Ծանր էր Հալէպի եւ ընդհանրապէս Սուրիոյ հիւսիսային գօտիին, նաեւ Թուրքիոյ հարաւին հասած հարուածը, որ եկաւ բնութենէն:
Անսպասելի եւ անբնական հարուած մը` բնութենէն: Այո՛, այս անգամ բնութիւնն էր, որ զայրացած էր: Ո՛չ Արեւմուտքը, ո՛չ ալ Արեւելքը:
Զէնքի եւ զինամթերքի կարիք չկար: Ո՛չ ալ երկար ժամանակի վրայ` շաբաթներու կամ օրերու պատրաստութեան: Անօդաչու սաւառնակ ալ պէտք չեղաւ:
Պատմական Կիլիկիան ցնցուեցաւ փետրուար 6-ի վաղ առաւօտուն: Արեւմտեան լրատուական քարոզչութեան համար, կիզակէտը առաւելապէս Թուրքիան էր:
Միայն Կիլիկիան չէր ցնցուողը, այլ նաեւ ընդհանրապէս Միջին Արեւելքը` Թուրքիոյ հարաւային գօտիէն մինչեւ Լիբանան, Իսրայէլ, Իրաք. շարժը զգալի եղաւ նաեւ Հայաստանի մէջ, սակայն Թուրքիոյ դրացիներէն ամէնէն ծանր հարուածը կրեց Սուրիան, որ մօտաւորապէս տասը տարի ցնցուեցաւ քաղաքական-ռազմական միջամտութիւններուն իբրեւ հետեւանք, իսկ անկէ ետք ալ, տնտեսական-ընկերային ցնցումները կը շարունակեն ահաւոր տագնապի մը պատանդը պահել երկիրը:
Քանի մը ակնթարթ, հազիւ 40-45 երկվայրկեան, եւ արդէն փուլ եկած էին կառոյցներ, իսկ փլատակներուն տակ ալ անշնչացած էին դեռ քիչ առաջ շնչող էակներ:
Հարուած մը, երկրաշարժ մը, որ միայն չթօթուեց կամ չցնցեց, այլ նաեւ ահաւոր տարողութեամբ քանդեց:
«Բնական քանդիչ»-ը` երկրաշարժը, անխնայ եղաւ եւ քանդեց արդէն իսկ ռումբերէն քանդուածն ու խարխլածը, քաղաք մը, որ հազիւ հազ սկսած էր վերակառուցուիլ, վերաշինուիլ եւ վերստին շնչել, հոգ չէ թէ տնտեսական այլապէս ճնշիչ պայմաններու մէջ:
«Քաղաքացիական պատերազմ»-ին իբրեւ հետեւանք ծանրօրէն վնասուած` սփիւռքահայութեան կեդրոններէն Հալէպը կրկին քանդում ապրեցաւ:
Հազար ու մէկ գիշերներու հեքիաթ չէ պատահածը, այլ զարհուրելի եւ սարսռազդեցիկ պատահար մը` հեքիաթներու այդ քաղաքին մէջ:
Վտանգաւոր այլ պատահարի մը պարագային, եկեղեցիներու զանգերուն ղօղանջը կրնար կանուխէն տեղեակ պահել, ազդարարել եւ նախազգուշացնել, թէ վատ բան մը պիտի պատահէր: Երկրաշարժը այնպիսի պատուհաս մըն է, որ զանգերը զրկեց նման պարտականութենէ:
Յատկապէս ամրան շոգին, հալէպահայը կամ հիւրաբար այդ քաղաքը հասած հայորդին, բնակարանէն դուրս` տանիք կը բարձրանար, բնութեան (երկնային) գիրկին մէջ քնանալու եւ աստղերու կամ լուսնին լոյսին տակ երազելու: Դժբախտաբար, այսօր սաստիկ ցուրտ ձմեռ է, հետեւաբար, աղէտահարները ստիպուած են իրենց բնակարանէն հեռու գիշերելու, աւելի ապահով երդիքի տակ, կամ մինչեւ իսկ «ողջ» մնացած ինքնաշարժներու մէջ:
Գրեթէ երկու ամիսէ ի վեր Բերձորի միջանցքի շրջափակումով տառապող եւ Արցախի հայութեան ապագայով մտահոգուող հայորդիին համար, անսպասելի եւ աներեւակայելի էր պատահածը:
Արդեօք բնութի՞ւնն ալ կը շնչէ, կը դիտէ եւ կը զգայ: Անիկա տեղեակ չէ՞, թէ ո՞վ է իր իսկական պաշտպանը, եւ ո՛չ թէ միջանցքներ շրջափակող կեղծաւոր «բնութենապաշտ»-ը:
Արցախը շրջափակուած է, Հալէպն ալ` ծանրօրէն քանդուած:
Ահաւասիկ վիթխարի պարտականութիւն մը եւս` արդէն իսկ զանազան առաջնահերթութիւններով կլանուած սփիւռքին եւ սփիւռքահայութեան համար: Մեր նորագոյն պատմութիւնը վկան է, որ հայութիւնը մի՛շտ ալ միասնական է, համեմատաբար խաղաղ ու ապահով շրջանի մէջ եղողը` մի՛շտ ալ փութացած է օգնութեան ձեռք երկարելու աղէտեալին, պատուհասներու ենթարկուողներուն: Այս ճշմարտութիւնը փաստագրուած է Գիւմրի-Սպիտակ երկրաշարժի օրերուն, Լիբանանը հարուածած բազմահանգրուան աղէտներուն, նոյնինքն Հայաստանն ու Արցախը վտանգած` թշնամիի յարձակումներուն ատեն:
Այսօր տարբեր պիտի չըլլայ: Հայութիւնը դարձեալ կոչուած է օգնութեան ձեռք երկարելու Հալէպի մեր հարազատներուն եւ գործնապէս ըսելու, որ անոնք մինակ չեն, ինչպէս որ մինակ չէ պաշարուած Արցախը:
