Յուշարձաններու եւ տեսարժան վայրերու միջազգային խորհուրդին առաջարկով ԵՈՒՆԵՍՔՕ-ն 1983-էն ի վեր ապրիլ 18-ը կը նշէ իբրեւ յուշարձաններու եւ տեսարժան վայրերու միջազգային օր: Նպատակն է` մարդկութիւնը իրազեկ դարձնել պատմամշակութային ժառանգութեան մասին, անհրաժեշտ ջանքեր գործադրել յուշարձաններու պահպանութեան համար:
«Ամբողջ աշխարհում արժեւորում են յուշարձանների նշանակութիւնը` կազմակերպելով տարբեր միջոցառումներ: Այս ամէնին զուգահեռ բռնագրաւուած Արցախում Ազրպէյճանի պետական վարչակազմը ամբողջ աշխարհի աչքի առջեւ ոչնչացնում է երկիր մոլորակի մշակութային ժառանգութեան մաս հանդիսացող քաղաքակրթական արժէքները: Արցախում գտնուող ամբողջ մշակութային ժառանգութիւնը ոչնչացման եւ իւրացման վտանգի տակ է:
Միջազգային այս օրը անգամ մը եւս ահազանգում ենք, որ Արցախում ամէնօրեայ յաջորդականութեամբ ոչնչացւում է համաշխարհային քաղաքակրթութիւնը: Եթէ յստակ քայլեր չձեռնարկուին, ապա մեր մոլորակը կը զրկուի բացառիկ մշակութային արժէքներից», ահազանգ հնչեցուցած է ազերպայճանագէտ, «Հայք» մշակոյթի պաշտպանութեան միութեան ներկայացուցիչ, իրաւաբան Յովիկ Աւանէսով:
Ազրպէյճան Կը Շարունակէ Քանդել Շուշիի Ղազանչեցոց
Ս. Ամենափրկիչ Եկեղեցւոյ
Քրիստոնէական Ժառանգութեան Հետքերը
Քրիստոնէական Ժառանգութեան Հետքերը
«Մոնումընթ Ուոչ»-ը կ՛ահազանգէ, որ ազրպէյճանական թելեկրամեան կարգ մը ալիքներ 15 ապրիլին տարածեցին Շուշիի Ղազանչեցոց Ս. Ամենափրկիչ եկեղեցւոյ «վերականգնման» լուսանկարները` նշելով, որ աշխատանքները վերսկսած են եւ կը կատարուին տանիքին ու վնասուած պատերու նորոգութեան աշխատանքները:
Արցախի մշակութային ժառանգութեան մշտադիտարկում իրականացնող monumentwatch.org կայքը կը գրէ հետեւեալը. «Սակայն լուսանկարներից երեւում է, որ ազրպէյճանական կողմը քանդել է երկթեք ճակատներից մէկի վրայի խաչաձեւ լուսամուտը եւ դրանից վեր գտնուող պատկերաքանդակը: Ղազանչեցոց տաճարի իւրաքանչիւր ճակատի վրայ կայ նման խաչաձեւ լուսամուտ եւ պատկերաքանդակ: Արեւմտեան ճակատի քանդակը ներկայացնում էր «Խաչակիր Քրիստոսը» թեման` համապատասխան արձանագրութեամբ: Տաճարի մասին տես` Շուշիի Ս. Ամենափրկիչ Ղազանչեցոց եկեղեցին: 44-օրեայ պատերազմի ժամանակ ազրպէյճանական ռմբահարումից վնասուել էր եկեղեցու նաեւ հարաւային ճակատը` խաչաձեւ լուսամուտով հանդերձ: Այն յստակ երեւում է դեռեւս 2020 թուականի հոկտեմբերին արուած լուսանկարներից: Ուստի ակնյայտ են տաճարի մանրամասների ուղղակի աւերման, ձեւափոխման աշխատանքները, ինչը դրսեւորւում է տաճարի չակերտաւոր վերականգնման հէնց սկզբից: Տաճարի անօրինական վերականգնման թեմայով աւելի մանրամասն տես` Շուշիի Սուրբ Ղազանչեցոց եկեղեցու անօրինական վերականգնումները, Շուշիի Ղազանչեցոց Սուրբ Ամենափրկիչ տաճարի ազրպէյճանական «վերականգնման» շուրջ»:
Պաքու Քանդած Է Շուշիի Կանաչ Ժամը
Ազրպէյճան բարբարոսական հերթական դրսևորումն է ցուցադրած` հողին հաւասարեցնելով Արցախի Շուշիի Կանաչ ժամը, որ աւելի քան 200 տարուան պատմութիւն ունէր, յայտնած է ՀՅԴ Եւրոպայի Հայ դատի յանձնախումբը: «Ազրպէյճան քանդած է 1818-ին կառուցուած պատմական հայկական Սուրբ Յովհաննէս Մկրտիչ եկեղեցին (յայտնի` որպէս Կանաչ ժամ): Եկեղեցին կը գտնուէր Ազրպէյճանի գրաւման տակ գտնուող Արցախի Շուշի քաղաքին մէջ: Արբանեակային լուսանկարները կը հաստատեն, որ եկեղեցին ոչնչացուած է 2024-ի փետրուարին: Պաքուի այս կանխամտածուած գործողութիւնը կը վկայէ իրենց նախնիներու հողերուն վրայ հայերու ժառանգութեան համակարգուած ոչնչացումը», յայտնուած է հաղորդագրութեամբ:
