, տարեցներ, որոնք կը բամբասեն, կը ծիծաղին եւ կը սակարկեն: Չկան այնպիսի աշխուժ ձայներ, որոնք սովորաբար կը լսէիք Հնդկաստանի կողմէ կառավարուող որեւէ այլ գիւղի մէջ:
Այդ, այն պատճառով, որ շուրջ 300 ընտանիք ունեցող Տատխայ, ըստ տեղացիներուն, յայտնի է որպես «լուռ գիւղ»:
Աշխարհի վրայ գտնուող որեւէ այլ գիւղէ աւելի, Տատխայ ունի լսելու եւ խօսելու հարցեր ունեցող մարդոց աւելի մեծ թիւ` իր բնակչութեան մէջ:
Կառավարութեան հովանաւորութեամբ Բժշկական հետազօտութիւններու հնդկական խորհուրդի (ICMR) 2014 թուականին իրականացուցած հետաքննութիւնը պարզած է, որ Տատխայի մէջ լսողութեան եւ խօսքի կորուստը կապուած չէ մարմինի այլ մասերու վրայ ազդող պայմաններու:Գիւղացիները կ՛ըսեն, որ այստեղ ծնած երեխաներէն շատերը չեն կրնար խօսիլ կամ լսել:
Բնականաբար գիւղը բոլորովին այլ ձեւով կը գործէ, քան` ամբողջ աշխարհը:
Սովորական է տեսնել, թէ ինչպէ՛ս մարդիկ կը նային իրարու` առանց որեւէ բառ ըսելու:
Գիւղացիները կը ճանչնան ոչ թէ անուններով, այլ անոնց մարմնին վրայ գոյութիւն ունեցող նշաններով: Նոյնիսկ անոնք, որոնք կրնան բնականոն լսել եւ խօսիլ, յարմարած են հաղորդակցութեան հանդարտ բնոյթին:
«Իւրաքանչիւր ընտանիք հարուածուած է այս անէծքէն», ըսաւ գիւղապետ Չուտարի Մոհամմատ Հանիէֆ, երբ փետրուարին Տատխայ այցելեցի:
«Առնուազն 83 անձ լսելու եւ խօսելու հարցեր ունի: Ես խնդրած եմ կառավարութենէն` այս երեխաներուն համար դպրոց տրամադրել, բայց մեր խնդրանքը ինկաւ խուլ ականջներու վրայ: Այս մարդիկը տարրական ուսումէ հեռու պահած են», աւելցուց գիւղապետը:
Հեռաւոր գիւղը շատ աղքատացած է: Բազմաթիւ տուներ ունին ծառերու ճիւղերով եւ հողով պատրաստուած կանաչապատ տանիք: Ընտանիքներ եկամուտի համար բանջարեղէն կ՛աճեցնեն: Բժշկական փոքր կեդրոն մը կայ, բայց բժիշկ չունի: Ըմպելի ջուրը կը բերեն մօտակայ աղբիւրներէ:
Գիւղացիները իրենց ապրուստին համար մեծապէս կախուած են երկրագործութենէ, անասնապահութենէ եւ օրավարձով աշխատանքէ:
Բայց եւ այնպէս գիւղը կը շարունակէ խաղաղ մնալ:
Ըստ ոստիկանութեան հաղորդած տուեալներուն, յանցագործութեան շատ հազուադէպ դէպք կ՛արձանագրուի:
Լսելու եւ խօսելու հարցեր ունեցողներու բարձր թիւը Տատխայը յայտնի դարձուցած է:
Գիւղացիները այժմ կասկածով կը վերաբերին այցելուներուն, որոնք յաճախ կու գան լուսանկարչական սարքերով: Անոնք բաներ մը կ՛արձանագրեն եւ իրենք զիրենք բժիշկ կ՛անուանեն:
Գիւղի բնակիչները այլեւս չեն ուզեր գործակցիլ այցելուներուն հետ` ըսելով, որ բաւական արիւն տուած են նմուշներու համար:
Այդպէս կ՛ըսէ նաեւ Հանիեֆ, որ գիւղին մէջ ունի եռայարկ տուն մը եւ բնակիչներու մեծ մասէն աւելի բարեկեցիկ է: Հանիեֆ որոշած է պաշտպանել հարցեր ունեցող գիւղացիներուն կարիքները:
Անցեալին ան բժիշկներ հրաւիրած է Ճամմուի եւ Քաշմիրի զանազան շրջաններէն` գտնելու բուժում մը գիւղի լսելու եւ խօսելու հարցեր ունեցող երեխաներուն: Բայց հիմա ան կ՛ըսէ, որ հրաժարած է բժիշկներէն:
«Տարիներու ընթացքին բժիշկներու խումբեր այցելեցին գիւղ` մեր լսելու եւ խօսելու հարցեր ունեցող երեխաներու արեան նմուշները առնելով: Ապա մենք ոչինչ լսեցինք անոնցմէ», ըսաւ Հանիեֆ:
Երբ ես այցելեցի Հանիեֆի տունը, անոր 34-ամեայ եւ 18-ամեայ զաւակները` Շապիր Ահմատ եւ Աֆթապ Ահմատ, դուրսը պատ կը կառուցէին բանջարանոցին շուրջը:
Հանիեֆ ինծի ըսաւ, որ անոնք վարպետ պատողներ են, բայց անոնք չեն կրնար խօսիլ եւ լսել:
«Անոնք խուլ եւ համր են: Դուք պէտք է գիտնաք անոնց լեզուն: Որպէս ծնող` ամէն օր կը մահանաք մտածելով, թէ ի՛նչ կրնայ պատահիլ անոնց մեր մահէն ետք»:
Ե՛ւ Շապիր ե՛ւ Աֆթապ նայեցան դէպի իրենց հայրը եւ սկսան իրարու հետ խօսիլ դէմքի եւ ձեռքի շարժուձեւերու լեզուով:
«Իրենք կը հարցնեն, թէ ինչո՞ւ այս բժիշկները գիւղ եկած են: Կ՛ըսեն, որ այլեւս արեան նմուշ չեն տար», ըսաւ Հանիեֆ:
Ան աւելցուց. « Բժիշկներ եկան, լրագրողներ եկան եւ նկարահանեցին մեզ, բայց մենք լուծում չգտանք, թէ ինչպէ՛ս կասեցնել այս հիւանդութեան տարածումը մեր ապագայ սերունդին վրայ»:
Գիւղացիները առնուազն յոյս ունէին ստանալ յատուկ դպրոց, որ յատկացուէր այստեղ մեծցած լսելու եւ խօսելու հարցեր ունեցող երեխաներու կրթութեան:
Սակայն նման դպրոց չէ կառուցուած, եւ գիւղը կրկին մոռացութեան մատնուած է:
Տասնամեակներ շարունակ Տատխայի մէջ լսելու եւ խօսելու դժուարութեան պատճառը առեղծուած էր: Սակայն գիտնականները շատ կը կասկածէին, որ ժառանգական կապ կայ:
Ըստ Սունիլ Կումար Ռայնայի (հնդիկ բժիշկ մը, որ ղեկավարած է 2014 թուականի ICMR-ի քննութիւնը), գիւղը հիմնականին մէջ բաղկացած է կուճարներէ` քոչուորներ, որոնք տարածուած են Հնդկաստանի, Փաքիստանի եւ Աֆղանիստանի մէջ:
Անոր սերնդագիտական, ժառանգական քննութիւնները գիւղի բնակչութեան վրայ, բացայայտեցին լայն տարածում այս հարցին: Այդ ժառանգական է:
Մասնագէտները կը կարծեն, որ տասնամեակներու ընթացքին գիւղէն ներս ազգակցական ամուսնութիւնները կը նշանակեն, որ այդ արագ տարածուած է սերունդ սերունդ: Կառավարութեան տուեալները ցոյց կու տան, որ առնուազն 83 անձեր, հիմնականին մէջ` կիներ, տուժած են այս դժուարութենէն, որ պատուհասած է գիւղի 55 ընտանիք:
Գիւղի ապագան փոխելու համար իշխանութիւնները այժմ կը խրախուսեն հեռաւոր այս պատմական գիւղի բնակիչները դուրս գալ իրենց մեկուսացումէն եւ փնտռել ընկերներ, որոնք ծագումով այլ գիւղերէ են:
Սուշիլ Ռազտան յայտնի բժիշկ է Հնդկաստանի ճամմու եւ Քաշմիր նահանգներէն, ան կը ղեկավարէ հետազօտական խումբը, որ կ՛ուսումնասիրէ Տատխայի մէջ այս հարցը:
«Սկիզբը` 2024 թուականին, մենք քննեցինք 120 հիւանդ, սակայն այժմ թիւը նուազած է, քանի որ բազմաթիւ ընտանիքներ դադրեցուցած են ազգականներու հետ ամուսնութիւնները», նշեց ան:
Տեղացիները կ՛ըսեն, որ լսելու եւ խօսելու հարց ունեցողներու առաջին պարագան արձանագրուած է 1901 թուականին, երբ Մերան Պաքշ անունով անձը ծնած է ընտանիքի մը մէջ, որ գիւղ գաղթած է մօտակայ Ճամմու թաղէն: Ան երկար կեանք ապրեցաւ եւ մահացաւ 1990-ին:
Բայց ի յայտ կու գայ, որ լսելու եւ խօսելու հարցը կը ծագի առնուազն այլ աղբիւրէ մը: Ըստ ICMR-ի սերնդագիտական քարտէսագրման քննութեան, մէկէ աւելի տոհմ պատասխանատու է:
Քանի որ Տատխայի` որպէս «լուռ գիւղի» համբաւը կը տարածուի, բժիշկները կու տան այն վարկածը, որ լսողութեան եւ խօսելու կորուստ ունեցող միւսները, որոնք այդ հարցը ունէին, կրնային տեղափոխուիլ գիւղ:
Տատխայի մէջ ես խօսեցայ այլ գիւղացիի մը` Կուլամ Նապիի հետ, որ ունի լսելու եւ խօսելու հարցեր ունեցող երկու երեխայ:
«Մենք չենք կրնար գիւղէն ելլել, քանի որ եթէ մեր երեխաները բանի մը կարիքը ունենան, ինչպէ՞ս կը հարցնեն», ըսաւ ան:
Իշխանութիւններու կողմէ աջակցութեան բացակայութիւնը կը նշանակէ, որ Տատխայի բնակիչները առանձին կը կարողանան պարզել ամէն բան` հակառակ գիւղացիներու օգնութեան խնդրանքներուն:
«Կառավարութիւնը պէտք է բանայ յատուկ դպրոցներ` լսելու եւ խօսելու հարցեր ունեցող երեխաներու համար, որպէսզի անոնք կարողանան հիմնական կրթութիւն ստանալ,- աւելցուց Նապի:
– Անոնք հաղորդակցելու համար կը կարողանային գործածել եւ հասկնալ շարժուձեւերու լեզուն: Պէտք է բանան որոշ աշխատանքային կեդրոններ, ուր կը կարողանան աշխատիլ, սորվիլ, ապրուստը շահիլ»:
Ռազտան համաձայնեցաւ: Թէեւ գիւղին մէջ լսելու եւ խօսելու հարցեր ունեցողներու թիւը նուազեցնելու ուղիներ կան, բայց եւ այնպէս, պէտք է որոշ օգնութիւն ցուցաբերուի անոնց Տատխայի մէջ:
«Լսելու եւ խօսելու հարցերը կ՛ազդեն անոնց ընկերային կեանքին վրայ: Կառավարութիւնը պէտք է վերականգնէ զանոնք», ըսաւ Ռազտան:
