ՅՈՎԻԿ ՃԷՀԻԶԵԱՆ
Վերջերս աշխարհի մէջ պատահած դէպքերը կը յիշեցնեն գրագէտ Ժորժ Օրուէլի 1945-ին լոյս տեսած «Animal Farm» վիպակը («Անիմըլ Ֆարմ»), որ կը պատմէ ագարակի մը անասուններու մասին, որոնք կեանքի վատ պայմաններէ ազատելու նպատակով կ՛ապստամբին իրենց անպատասխանատու ագարակապանին դէմ: Ապստամբութիւնը կը կատարուի խոզերուն առաջնորդութեամբ, որովհետեւ գրել ու կարդալ գիտցող միակ անասուններն էին եւ ապստամբութենէն ետք պատասխանատու կ՛ըլլային ագարակին անասուններուն եւ անոնց ղեկավարութեան. սակայն վիպակին աւարտին անասունները չէին կրնար նոյնիսկ զանազանել խոզը երկու ոտքով մարդէն:
Այս վիպակը մանուկներու հեքիաթ մը չէ, ո՛չ ալ խորքին մէջ անասուններու մասին է: Ընկերվարութեան սկզբունքներու կողմնակից Ժորժ Օրուէլ այս գործը գրած է քննադատելու համար 1917-ի Ռուսիոյ մէջ պոլշեւիկեան յեղափոխութիւնը, որ իր կարգին հետագային իշխանութեան բերաւ Ստալինը եւ ծնունդ տուաւ համայնավար Ռուսիոյ, ու յատկապէս քննադատեց ամբողջատիրութիւնը: Օրուէլ ուզեց գրել այս գիրքը եւ հերոսները ընել անասուններ, որոնք կը ներկայացնեն իրական կեանքի մարմիններ, որպէսզի ոեւէ անձ կարենայ հասկնալ Օրուէլի բուն գաղափարը, զոր ուզած է փոխանցել ընթերցողին:
Ի՞նչ էր Օրուէլի փոխանցած բուն գաղափարը: Այս վիպակը միմիայն ռուսական յեղափոխութեան եւ համայնավարութեան ձախողութեան մասին չէ: Ան պատմած է, թէ ինչպէ՛ս ապստամբներ, իշխանութեան գալէ ետք, կամաց-կամաց կը դառնան ճիշդ նախկին բռնատէրին պէս, եւ թերեւս ալ` աւելի գէշ, որովհետեւ ուժը, իշխանութիւնն ու աթոռը կը փճացնեն այդ անձը:
Այս պատմութիւնը, մօտաւորապէս 80 տարիներ ետք, տակաւին այժմէական է ներկայիս` 21-րդ դարուն, որովհետեւ այս վիպակը կը խօսի ոլորապտոյտի մը մասին, որ միշտ կրկնուած է անցեալին եւ մինչեւ այսօր կը կրկնուի, որ` միշտ ալ պիտի ըլլայ տկար, ամբողջատիրութեան զոհ ժողովուրդը, որ` աւելի լաւ կեանք մը ուզելով պիտի ապստամբի եւ աթոռէ վար առնէ բռնատէրը, իսկ յաջորդողը պիտի դառնայ շրջանակը եւ նմանի ճիշդ նախկին բռնատէրին, որովհետեւ իշխանութիւնը եւ այս նոր ուժը պիտի փճացնեն զայն:
Բայց ես կ՛ըսեմ, թէ պայման չէ՛, որ այդ մէկը միշտ ճիշդ ըլլայ. կան եւ եղած են ղեկավարներ, որոնք լաւ կեանք կրցած են տալ իրենց ժողովուրդին կամ ենթականերուն: Ուժը եւ իշխանութիւնը` «աթոռը», պարզապէս դուրս կը հանէ եւ կը բացայայտէ անձի մը մէջ գտնուող «բռնատէրը»: Ուրեմն լուծումը հետեւեալն է. ուժն ու իշխանութիւնը պէտք է տրուին ճիշդ անձին, որ իսկապէս կրնայ պատասխանատուութեամբ օգտագործել այդ ուժը, առաջնորդել իր ժողովուրդը եւ քաջալերել միասնականութիւնը: Պէտք է նաեւ շարունակ ըլլայ իր խօսքին ու սկզբունքներուն տէրը, եւ ամենակարեւորը` գիտնայ, որ ինք եւս ենթակայ է օրէնքներուն, բոլորին պէս: Երբ ապստամբ խոզերը նոր եկան իշխանութեան, ըսին. «Ամէն անասուն իրարու հաւասար է». սակայն վիպակին աւարտին օրէնքը դարձաւ` «Ամէն անասուն իրարու հաւասար է, բայց կարգ մը անասուններ աւելի հաւասար են». ուրեմն պէտք է տիպար ղեկավարը առաջնորդ ըլլայ եւ գիտնայ, որ իրեն հետեւող ժողովուրդը իրմէ առաջ կու գայ, եւ գիտնայ, որ իր ժողովուրդէն առաջ ինք պէտք է յարգէ օրէնքները:
Բոլորս ալ թերեւս լսած ենք «Խեղդուողը փրկուելու համար օձին ալ կը փաթթուի» առածը: Այսպէս է, երբ վատ պայմաններու մէջ ապրող անօթի ու յուսահատ ժողովուրդի մը կը ներկայանայ անձ մը եւ անոնց լաւ ապագայ մը ապահովելու խոստումներ տայ, այդ ժողովուրդը կուրօրէն հերոս պիտի տեսնէ այդ անձը ու պիտի հետեւի անոր, եւ ապա պիտի անդրադառնայ, որ իր «խեղդուած պահուն օձի մը փաթթուած է»:
Հետեւաբար պէտք է բոլորս ուշադիր ըլլանք, ամբողջ աշխարհի տարածքին, մանաւանդ` Լիբանանի մէջ, ուր կ՛ապրինք յուսահատ օրեր եւ պէտք ունինք մէկու մը, որ գայ եւ ազատէ մեզ այս տագնապալի վիճակէն եւ 30 տարիէ աւելի իշխող լիբանանցի քաղաքական գործիչներէն, բայց պէտք է ուշադիր ըլլանք եւ սխալ չգործենք` փրկուելու նպատակով օձին փաթթուելով:
