ԱՐԱԶ ԽՏԸՐԵԱՆ
8 ապրիլ 2023-ին, «Ազդակ» օրաթերթին կազմակերպութեամբ «Ապագայ լրագրող»-ներու ծրագիրին մասնակիցները այցելեցին Հայոց ցեղասպանութեան որբերու «Արամ Պէզիքեան» թանգարան:
Թանգարանին մէջ անոնք ընդունուեցան թանգարանի ընդհանուր վարիչ եւ Համազգայինի «Գուսան» երգչախումբի ղեկավար Գրիգոր Ալոզեանի կողմէ:
Գ. Ալոզեան ներկայացուց թանգարանը, «Թռչնոց բոյն»-ը եւ թանգարանին հիմնադրութեան ու բովանդակութեան մանրամասնութիւնները:
Մեր այցելութիւնը կը սկսի Մարիա Ճէյքըպսընի շիրիմ այցելութեամբ (6 նոյեմբեր 1882 – 6 ապրիլ 1960), դանիացի քարոզիչ, որ ճանչցուած էր իբրեւ «Մայրիկ» կամ «Մամա»: Շնորհիւ իր մարդասիրական ջանքերուն եւ Հայոց ցեղասպանութենէն ճողոպրած հայ որբերը փրկելուն համար, Մարիա Ճէյքըպսըն դարձաւ «Թռչնոց բոյն»-ի տնօրէնուհի:
Ապա այցելութիւնը կը շարունակուի թանգարանին խորհրդանշական մուտքով, ուր մեր ձախին կը նկատենք խումբ մը հայ որբերու արձանիկներ: Որբերը նստած են, եւ անոնց դիմաց կան պնակներ, իսկ անոնց մարմինները բացութիւններ կը կրէին: Այդ բացութիւնները կը խորհրդանշէին անոնց հոգեկան բացը, որ բարելաւուելու համար տարիներու գուրգուրանքի կը կարօտէր:
Թանգարանի այցելութեան առաջին բաժինը կը սկսի արծարծելով Հայոց ցեղասպանութեան թեման, ցուցադրելով հայ ընտանիքներուն, հայ մտաւորականներուն, հայ որբերուն նկարներն ու տեսերիզները:
Մեր ձախին կը նկատենք քարտէս մը, որ կը նշէ այն երկիրները, ուր տեղահանուած եւ բռնագաղթի ենթարկուած հայ ժողովուրդը հասած էր ջարդերուն ընթացքին:
Սրահին մէջտեղը, առաստաղէն կախուած է հսկայ, մութ ու ճեղքուած զանգ մը, որ կը ներկայացնէ Ցեղասպանութենէն ետք աշխարհի չորս կողմերուն մէջ ցիրուցան եղած հայ ժողովուրդը:
Ան կը խորհրդանշէ նաեւ քրիստոնէութիւնը, որովհետեւ Հայաստանը քրիստոնէութիւնը իբրեւ պաշտօնական կրօն ընդունած առաջին պետութիւնն է, եւ հայ ժողովուրդը իր կրօնը յաջողեցաւ պահել Ցեղասպանութեան ընթացքին:
Աշխարհը լուռ չի մնար. տաղանդաւոր անձեր կը փաստեն, որ իրենք կը քաջալերեն հայը` թուրքին դէմ մղած անոր պայքարին առումով: Օրինակի համար, այս երգիծանկարին մէջ ֆրանսացի մը անուղղակիօրէն Թուրքիան յանցաւոր կը նկատէ Հայոց ցեղասպանութիւնը գործադրելուն համար:
Թանգարանի երկրորդ բաժինի այցելութեան ընթացքին կը վկայենք որբերն ու անոնց հետքերը:
Հայոց ցեղասպանութեան ընթացքին մեծ թիւով հայեր տարագրուեցան Հայաստանէն: Տարագիր հայերը հասան Սուրիա, Լիբանան, ուր կը գտնուէին որբանոցներ:
Որբանոցներուն մէջ հայ որբերը սորվեցան լեզուներ, արհեստներ եւ արուեստներ:
Որբերը իրենց հետքերը ձգած են որբանոցներուն մէջ, այդ հետքերն են` անոնց աշխատանքները, ձեռագործները, նկարներն ու գրութիւնները:
Թանգարան այցելութիւնը կ՛աւարտի հայ ժողովուրդի վերածնունդին նուիրուած բաժինով մը:
Որբանոցներուն մէջ իրենց սորված գիտելիքներով այս որբերը կրցան իրենց կեանքը շարունակել, իրենց ընտանիքներն ու տուները հիմնել, եկեղեցիներ, ակումբներ եւ դպրոցներ շինել ու միութիւններ հիմնել, այն աստիճան, որ Լիբանանի մէջ հայութեան թիւը աճ արձանագրեց եւ դարձաւ աշխուժ ու կենսունակ գաղութ:
Հայոց ցեղասպանութեան որբերու «Արամ Պէզիքեան» թանգարան այցելութիւնը շատ տպաւորիչ էր, որովհետեւ այս որբերը կը խորհրդանշեն հայ ժողովուրդին վերածնունդն ու գաղութներու կազմութիւնը, այլ խօսքով` հայ ժողովուրդի գոյատեւումը:
