Ակնարկ. Շնորհաւորանքներուն Քաղաքական Ժամանակը

Հայաստանի վարչապետին եւ Թուրքիոյ նախագահին միջեւ կայացած հեռաձայնային փոխշնորհաւորանքները լայն հնչեղութիւն ապահոված են եւ կը ձգեն այն տպաւորութիւնը, որ գործընթացը արագ է` արդիւնքներու յանգելու ուղղութեամբ:

Հեռաձայնային հաղորդակցութիւնը բեմադրուած է: Դժուար է պատկերացնելը, որ Ատհայի տօնի շնորհաւորանքին դիմաց Թուրքիոյ նախագահը արագօրէն պիտի մտաբերէր հայոց Վարդավառը եւ փոխադարձէր շնորհաւորանքը: Բեմադրութիւնը, ուրեմն, կը միտէր երկխօսութեան գործընթացի ընդգծումը կատարելու եւ շեշտելու խաբուսիկ հեռանկարայնութիւնը, մանաւանդ, որ պաշտօնական հաղորդագրութիւնը կը խօսի Ատհա-Վարդավառէն ետք Վիեննայի վերջին հանդիպումին ձեռք բերուած երկու համաձայնութիւնները. շուտով կեանքի կոչելու անդրադարձին մասին:

Այս բեմադրութեան մէջ կարեւոր այլ հանգամանք կայ, որ չի վրիպիր ուշադրութենէ: Հեռաձայնային հաղորդակցութեան նախաձեռնողը հայկական կողմն է: Նախաձեռնողականութիւնը այս պարագային անպայման խաղի կանոն ճշդողի հանգամանքին համազօր չէ: Նախաձեռնողականութեան գործօնը այս պարագային պարտուած կողմէն պահանջուած քայլի վերափոխուած է:

Այլապէս, երբ տակաւին ըստ մեր անվտանգութեան հայեցակարգային փաստաթուղթերուն Թուրքիան ո՛չ միայն Հայաստանի Հանրապետութեան, այլեւ ընդհանրապէս տարածաշրջանային մակարդակով սպառնալիք է, շնորհաւորանքի նախաձեռնութիւնը կը դարձնէ խիստ տարակուսելի:

Տակաւին. Անգարան կը շարունակէ փոխկապակցել Երեւանի հետ երկխօսութիւնն ու հայ-ազրպէյճանական բանակցութիւնները: Անգարան կը շարունակէ պահանջել «Զանգեզուրեան միջանցք»-ը` վերափոխելով դասական պայմանները. եւ մանաւանդ` արծարծել Հայաստանի Հանրապետութիւն – Թուրքիա սահմանագծումը:

Ըստ էութեան այս երեք պայմանները Անգարայի առաջ քշած դասական նախապայմաններու վերափոխուած տարբերակներն են:

Հիմա անցնինք Թուրքիոյ ունեցած դերակատարութեան` 44-օրեայ պատերազմը հրահրելու, Ազրպէյճանը զինելու եւ ահաբեկիչներ գործուղելու գործողութիւններով: Այս բոլոր տուեալները կրնան կապուիլ ռազմական յանցագործութիւններու ստուար թղթածրարի մը:

Ատհա-Վարդավառ շնորհաւորանքներուն առընթեր եւ անոնցմէ առաջ Ամերիկայի Հայ դատի յանձնախումբի աշխատանքով Միացեալ Նահանգներու Ներկայացուցիչներու Տան կանոններու յանձնաժողովի մօտ կ՛արծարծէր հիմնական երեք կէտ`

– Հայ ռազմագերիներու ազատ արձակում,

–  Ազրպէյճանի ռազմական յանցագործութիւններու մասին հաշուետուութեան պահանջ,

– Սահմանափակել «Էֆ-16»-ներու վաճառքը Թուրքիոյ:

Այստեղ շեշտակիօրէն յստակ է Անգարայի դերը թէ՛ ռազմագերիներու շահարկումին եւ թէ՛ ընդհանրապէս պատերազմի ընթացքին գործադրուած զանազան տեսակի յանցագործութիւններուն մէջ:

Հայ դատի բանաձեւած պահանջներէն երկուքը կը վերաբերին Պաքուին, երրորդը` Անգարային, պարզ է ուղերձը: Անգարան է պատասխանատուն առաջին երկու կէտերուն, հետեւաբար Ուաշինկթընէն կը պահանջուի դիրքորոշուիլ:

Մէկ կողմէ նախաձեռնութիւն կ՛առնուի Թուրքիան ռազմական յանցագործի աթոռին նստեցնելու, միւս կողմէ նախաձեռնութիւն կը տրուի, կը պատուիրուի կամ կը պահանջուի Ատհայի տօնը շնորհաւորելու:

Շնորհաւորանքները պետութիւններու միջեւ օրինաչափ են եւ արարողակարգային: Անոնք տարբեր հանգամանքներու կրնան ձեւափոխուիլ, առկախուիլ կամ ընդհանրապէս տեղի չունենալ, երբ զուգահեռ ճնշող եւ պարտադրող քայլեր կ՛առնուին մէկ կողմէն:

Մանաւանդ երբ այդ կողմը պատերազմ սանձազերծած է եւ կը պատրաստուի պատերազմի արդիւնքներու հիման վրայ միակողմանի զիջումներ ձեռք ձգելու:

«Ա.»