Անձնաքննութիւն (Մեծ Պահքի Առիթով)

ՎԵՐ. ԴՈԿՏ. ՎԱՀԱՆ Յ. ԹՈՒԹԻԿԵԱՆ

«Քննեցէք դուք ձեզ` տեսնելու համար, թէ նոյն հաւատքին մէջ կը մնա՞ք: Փորձեցէ՛ք դուք ձեզ. Քրիստոս Յիսուսի ներկայութիւնը կը զգա՞ք ձեր ներսիդին, թէ պարզապէս անոր անունը կը կրէք» (Բ. Կորնթ. 13.5):

Անձնաքննութիւնը անհրաժեշտ եւ օգտակար է կեանքի ամէն մարզի մէջ, քանի որ չքննուող կեանքը վստահութիւն չի ներշնչեր: Քննութեան ենթարկուող կեանքն է, որ ի յայտ կը բերէ մէկու մը ճշմարիտ ինքնութիւնը: Ինչպէս մետաղի մը որակը ստուգելու համար անհրաժեշտ է փորձաքարը (touchstone), այնպէս նաեւ քննութիւնն է, որ կը ստուգէ քննուող մարդուն ներքին էութիւնը:

Անձնաքննութիւնը լուսարձակի ներքեւ կը դնէ անհատի մը կեանքը` իրեն ցոյց տալու անոր կեանքին մութ կամ լոյս եղող կողմերը, անոր առաւելութիւններն ու տկարութիւնները, անոր  առաքինութիւններն ու  մոլութիւնները, անոր վսեմ իտէալներն ու վատ փառատենչութիւնները:

Դարձեալ, քննութեան ենթարկուող կեանքը ատակ է աճելու, ուռճանալու եւ զարգանալու: Չաճող, չմեծցող եւ չզարգացող կեանք մը խղճալի եւ արգահատելի է: Երբ կը տեսնենք 40 տարեկան մարդ մը, որ 4 տարեկան մանուկի մը հասակը ունի, կը մեղքնանք անոր: Նոյնպէս, երբ կը տեսնենք հուժկու մարդ մը, որ խելքով եւ դատողութեամբ գաճաճ եւ տխեղծ անձ մըն է, կը ցաւինք անոր համար: Իսկ երբ կը տեսնենք մէկը, որ մարմնով մեծցած է, մտքով զարգացած է, բայց հոգիով եւ նկարագրով յոռի եւ վատթար է, կ’արգահատինք եւ կը խղճանք անոր:

Մարմինով, մտքով եւ հոգիով չաճող, չուռճացող եւ չզարգացող անձ մը կը նմանի ճահիճի մը: Բնութեան մէջ անշարժութեան մատնուած ջուրերը սահմանափակ ու լճացած մէկ վայրի մէջ, զրկուած ծովերուն ու ովկիանոսներուն յատուկ խոր յատակէն` ճակատագրօրէն դատապարտուած են ճահճանալու: Նոյնն է պարագան մարդկային իմացական, գաղափարական եւ հոգեւոր աշխարհի մէջ: Այստեղ ալ ճախճախուտ ու ճահիճ կը կազմուի, հոն, ուր սահմանափակ են մարդկային միտքն ու հոգին, ուր անշարժութիւն կայ:

Արդարեւ, չքննուող կեանք մը անշարժ կեանք մըն է, ճահճացած եւ չուռճացող կեանք մըն է: Բայց քննութեան ենթարկուող կեանքը միշտ մեծնալու ենթակայ է, որովհետեւ անձնաքննութիւնը  առաջին  սանդղամատն  է փոփոխութեան եւ վերելքի ճանապարհին:

Ինչպէս հանրայայտ իրողութիւն մըն է, որ մարմինի առողջութեան համար անհրաժեշտ է բժշկական քննութեան դիմել` մեր որպիսութիւնը գիտնալու համար, նոյնպէս ալ մեր հոգիներուն իսկական վիճակը հասկնալու համար անհրաժեշտ է անձնաքննութիւն կատարել` տեսնելու համար մեր մեղքերը, յանցանքները, թերութիւններն ու տկարութիւնները:

Այս պատճառով իսկ Պօղոս Առաքեալ կը յորդորէ կորընթացիներուն` «Քննեցէ՛ք դուք ձեզ»:   Անձնաքննութիւն… Ա՛յդ  է  ուղիղ ճամբան իմաստուն  կենցաղավարութեան: Բայց ինչպէ՞ս, ի՞նչ է ուղղիղ կերպը, ի՞նչ է չափանիշը լիիրաւ անձնաքննութեան:

Պօղոս առաքեալ կու տայ մեզի կանոնը` այդ քննութիւնը կատարելու, երբ կը յանձնարարէ. «Քրիստոս Յիսուսի ներկայութիւնը կը զգա՞ք ձեր ներսիդին, թէ պարզապէս անունը կը կրէք»:

Արդ, անձնաքննութեան ուղիղ կանոնն ու չափանիշը կը կայանայ Քրիստոսի կենարար ներկայութիւնը մեր կեանքերուն ներսիդին զգալու իրողութեան մէջ: Եթէ ատիկա կը բացակայի, այն ատեն սոսկ անուանական քրիստոնեաներ ենք եւ ոչ թէ` ճշմարիտ, յանձնառու եւ նուիրեալ քրիստոնեաներ:

Երբ Քրիստոսի ներկայութիւնը կը զգանք մեր մէջ, այն ատեն կը զգանք մեր թերութիւններն ու զանցառութիւնները, մեր յանցանքներն ու մեղքերը: Այն ատեն մեր մէջէն կը փարատի ամէն պատրանք, ամէն ինքնախաբէութիւն եւ ինքնահաւանութիւն: Այն ատեն իրատես հոգեվիճակով կը զգանք, որ կատարելութեան մարմնացում եղող Քրիստոսի հետ բաղդատած` որքա՜ն անկատար եւ մեղանչական ենք: Այն ատեն կը զգանք, որ Քրիստոսի սրբութեան կշիռքով կշռուած որքա՜ն «պակաս կը գտնուինք»: Այն ատեն Յոբի նման կը գոչենք. «Իմ անձս կ’արհամարհեմ, հողի ու մոխիրի վրայ կը զղջամ» (Յոբ 42.6):

Այն ատեն անառակ որդիին նման կ’անդրադառնանք մեր մեղաւոր եւ ողորմելի վիճակին եւ կ’ըսենք. «Հա՛յր, մեղանչեցի քեզի դէմ եւ արժանի չեմ քու որդիդ կոչուելու» (Ղուկաս 15.22):

Յայնժամ մեր երկնաւոր Հայրը տեսնելով մեր զղջումի, ապաշխարութեան հոգին` գրկաբաց պիտի ընդունի մեզ: