Համադրեց` Բժիշկ ԿԱՐՊԻՍ ՀԱՐՊՈՅԵԱՆ,
Ծնած է 1874-ին, Կոստանդնուպոլիս: Զաւակն է իրաւաբան Անդրանիկ Արապեանին. 1897-ին աւարտած է ծննդավայրին Հարպիէ թաղամասի զինուորական բժշկական վարժարանը:
1897-1907 հարիւրապետի աստիճանով ղրկուած է Պաղտատ, ապա Պասրա, եւ տասը տարի իբրեւ զինուորական բժիշկ ծառայած է օսմանեան զանազան զօրամիաւորումներուն մէջ:
1903-ին, 14 ամիս շարունակ պայքարած է Մուսուլէն մինչեւ Տիգրանակերտի շրջաններուն մէջ տարածուած քոլերային դէմ:
1906-ին Մուսուլի մէջ ծառայած է իբրեւ գլխաւոր բժիշկ, ուր ծայր առած էր յեղափոխութիւն: 1907-ին նշանակուած է Մուսուլի զինուորական հիւանդանոցի գլխաւոր բժիշկ եւ քաղաքապետարանի բժիշկ:
Մուսուլ գտնուած միջոցին գիտական-բժշկական ուսումնասիրութիւն մը պատրաստած է` հիմնուելով հիւանդի մը ունեցած «Գերոսկրուց» (Hyperostosis) արտառոց հիւանդութեան մասին: Ուսումնասիրութիւնը հրատարակուած է թրքերէնով եւ մեծ հետաքրքրութիւն յառաջացուցած է տեղւոյն բժշկական մարմիններուն մօտ:
Սահմանադրութեան հռչակումէն ետք վերադարձած է Կոստանդնուպոլիս եւ ծառայած է զինուորական ուսումնարաններու մէջ:
1912-13 հազարապետի աստիճանով մասնակցած է պալքանեան պատերազմին` իբրեւ գլխաւոր բժիշկ: Հոն վիրաւորուած է եւ վերադարձած` Պոլիս:
1914-18 մասնակցած է Ա. Աշխարհամարտին: Պարսկական ռազմաճակատին վրայ, դժուարին պայմաններու մէջ յաջողած է մեծ թիւով վիրաւորներ փրկել:
1919-ին փոխադրուած է Պոլիս եւ ծառայած է Չամլըճայի զինուորական առողջարանին մէջ:
Երկար տարիներ ծառայած է Օսմանեան կայսրութեան տարբեր քաղաքացիական ու զինուորական հիւանդանոցներու մէջ եւ մասնաւորապէս` Արաբական թերակղզիի զինուորական միաւորներուն եւ հիւանդանոցներուն մէջ, ուր յաջողած է պայքարիլ տարափոխիկ հիւանդութիւններու դէմ` բուժելով հիւանդ, վիրաւոր զինուորներ եւ սպաներ:
Ունեցած է հանրային եւ գրական գործունէութիւն: Հեղինակ է յուշագրութիւններու եւ պատմուածքներու:
1909-1911 եղած է Պոլսոյ Սուրբ Փրկիչ Ազգային հիւանդանոցի հոգաբարձութեան անդամ:
Պարգեւատրուած է բազմաթիւ պատուանշաններով: Օսմանեան բանակին իր ծառայութիւններուն համար արժանացած է փոխգնդապետի կոչման եւ քանի մը շքանշաններու: Ունեցած է հազարապետի աստիճան եւ պէյի տիտղոս:
Ամուսնացած է գրագիտուհի տիկին Արմէնուհիին հետ: Անոնք բախտաւորուած են քանի մը զաւակներով:
Բժիշկ Երուանդ Արաբեան մահացած է 1946-ին, Պոլիս:
Մոնրէալ, 19 Ապրիլ 2023
Աղբիւրներ`
1.- Մինասեան, Յարութիւն, բժիշկ, «Արաբեան Երուանդ զինուորական բժիշկ, Հայազգի բժիշկ-գործիչներ», Երեւան, 2020:
2.- Թէոդիկ, «Տարօրինակ ոտք մը», «Ամէնուն տարեցոյց»-ը, Պոլիս, 1911, էջ 327:
