Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ
Պարզ թուղթի կտոր մը մեզի կը ծառայէ վրան գրելու, գծելու, նոյնիսկ սքանչելի արուեստի գործեր ստեղծելու: Սակայն ինչպէ՞ս կը շինուի թուղթը:
* * *
Թուղթը կը շինուի բնաթելերէ (ֆայպըր), յաճախ` փայտի թելերէ, որոնք սելլիւլոզ կը կոչուին: Անոր պատրաստութեան համար կը գործածուի թեքնիք մը, որ հնարուած է չիներուն կողմէ, մօտաւորապէս 2000 տարիներ առաջ: Գլխաւոր փուլերը գրեթէ նոյնը մնացած են:
Նախ եւ առաջ պէտք է թելերը եւ փայտի միւս բաղադրութիւնները իրարմէ բաժնել: Այս ձեւով, ծառի կոճղերը նախ կը տրորուին, ապա կ՛եփուին ջուրով եւ քիմիական նիւթերով: Այս խառնուրդին հոտը շատ ալ հաճելի չ՛ըլլար…
Ստացուած խմորին մէջ կ՛աւելցուին ուրիշ նիւթեր` զայն աւելի ճերմակ ու տոկուն դարձնելու համար: Ապա թուղթի խմորը ջուրով կը ծածկուի, հսկայական գլաններ զայն կը ճզմեն եւ կը չորցնեն ստանալու համար թուղթի մեծ ճախարակ մը:
* * *
Արդեօք ճի՞շդ է, որ անտառները կը փճացնենք թուղթ շինելու համար: Ո՛չ անպայման, որովհետեւ կարելի է նաեւ թուղթ շինել խաւաքարտէ եւ հին թուղթերէ. սակայն թուղթը կարելի չէ վերամշակել անդադար, միայն հինգէն եօթը անգամ` առաւելագոյնը: Իսկ համակարգիչներու տպիչներու յայտնումէն ի վեր մարդիկ շատ աւելի մեծ քանակով թուղթ կը սպառեն:
Հետեւաբար թուղթի գործարանները թուղթի խմորը երբեմն ստիպուած դուրսէն կը բերեն զայն թուղթի վերածելէ առաջ: Իսկ թուղթի խմոր պատրաստող կարգ մը երկիրներու մէջ անտառները պահպանող օրէնքներ չկան, եւ այդ պատճառներով անտառներուն տարածքը կը նուազի…
Ձեռային Աշխատանք
Ծպտուի՛նք
Եթէ տակաւին շուարած ես, կ՛ուզես ծպտուիլ Բարեկենդանի հաւաքոյթին համար, սակայն չես գիտեր ի՛նչ ընել, դուն պէտք պիտի ունենաս պարզապէս քանի մը գունաւոր թուղթերու եւ պիտի կարենաս ձեռքերդ վերածելու գունաւոր եւ հաճելի դիմակի մը:
Ա.- Դիմակը
Այս աշխատանքին համար պէտք պիտի ունենաս` գունաւոր թուղթի մը (քիչ մը հաստ), մատիտի, խէժի, մկրատի, շալիւմոյի մը եւ գունաւոր փակչող պիտակներու:
1.- Թուղթը երկուքի ծալէ:
2.- Ձեռքդ ծալլուած թուղթին վրայ դիր` բութամատդ ծալքին վրայ դնելով: Մատիտով ձեռքիդ շրջագծը գծէ:
3.- Թուղթը ծալուած պահելով, ձեռքիդ շրջագիծը կտրէ` առանց կտրելու բութամատին ծալքի բաժինը:
4.- Ափին մէջ գծէ աչքը: Չափահասէ մը խնդրէ, որ աչքին ձեւը կտրէ` թուղթը դարձեալ ծալուած պահելով:
5.- Դիմակին ետեւի բաժինին ծայրը զօրաւոր խէԺով (կամ սքոչով) փակցուր շալիւմոն, որպէսզի կարենաս դիմակը աչքերուդ առջեւ բռնել:
6.- Դիմակդ զարդարէ փակչող նկարներով կամ պիտակներով: Կրնաս նաեւ դիմակիդ ուզած կերպարանքդ տալ` թռչուն, առիւծ, կատու… ուրիշ գունաւոր թուղթեր փակցնելով:
Բ.- Գլխարկը
Դիմակին կողքին, կրնաս նաեւ շինել գլխարկ մը: Այս աշխատանքին համար պէտք պիտի ունենաս` դարձեալ գունաւոր, քիչ մը հաստ թուղթերու, մատիտի, խէժի, մկրատի եւ զարդարելու համար` գունաւոր պիտակներու:
1.- Ճերմակ թուղթի մը վրայ գծէ եւ կտրէ գլխարկին 2 բաժինները, իրենք իբրեւ կաղապար պիտի ծառայեն:
2.- Գունաւոր թուղթերուն վրայ գծէ եւ կտրէ 6 եռանկիւն եւ 2 կամ երեք երիզ ըստ գլխուդ չափին:
3.- Երիզները ծայրը ծայրին իրարու փակցուր եւ ստացած երկար երիզիդ վրայ եռանկիւնները փակցուր:
4.- Երկար երիզէն երկու ծայրերը իրարու փակցուր` ըստ գլխուդ չափին:
5.- Հիմա կրնաս գլխարկդ ուզած ձեւովդ զարդարել` նոյնիսկ եռանկիւններուն ծայրերը փոքրիկ զանգակներ դնելով:
Բարի՛ զուարճութիւն:
Գիտէի՞ր, Թէ…
Վայրի Անտառներու Մասին
– Վայրի անտառները, որոնք ճանչցուած են «Անձրեւային անտառներ» անունով, շատ հարուստ վայրեր են, հակառակ անոր որ անոնք կը ծածկեն երկրագունդին մակերեսին միայն 2 առ հարիւրը: Հոն կ՛ապրի երկրագունդի բոյսերուն եւ անասուններուն 50 առ հարիւրը:
– Ամէն երկվայրկեան այդ անտառներէն ֆութպոլի դաշտի մը տարածքին չափ կը փճացուի` մշակելու համար, վառելանիւթ արտադրելու, փայտ հայթայթելու, ճամբայ շինելու, անասուններուն արօտավայր ստեղծելու համար…
– Բժշկութեան մէջ գործածուած նիւթերէն 4-էն 1-ը կը պատրաստուի վայրի անտառներու մէջ գտնուող բոյսերով:
– Աշխարհի անուշ ջուրի 20 առ հարիւրը կը գտնուի Ամազոնի վայրի անտառին մէջ:
– Հոն ապրող «Ալեքսանտրա թագուհի» կոչուած թիթեռնիկին բաց թեւերուն լայնքը կը հասնի 31 սմ-ի:
– Աշխարհի ամէնէն մեծ օձը` անաքոնտան, որուն երկարութիւնը կը հասնի 9 մեթրի, կ՛ապրի վայրի անտառներուն մէջ:
– Աշխարհի մէջ գոյութիւն ունին մեծ կապիկներու 5 տեսակներ: Այս անասուններու բոլոր տեսակներէն գոյութիւն ունին վայրի անտառին մէջ:
– Պորնէոյի կարգ մը վայրի անտառներ գոյութիւն ունին 130 միլիոն տարիներէ ի վեր:
– Փերուի վայրի անտառներուն մէջ մէկ ծառի մը վրայ կրնան ապրիլ 43 տարբեր մրջիւնի տեսակներ:
– Գետնէն մինչեւ երկինք, վայրի անտառ մը կազմուած է 4 տարբեր խաւերէ`, անտառի գետինը, ներքնայարկը, «հովանոցի» բաժինը, եւ դուրս ելլող խաւը:
– Վայրի անտառի 0,01 քառակուսի քմ-ի մէջ ծաղիկ տուող 1500 տարբեր բոյսեր գոյութիւն ունին:
– Վայրի անտառին ամէնէն բարձր ծառերուն բարձրութիւնը կրնայ հասնիլ մինչեւ 80 մեթրի:
– Վայրի անտառներու բոյսի տեսակներուն միայն 1 առ հարիւրը տակաւին ամբողջովին ուսումնասիրուած են գիտնականներուն կողմէ:
– Մեր մթնոլորտըի թթուածինին 20 առ հարիւրը կու գայ Ամազոնի վայրի անտառի ծառերէն եւ բոյսերէն:
– Աշխարհի 5 ցամաքամասերուն վրայ գոյութիւն ունին վայրի անտառներ` Ափրիկէ, Ասիա, Աւստրալիա/Ասիա, Հիւսիսային եւ Հարաւային Ամերիկաներ:
