ՍԵՒԱՆ Ա. ՄԱՆՃԻԿԵԱՆ
Մանուկ պարտէզէն վերադարձաւ: Ոտքերը բազկաթոռին վրայ երկարեց, իսկ գլուխը հաստատեց կռնակին ետեւ դրուած բարձին: Ձեռնահեռաձայնը մէկդի նետեց ու տղան կանչեց.
– Ծերո՛ն, ի՞նչ կ՛ընես: Մօտեցի՛ր, հետդ խօսելիք ունիմ:
Ծերոն Մանուկին անդրանիկ զաւակն էր: Ճիշդ է, որ ուսման շատ փափաք չունէր, սակայն ան լուրջ, աշխատասէր, քաղաքավար, ինքնազարգացումը սիրող եւ դեռ շատ լաւ յատկանիշներով օժտուած տղայ մըն էր: Այլ խօսքով, ընտանիքի ընտիր տղայ էր: Ան համագիւղացիներուն յարգանքը վայելող եւ փնտռուած դէմք մըն էր:
Ծերոն հօրը մօտեցաւ ու զարմացած հարցուց.
– Ի՞նչ կայ, հայրի՛կ:
– Նստէ՛,- ըսաւ հայրը,- ինչո՞ւ իրար անցար, շատ լաւ նիւթի մը մասին խօսելու համար կանչած եմ քեզ: Անցեալները վերի պարտէզին կարմիր խնձորներուն ծառին տակ դուն ու մայրդ կը խօսէիք աղջկան մը մասին, կարծելով, որ ծառերը ականջ չունին: Սակայն անոնք ալ հոգի են, կը լսեն: Ուստի ձեր խօսակցութիւնն ալ ինծի փոխանցեցին:
Ծերոնին ճակտին վրայ փայլող քրտինքի կաթիլներն ու կարմիր խնձորի գոյն առած այտերը զինք մատնեցին, անոր թաքուն սէրը բացայայտեցին: Շփոթութեան մատնուած էր, ձեռքերուն մատները զիրար գրկած` զինք կը դրդէին պատասխան որոնելու…
– Ի՞նչ եղաւ քեզի, Ծերո՛ն, պապանձեցա՞ր, միշտ համարձակ եղած ես, տղա՛ս: Ե՞րբ կ՛ուզես երթանք աղջկան տունը ու ձեռքը խնդրենք քեզի համար:
Որոշուած օրը Ծերոն կանուխէն պատրաստուած էր: Եկուր` տես, որ ժամանակը այնքան դանդաղ կը քալէր այդ օրը, որ անոր թուեցաւ, թէ ժամացոյցին սլաքները չէին ուզեր առաջ երթալ: Երբ հայրն ու մայրն ալ պատրաստուեցան, բոլորը դէպի աղջկան տունը ուղղուեցան:
Այդ օր ճամբան ալ երկար թուեցաւ Ծերոնին համար: Բարի գալուստին եւ որպիսութեան մասին հարցումները աւարտելէն ետք, Մանուկ անմիջապէս նիւթին անցաւ: Աղջկան ընտանիքն ալ հաւանութիւնը յայտնելէն ետք, մնացած էր երկու ծնողներու օրհնութիւնն ու շնորհաւորութիւններ ստանալը:
Մանուկ վերադարձի ճամբուն մտաբերեց իր եւ ծնողքին այցելութիւնը Մանուշենց տուն` անոր ձեռքը խնդրելու: Այդ օրերուն այսօրուան դիւրութիւններն ալ չկային: Անոնք հետիոտն գացին, նոյնիսկ բջիջային հեռախօս չկար, ամէն ինչ աւելի դժուար էր: Այդուամենայնիւ, ամէն ինչ աւելի քաղցրահամ էր: Մանուկ այսօրուան պէս կը յիշէր այդ օրը, երբ ինք, հայրը, մայրը, մեծ հօրաքոյրը, հօրեղբայրն ու աղբրկինը (հօրեղբօր կինը) միասին գացին աղջիկ ուզելու: Երբ Մանուշին ծնողքը դրական պատասխան տուին իրենց, այդ ուրախ լուրը սպասող դրացիներուն, հարազատներուն եւ բարեկամներուն աւետելու համար աքաղաղ մը «ճըքքացուցին», անշուշտ աղջկան տունէն վերադառնալէն ետք:
Գիշերուան այդ ժամուն երբ գիւղին մէջ աքաղաղին ձայնը կը լսուէր, բնակարաններուն մէջ լուրը սպասող բոլոր գիւղացիները կ՛իմանային, որ «Այո» պատասխանը ստացած են:
Այդ առիթով մօտիկ դրացիները, հարազատներն ու բարեկամները շնորհաւորելու կու գային, ու կերուխումի սեղան կը պատրաստուէր:
Նախապէս պատրաստուած բան չէր ըլլար: Տուներուն մէջ առատութիւն կար, սեղանները շուտով կը պատրաստուէին: Շնորհաւորութեան եկողները դատարկ ձեռքերով չէին գար: Անոնք սեղանը ճոխացնող բան մը անպայման բերած կ՛ըլլային` համեմուած, ապխտած չորթան, նուշ, ընկոյզ, կուժի պանիր, ծոթրինով հաց եւ կամ ալ` գինի, օղի ու դեռ ինչե՜ր ու ինչե՜ր:
Տանտիրուհին խոհանոց կը մտնէր, անշուշտ զինք առանձին չէին ձգեր, բոլորը ձեռք-ձեռքի տուած` օգնութեան կը հասնէին: Խօսելով, խնդալով եւ երգելով սեղանը շուտով պատրաստ կ՛ըլլար: Երիտասարդներուն կը վիճակուէր աքաղաղները զենել ու խորովել: Իսկ ներկաներուն փոխադարձ սէրն ու յարգանքը մթնոլորտը կը ջերմացնէր: Ո՞վ կը հարցնէր, թէ ի՛նչ կայ սեղանին վրայ, ո՞վ ո՛ւր նստած է: Կարեւորը հրճուանքով լեցուն սրտերն էին: Երգն ու պարը կը սկսէին, տհոլը կը զարնէր, իսկ զուռնան կը փչէր: Ուրախութիւնը մինչեւ ուշ գիշեր կը շարունակուէր:
– Բայց զիս չհրաւիրեցիք, Մանո՛ւկ,- Մանուշն էր, Մանուկին անուշ պատմութիւնը ընդհատողը,- ու առանց ինծի քէֆ ըրիք:
Հակառակ երեք տասնամեակ մը անցած ըլլալուն` Մանուշ սրտին մէջ պահած էր այդ խօսքը:
– Այն ատեն հարսնցուն չէին հրաւիրեր «ճըքքուն»-ի, Մանո՛ւշ,- ըսաւ Մանուկ: Աւելի ուշ մարդիկ կամաց-կամաց սկսան հարսնցուն հրաւիրել, յետոյ` հարսնցուին մայրը, հայրն ու ընտանիքն ալ: Իսկ այս օրերուն «ճըքքո՛ւն»-ին ինչ ըլլալը ո՞վ գիտէ:
Ծերոն ուրախ սրտով ու հանգիստ մտքով, աչքերը խոշոր բացած, ականջները սրած, ուշի-ուշով, հետաքրքրութեամբ կը լսէր հօր պատմածներն ու մօր հետ զրոյցը:
