Տունէ՞ն Աշխատիլ, Թէ՞ Գրասենեակէն

Պատրաստեց՝ ՆԱՐԷ ԳԱԼԵՄՔԷՐԵԱՆ

«Քորոնա»-ի տարածումով յառաջացած այս հարցադրումը տակաւին կը մնայ աժմէական: Հոգեբաններ, մասնագէտներ, լրագրողներ, մտաւորականներ յաճախ կ՛անդրադառնան այս հարցի տարբեր երեսներուն, կը փորձեն գտնել ամէնէն տրամաբանական, օգտակար լուծումները: Բրիտանական «Կարտիըն» թերթին կայքը հրապարակած է զանազան կարծիքներ:

Ն.

Հետազօտութիւնը ցոյց կու տայ, որ տունէն աշխատիլը կրնայ մեծ օգուտներ բերել առողջութեան

Տնային աշխատանքի վերաբերեալ 1930 ուսումնասիրութիւններ գտած են հիմնական առաւելութիններ, բայց նաեւ` բացասական կողմեր, ինչպիսիք են` հակաընկերային ժամերը եւ պաշտօնի բարձրացման համար անտեսուիլը:

Տունէն աշխատելու շնորհիւ` մարդիկ աւելի առողջ կը սնանին, աւելի նուազ ճնշուած կ՛ըլլան եւ աւելի ցած արեան ճնշում կ՛ունենան.  այսպէս կ՛ըսուի յետհամաճարակային աշխատավայրերու վերաբերեալ ակադեմական լայնածաւալ ուսումնասիրութիւններուն մէջ:

Բայց եւ այնպէս, տունէն աշխատողները աւելի կ՛ուտեն, ոգելից ըմպելի աւելի շատ կը խմեն, աւելի շատ կը ծխեն եւ կը գիրնան, պարզուած է հետազօտութեան մէջ: Իսկ այն տնօրէնները, որոնք կը կարծեն, թէ տունէն աշխատող մարդիկ ծոյլ են, պէտք է այդ միտքը վերատեսութեան ենթարկեն: Աւելի քիչ հաւանական է, որ այդ մարդիկը հիւանդութեան պատճառով աշխատանքէ բացակային, անոնք կ՛աշխատին աւելի երկար, նոյնիսկ` երեկոները եւ շաբաթավերջերը:

Փրոֆ. Նիլ Կրինպերկ` Լոնտոնի Քինկզ քոլեճի հոգեբուժ եւ հետազօտութեան հեղինակներէն մէկը, կ՛ըսէ, թէ ուսումնասիրութիւնը ցոյց տուած է, որ աշխատողներն ու տնօրէնները պէտք է սկսին մտածել տնային աշխատանքի մասին նոյն լրջութեամբ, ինչպէս` գրասենեկայինի:

«Գրասենեկային աշխատանքի հին ժամանակներուն մարդիկ կը հասկնային, որ եթէ բոլորը կը տեղադրես նոյն սենեակին մէջ` առանց ձայնարգելիչի, ատիկա տհաճ կ՛ըլլայ, եւ դուն այնքան ալ արդիւնաւէտ պաշտօնեաներ չես ունենար»,- ըսաւ ան:

«Այժմ, երբ մենք անցած ենք տնային աշխատանքի մշակոյթին, ընկերութիւններու եւ կառավարութեան համար համոզիչ պէտք է ըլլայ, որ մարդիկ, որոնք տան մէջ կ՛աշխատին, այդ կ՛ընեն կարելի եղածին չափ արդիւնաւէտ »:

Occupational Health ամսագրին մէջ  հրապարակուած հետազօտութիւնը առանձնացուցած է երեք բնաբան` տան մէջ աշխատանքային միջավայրը, ազդեցութիւնը` պաշտօնեաներու կեանքին եւ ասպարէզին վրայ եւ ազդեցութիւնը` անոնց առողջութեան վրայ:

Ըստ Կրինպերկի, հետազօտութիւնը ցոյց տուած է, որ տնային աշխատանքի բազմաթիւ ոլորտներու մէջ կան յաղթողներ եւ պարտուողներ: Աշխատանքային միջավայրը կախուած էր անկէ, թէ որքա՛ն տարածք կայ տան մէջ, գոյութիւն ունեցող սարքերը եւ պաշտօնեաները որքանո՞վ կրնան իրենց օրը հակակշռել:

Աւելի բարձր եկամուտ ունեցող մարդիկ յաճախ աւելի շատ հաճոյք կը ստանային տան մէջ աշխատելէն, բայց տան մէջ աւելի շատ պարտականութիւններ ունեցողները, ինչպիսիք են` երեխաներու խնամքը կամ տնային աշխատանքը, յաճախ կիներ եւ առանձին ապրողները աւելի ճնշուած կ՛ըլլային:

«Ընդհանրապէս մարդիկ իրենց տան մէջ աւելի արդիւնաւէտ կը զգային,- ըսաւ Կրինպերկ: Այդ յատկապէս լաւ էր ստեղծագործութեան համար, բայց շատ աւելի դժուար էր յոգնեցուցիչ հարցերով զբաղիլը: Բազմաթիւ մարդիկ անհանգստացած են ասպարէզի հեռանկարներով. այն զգացողութիւնը, որ եթէ դուն գրասենեակին մէջ ներկայ չես, քեզ պիտի անտեսեն»:

Ազդեցութիւնները առողջութեան վրայ աւելի պարզ էին. «Քորոնա»-յի ժամանակ տնային աշխատանքին անցումը կապուած էր «բանջարեղէնի, պտուղներու, կաթնամթերքի եւ տունը պատրաստուած կերակուրներու աճով: Աւելի առողջ սնանելու տեսանկիւնէն ամէնէն շատ շահած են երիտասարդ աշխատողներն ու կիները», ըսուած է Occupational Health ամսագրին մէջ:

Վերանայուած ուսումնասիրութիւններէն մէկը պարզած է, որ տունէն աշխատողներուն 47 առ հարիւրը գիրցած է: Փաստաթուղթերուն մեծ մասը ցոյց տուած է, որ տնային աշխատողները աւելի նստակեաց էին:

Կրինպերկ ըսաւ. «Տնօրէնները պէտք է մտածէին իրենց տնային պաշտօնեաներուն աջակցելու եւ իրենց աշխատանքային միջավայրը ստեղծելու ուղիներ գտնելու մասին:

 «Գիտութեան մէջ մեծ ասացուածք մը կայ. ինչ որ պատահի, մենք պետք է դադրինք զարմանալէ եւ մտածենք լուծումներու մասին,- ըսաւ ան: Մենք հիմա բաւական շատ բան գիտենք: Այսպիսով, մենք պէտք է հարցնենք` ո՞րն է լաւագոյն վարժութիւնը անհատի համար, որ կը պատրաստուի դառնալ մասնակի տնային աշխատող: Մենք պէտք չէ հարցնենք, թէ արդեօ՞ք օգտակար կ՛ըլլայ ոեւէ մէկուն սորվեցնել տնային աշխատանք: Պատասխանը ակներեւ այո է»:

2022 թուականին «Քորոնա»-յի սահմանափակումներու աւարտէն ի վեր որոշ ընկերութիւններ պնդած են, որ աշխատաւորները վերադառնան գրասենեակ` լիաժամ դրութեամբ: JP Morgan-ի նման ընկերութիւններ կը պահանջեն, որ տնօրէնները ներկայ ըլլան շաբաթական հինգ օր:

«Եթէ JP Morgan-ի նման ընկերութիւնները կը վախնան, որ տան մէջ մարդիկ կը թուլնան կամ լաւ աշխատանք չեն կատարեր, եւ իրենք չեն կրնար հետեւիլ պաշտօնեաներուն, ուրեմն ես կը խորհիմ, որ այդ հինցած հայեցակարգ է», ըսաւ Կրինպերկ:

Տունէն աշխատելու տարբերակներէն հրաժարիլը կը նշանակէ, որ տաղանդաւոր պաշտօնեաները կրնան այլ աշխատանք գտնել եւ ընկերութիւնները աւելի նուազ ճկուն դարձնել ապագայ ճգնաժամերու պարագային, ինչպիսիք են` առողջական այլ արտակարգ իրավիճակները, գործադուլները կամ եղանակային ծանր պայմանները, որոնք թոյլ չեն տար մարդոց հասնիլ իրենց գրասենեակը, աւելցուց ան:

«Եթէ անոնք այդ կ՛ընեն զուտ վախով, ապա անոնք վտանգի կ՛ենթարկուին: Մենք ուսումնասիրեցինք տարիներու հսկայական ապացոյցներ եւ եզրակացուցինք, որ կան միջոցներ, որպէսզի տնային աշխատանքը իրականութեան մէջ  լաւ գործէ ե՛ւ ընկերութիւններուն ու հիմնարկներուն համար ե՛ւ պաշտօնեաներուն համար»,- աւելցուց Կրինպերկ:

Տունէն Աշխատիլ Ինչպէ՞ս Մեզ
Ընդմիշտ Փոխեց

Վերջին քանի մը տարիներուն գրասենեկային կեանքի մասին աւելի շատ կարդացած եւ մտածած եմ, քան` նախորդ երկու տասնամեակներու ընթացքին, երբ կ՛աշխատէի գրասենեակի մը մէջ: Ես կ՛ըսեմ` աշխատիլ, բայց այս հեռաւորութենէն ես կը տեսնեմ, թէ այն, որ ես անուանած էի գրասենեկային աշխատանք, բաղկացած է յաճախակի բամբասանքներէ, թէյի դադարներէ եւ համակարգիչներու վրայ անընդհատ պոռալէ, միաժամանակ մեքենագրելէ, որուն համար վճարուած եմ:

Կար պահ մը, «Քորոնա»-յի առաջին օրերուն, ցնցումներու եւ «բանտարկութեան» ատեն, երբ գրասենեակներու փակումը հնարաւորութիւն կը թուէր: Աշխատանքի ապագան կրնայ  արդիւնաւէտ ըլլալ պաշտօնեաներուն կարեկցելով, բայց անիկա չի կրնար կեդրոնանալ քաղաքներու վրայ կամ պահանջել հնգօրեայ շաբաթներ կամ գրասենեակներ, ուր հսկող սարքեր կան:

Մեզմէ շատերուն համար, երբ մենք խոհանոցի սեղանին մօտ յարմար անկիւն մը կը գտնէինք եւ երեխաները քիչ մը կը հեռացնէինք, մեր կեանքին մէջ առաջին անգամ տունէն աշխատիլը յայտնութիւն էր: Բայց ամէն օր փոքր խոչընդոտ մը կը ցցուէր, մենք հոգեպէս կը սկսէինք փոխուիլ:

Առցանց հանդիպումները կը պահանջէին նոր տեսակի ունկնդրութիւն, ինչպէս նաեւ` հանգիստի ժամանակ մեր մեծ, կնճռոտ դէմքի առօրեայ ցնցումը: Մեր մշակած նորաձեւութիւնը այժմ հինցած էր: Փողկապներն ու կրունկները եւ նման այլ բաներ յանկարծ ծիծաղելի թուեցան, եւ Զում ոճը (համարձակ աքսեսուարներ եւ ճազային բաճկոններ) տարածուեցաւ: Մենք սորվեցանք ժամերով առցանց զրուցել գործընկերոջ մը հետ, դատարկ նիւթերու շուրջը:

Երբ մեզի պարզ դարձաւ, որ մեր  ղեկավարները, տնօրէնները մարդկային էակներ են, մենք բաւական ինքնավստահօրէն, մեր օրերը վերածեցինք նոր ձեւերու, որոնք թոյլ կու տային այնպիսի շքեղութիւն, ինչպիսին է կէսօրէ ետք ատամնաբուժին հետ ժամադրուիլը:

Բայց եւ այնպէս, մենք մեր աշխատանքը ըրինք, ոմանք կ՛ըսեն` աւելի լաւ, աւելի արագ, առանց պաշտօնակիցներու հետ կողմնակի խօսակցութիւններու, արտաքնոցներ երթեւեկելու:

Թէեւ կառավարութիւնները յայտարարած են, որ աւարտած է  տունէն պարտադիր աշխատիլը, այս անգամ` անշուշտ վերջնականապէս, մենք չենք մոռնար այդ շրջանին մեր սորվածը` հաղորդակցելու նոր ուղիները, մեր սեփական խաթարուած արտադրողականութեան մասին որոշ գիտակցութիւնը, եւ անջատուելու կարեւորութիւնը, երբ աշխատանքային օրը կ՛աւարտի:

Բայց մենք նոյնպէս չենք մոռնար, որ գրասենեկային մշակոյթէն կարօտցած ենք բաներ, զորս եւս մենք կը գնահատենք. իսկապէս լաւ զրոյցներու ապրումը, ընկերային յարաբերութիւնը, որ կը ստեղծուի այնտեղ, երբ դուք դուրս կու գաք տունէն:

Զանազան երկիրներու մէջ բազմաթիւ գրասենեակներ տակաւին կը մնան  դատարկ: Կը նախատեսուի, որ  մինչեւ  2027 թուական պաշտօնեաներուն տասնէն մէկը կրնայ տունէն աշխատիլ: Ասիկա կ՛ենթադրէ, որ թէեւ աշխատանքային մեծ յեղափոխութիւնը տակաւին ի յայտ չէ եկած, սակայն տեղի ունեցած է աւելի փոքր տեղաշարժ մը, որ թոյլ կու տայ ճկունութեան շերտ մը: Բան մը, որ սուրճի բաժակներու եւ արհեստագիտական նոր սարքերու մէջ յայտնաբերած է փոշոտ մարդկութիւն:

Յարաբերութիւններ

Տարբերութիւնը` գրասենեակ վերադառնալ երեւակայելուն եւ այն յայտարարութեան միջեւ, որ մենք ետ պիտի երթանք, նման է գիշեր եւ ցերեկի: Վերադառնա՞լ, թէ՞ ոչ: Լաւ կ՛ըլլա՞յ կրկին տեսնել բոլորը: Գրասենեակը բարեփոխուա՞ծ է: Տունէն աշխատիլը նախընտրելի չէ՞:

Հինգ օր աշխատանքի համար անողոք երթեւեկելն ու կենցաղային կեանքի ձեռնածութիւնները յառաջացուցին ստեղծագործ լուծումներ, որոնք քանի մը տարի առաջ աներեւակայելի էին:

Ոմանք երեխաներ ունեցան հասարակական փակումին փուլին եւ չեն կրնար պատկերացնել զանոնք ձգել` նոյնիսկ քանի մը ժամով: Միւսները կ՛ուզէին անպայման լքել իրենց մանկութեան ննջասենեակները կամ պահանջկոտ ընկերները, ամուսինները, որոնք իրենց աշխատանքին հանդէպ այնքան լուրջ վերաբերում չունէին:

Քիչ մը աւելի առանձնանալու ակնկալութիւնը գինովցնող էր անոնց համար, որոնք չէին ուզեր տեսնել իրենց անմխիթար ընկերը, ամուսինը կամ անվերջ ճոկինկ ընողները, որոնք չէին ուզեր, որ միւսին տրամադրութիւնը կամ կարիքները միշտ ցուցադրուին: Փայլելու, առօրեայ կեանքէն, բոլոր ուտելիքներէն եւ ամաններէն, պնակներէն փախչելու կարելիութիւնը կախարդական երազ մըն էր:

Բայց կար նաեւ ոգեւորութիւն. արդեօ՞ք մենք կը վերադառնանք գրասենեակ միայն այն բանին համար, որ յայտնաբերենք, թէ կրկին տուն կը դառնանք: Իսկապէ՞ս աւարտած է վտանգաւոր փուլը: Ինչպիսի՞ ընտրութիւն եւ անձնական գործակալութիւն կ’ունենամ ես: Ինչպէ՞ս պաշտպանեմ իմ խոցելի գործընկերներս:

Ապա եկաւ յայտարարութիւնը. «Դուք կը վերադառնաք աշխատանքի»: Ոչ մէկ բացառութիւն, քանի դեռ ձեր աշխատանքը չ՛որոշեր այդ: Յուզում, նաեւ` վախ: Արդեօ՞ք կը չքանայ ընկերոջս հետ հեզասահ յարաբերութիւնս: Արդեօ՞ք մենք պիտի գիտնանք, թէ իրականութեան մէջ ի՛նչ կ՛ընէ միւսը ամէն օր: Արդեօ՞ք այդ նման կ՛ըլլայ հեծանիւ վարելուն, թէ՞ ես պէտք է սորվիմ հասարակական նոր ծածկագրեր: Ինչպիսի՞ն կրնայ ըլլալ իմ պոսիս, գործընկերներուս, աշակերտներուս հետ նոյն սենեակին մէջ գտնուիլը: Ինչպէ՞ս կ՛արձագանգեմ անոնց հոտերուն, անոնց յայտնուելուն, ներկայութեան եւ աշխատանքային վարուելակարգին, որ այնքան տարբեր է տունէն աշխատելու սահմաններէն:

Մեծ ընկերութիւններ կազմակերպեցին անձնակազմի համար աշխատանքի վերադառնալու վերաբերեալ սեմինարներ, որոնք ոչ մէկ արդիւնք տուին: Այդ այնքան իրական չէր, որ տեղի ունենար, եւ աւելի հրատապ անհրաժեշտութիւնն էր օգնել անձնակազմին հոգեբանական փոփոխութիւններով, որոնք կը ստեղծուէին «Քորոնա»-յի աւարտով, աշխատանքի նոր աշխարհագրութեան համար: Այն պէտք է լուծէր ներկա՛յ երկընտրանքները, ոչ թէ` հեռանկարայինները:

Աշխատանքը եղած է եւ կայ այնտեղ, ուր շատերը կ’ապրին, կը բարգաւաճին, ունին իրենց պայքարը, իրենց ինքնութիւնը կը հաստատուի կամ կը ժխտուի, կամ` այս երկուքին խառնուրդ մը: Այժմ, երբ գրասենեակի մէջ ըլլալու հրամանը լրջօրէն դրուած է սեղանի վրայ, քննարկումները աւելի շատ կեդրոնացած են աշխատանքային ծանր ժամէն խուսափելու կամ երեխայ խնամելը կրկին սկսելու եւ բոյնը լքելու ջղայնութեան վրայ, թէ ինչպէ՛ս կարելի է կատարել այնքան աշխատանք, որքան կ՛ընէր, երբ չէր երթեւեկեր, տնօրէնին ակնկալութիւնները կը դասաւորէր եւ այլն:

Միասնաբար աշխատելու, միասին ըլլալու եւ բաժնուելու, առանձնանալու միջեւ հաւասարակշռութիւնը վերատեսութեան կ՛ենթարկուի: Կը սպասուին շփոթ, թեթեւացում, հաճոյքներ եւ յուսախաբութիւններ: Այսինքն` կեանքը: Մենք այն կը պատրաստենք հոն, ուր կը գտնենք, հազուադէպ` մեր իսկ պատրաստած պայմաններուն մէջ, բայց մենք մեզ բաւարարելու համար կը ձեւաւորենք այնքան որքան կրնանք: