Պէյրութի նաւահանգիստի պայթումի Բ. տարելիցին մեծ հարցականները կը յամենան: Առաջինը անշուշտ բարոյական-զգացական ուղղութիւն ունի եւ ուղղակի կը վերաբերի զոհերուն, անոնց յիշատակին, անոնց ընտանիքներու անմխիթար վիճակին: Բարոյական ուղղութիւնը բնականաբար սերտօրէն կ՛առնչուի երկրորդին` իրաւականին: Իսկ իրաւականը արդէն չի վերաբերիր միայն զոհերու յիշատակին եւ անոնց ընտանիքներու պահանջներուն, այլ շեշտակիօրէն ունի հասարակական հնչեղութիւն:
Ժողովուրդը կը սպասէ գործուած աղէտին արդարադատութիւնը, պատասխանատուներու ճշդումը, հարցին իրաւական լուծումը:
Կայ անշուշտ քաղաքական ուղղութիւնը: Կառավարութիւնը շրջանցելով ուղղակի ժողովուրդին օժանդակութիւններ հասցնող պետութիւնները չեն նախաձեռներ նաւահանգիստի վերանորոգութեան եւ վերականգնման ծրագիրներու:
Պարզ է, որ ծով ու նաւահանգիստ ունեցող երկիրներու տնտեսութեան կարեւոր հատուածը կը վերաբերի ծովային ապրանքաշրջանառութեան եւ բեռնափոխադրութեան:
Պէյրութի պայթած նաւահանգիստը 2 տարուան ընթացքին ո՛չ միայն դարձած է աւերուած հաստատութեան մը զբօսավայր, այլ նաեւ կը գտնուի յարակից շտեմարաններու փլուզումի սպառնալիքին տակ: Մէկ առ մէկ փուլ կու գան շտեմարանային բաժանմունքները` ամբողջական փլուզումի տանելով Միջին Արեւելքի երբեմնի առաջնակարգ նաւահանգիստի համալիրը:
Նաւահանգիստի վերաշինութիւնը ելակէտ կրնայ հանդիսանալ երկրի տնտեսութեան վերականգնման: Այս առումով սակայն ի սպառ կը բացակայի ներլիբանանեան կամքը:
Համակողմանի համոզում է գուցէ, որ տնտեսութեան վերականգնման ազդանշանը պիտի գայ դուրսէն, արտալիբանանեան կեդրոններէ, եւ այդ պարագային է միայն, որ պիտի սկսին բանիլ եկամտաբեր եւ տնտեսակերտ բաղադրիչ հաստատութիւնները:
Վերանորոգումներն ու վերագործարկման համար շինարարական ներդրումները ունին իրենց քաղաքական գինը: Եթէ վճարուի այդ գինը, եթէ սպասարկուի պահանջուածը, այդ պարագային կը վխտան ներդրում կատարելու պատրաստ ընկերութիւնները: Անոնց կը հետեւի այլ երկընտրանք: Այդ ընկերութիւնները բնականաբար միայն վերաշինութեամբ հետաքրքրուած չեն, այլ հիմնականին մէջ յանձանձումով: Արդէն երկիրը կը դրուի պետականապատկան հաստատութիւններու կիսասեփականաշնորհման երկընտրանքին առջեւ: Այս մօտեցումը միայն նաւահանգիստին չի վերաբերիր բնականաբար:
Ֆինանսական պաշարումի ենթարկուած Լիբանանը բոլոր ժամանակներէն աւելի պէտք ունի իր նաւահանգիստի լիարժէք գործարկումին: Այդ գործարկումի պահանջի քաղաքական արձագանգները կը շարունակուին: Երկու շաբաթ առաջ, Ֆրանսայի Ազգային տօնին առիթով Լիբանանի մէջ Ֆրանսայի դեսպանը իր հրապարակած ուղերձին մէջ կոչ կ՛ուղղէր Պէյրութի նաւահանգիստի պայթումի թղթածրարին գծով վճիռ արձակելու` նշելով, որ Ֆրանսա տարբեր մարզերու մէջ իր ներդրումները պիտի շարունակէ եւ նպաստէ Լիբանանի զարթօնքը ապահովելու միտուած աշխատանքներուն:
Նաւահանգիստի պայթումի թղթածրարին վճիռը հրապարակելու պահանջէն անմիջապէս ետք դեսպանը կը խօսէր նախագահական ընտրութեան մասին եւ կը շեշտէր, որ իր երկիրը թեկնածու չունի, սակայն կ՛ակնկալէ, որ ընտրուելիք նախագահը վայելէ միջազգային ընտանիքին վստահութիւնը եւ կարենայ վերականգնել պետական հաստատութիւնները:
Ահա միջազգային ընտանիքին բանաձեւը` ընտրել նախագահ մը, որ ընկալելի ըլլայ միջազգային ընտանիքին կողմէ, որ իր հերթին եւ այդ պարագային կը սատարէ պետական հաստատութիւններու վերականգնման աշխատանքներուն: Այս բոլորէն առաջ կը պահանջուի բացայայտել նաւահանգիստի պայթումին պատասխանատուները:
Պարզ է ուղերձը: Միջազգային ընտանիքին վստահութիւնը վայելող նախագահի ընտրութենէն ետք միջազգային կառոյցները կը սկսին աջակցիլ պետական հաստատութիւններու վերականգնման աշխատանքներուն, ընդ որում` Պէյրութի նաւահանգիստին: Մինչ այդ, ո՛չ միայն չի ձեռնարկուիր նաւահանգիստի վերաշինութեան, այլ նաեւ փուլ կու գան շտեմարանային բաժանմունքները` թէկուզ աւելի խորացնելով արդէն իսկ հարուածուած տնտեսութեան տագնապը:
Քաղաքականութիւնն ու խորհրդաբանութիւնը հեռու են իրարմէ: Այսուհանդերձ յիշելը, որ նաւահանգիստը փարոս ունի, անտեղի պիտի չըլլար: Փարոսը ուղեցոյց է նաւահանգիստի ամբողջ գործունէութեան, եւ այդ շարքին` փոթորիկներէ եւ ալեկոծումներէ անցնող նաւերուն ուղղորդման հիմնական կողմնացոյց:
Ամէն բանէ առաջ ազգային փարոսի վերականգնման կամք պէտք է դրսեւորեն լիբանանեան կողմերը: Միայն համախոհութեան եւ համալիբանանեան համաձայնական սկզբունքին վրայ վերականգնեցուած փարոսն է, որ կրնայ դառնալ ուղեցոյց նաւահանգիստի վերաշինութեան, առագաստներու դէպի ճիշդ ուղղութիւն բացման եւ նաւավարներու համոզիչ ընտրութեան:
Այս հանգամանքներով է միայն, որ Պէյրութի նաւահանգիստը, իբրեւ Միջերկրականի առաջնակարգերէն մէկը, կրնայ վերստանձնել իր երբեմնի գործառոյթները եւ հիմնովին նպաստել երկրի քայքայուած տնտեսութեան վերականգնման աշխատանքներուն:
