ԿԱՐՕ ԱՐՄԵՆԵԱՆ
ՀՀ նախագահին այսօրուան հրաժարականը ինքնին ախտանիշ մըն է, որ կը բացայայտէ բնոյթը հայ անկախ պետականութիւնը ներսէն պատուհասող վարակին: Նախագահը կու գայ մեզի ըսելու, որ ճգնաժամի առջեւ է պետականութիւնը, եւ ինք այլեւս ի վիճակի չէ կասեցնելու գահավէժը:
Իրականութեան մէջ պր. նախագահը իրողապէս (de facto) հրաժարեցաւ այն օրն իսկ, երբ Փաշինեան ստորագրեց անձնատւութեան ամօթալի փաստաթուղթը: Կ՛ակնարկեմ 2020 նոյեմբեր 9-ի եռակողմանի յայտարարութեան, որով Փաշինեան կը շրջանցէր ՀՀ նախագահի սահմանադրական իրաւասութիւնները` արհամարհելէ ետք արտաքին գործոց նախարարն ու ՀՀ Ազգային ժողովը: Յայտարարութեան հրապարակումէն անմիջապէս ետք նախ. Սարգսեան յստակացուց, թէ ինք իր նախագահական հանգամանքով դուրս պահուած էր նոյեմբեր 9-ի գործընթացէն, եւ այդ իսկ փաստով շրջանցուած էր ՀՀ սահմանադրութիւնը: Նախագահի յայտարարութիւնը, ըստ էութեան, ապօրինի եւ հակասահմանադրական կը հռչակէր նոյեմբեր 9-ի եռակողմանի յայտարարութիւնը, եւ այդ իսկ իրողութեամբ նախ. Արմէն Սարգսեան կը դադրէր գործելէ որպէս ՀՀ նախագահ:
Բնական պայմաններու մէջ այդ իսկ վայրկեանին, եւ Նախագահի ուղիղ միջամտութեամբ, պէտք էր, որ տեղի ունենար ՀՀ պետական կեանքի, օրէնքով կանխորոշուած, մաքրազտումը: ՀՀ սահմանադրութեան հանդէպ վարչապետի առած դաւադրական քայլը պէտք էր արագօրէն յանգէր վարչապետ Փաշինեանի եւ իր կառավարութեան հրաժարականին: Նախագահի դիրքորոշումը յստակ էր այս խնդրին մէջ: Եւ սակայն Փաշինեան կրցաւ կառչիլ իր իշխանական դիրքերուն` արագօրէն վարկաբեկելով ՀՀ նախագահի իրաւասութիւններն ու ՀՀ սահմանադրութեան գերաստիճան հանգամանքը: Եւ ինքնաբերաբար բացայայտուեցաւ նաեւ ՀՀ սահմանադրական դատարանի սնանկութիւնը ուժերու այս յարաբերակցութեան մէջ:
Նոյեմբեր 9-ի դաւադրական աքթով մեր երկրին եւ մեր ժողովուրդին կը պարտադրուէր ոչ միայն ամօթալի անձնատւութիւն մը, այլեւ հայ անկախ պետականութիւնը կը մտնէր սահմանադրական աննախընթաց տագնապի մը քաոսային ծիրէն ներս:
Նախ. Սարգսեան քանիցս կը մատնանշէ այն իրողութիւնը, որ նախագահական իշխանութեան տրուած են պատասխանատւութիւններ` առանց սակայն զայն օժտելու անհրաժեշտ գործիքներով յիշեալ պատասխանատւութիւններու գործարկման համար: Իրականութիւնը, սակայն, այլ պատկեր կը ներկայացնէ: Սահմանադրութիւնը նախագահին տուած է ազդու գործիքներ` սահմանադրութեան տիրութիւն կարենալ ընելու բացառիկ լիազօրութեամբ: Այդ գործիքները, սակայն, սառեցուած են քաղաքական գործընթացի մեքենայութիւններով: Թէ՛ Սերժ Սարգսեանի եւ թէ՛ Փաշինեանի քաղաքական վարքագծով ձեւաւորուած այլանդակ խորհրդարանները գործնականօրէն ջնջեցին նախագահական իրաւասութեանց անհրաժեշտ գործիքակազմը եւ նախագահական իշխանութիւնը ըրին զինաթափ: Իրականութեան մէջ ՀՀ Ազգային ժողովն էր, որ դադրեցաւ իշխանութիւն ըլլալէ եւ խորհրդարանական իր «զգեստաւորումի» ետին երկիրը վերադարձաւ իր նախկին «նախագահական» կարգավիճակին: Աւելի՛ վատը: Ան վերածուեցաւ ամբողջատիրութեան: Վերահաստատուեցաւ օլիկարխիան իր առանձնայատուկ գործիքակազմով, որ նաեւ կը սահմանէ այսօրուան փաշինեանական վարչակարգին էութիւնը: Կը սահմանէ հայ անկախ պետականութեան ներկայ փակուղին, որմէ պաշտօնապէս դուրս գալու իր որոշումն է, որ կը յայտնէ այսօր նախ. Սարգսեան:
Պէտք է յիշեցնել, որ գործիքներու բացակայութեան խնդիրը նորութիւն չէր պր. նախագահին համար: Ան քաջ գիտէր, թէ ի՛նչ բնազդներով պիտի գործէին երկրի օլիկարխիայի ուժերը եւ անդամալուծէին նախագահը որպէս վերին իշխանութիւն: Պէտք է ենթադրել, որ ինք այնուամենայնիւ հաւատաց, որ պիտի կարենար ըլլալ դրական դերակատար պետութեան կեանքին մէջ` յենուելով իր անձնական հսկայ վարկին վրայ: Կը յուսար, որ իր ներդրումը տնտեսութեան զարգացման եւ արտաքին յարաբերութիւններու ոլորտներուն մէջ զինք պիտի զինէին յատուկ (թէկուզ` անպաշտօն) կարողականութիւններով: Կը յուսար, որ ինք կը յաջողի ըլլալ աւելի մեծ, քան` իր սահմանադրական հանգամանքը: Կը յուսար, որ ինք իր կարողականութիւններու կշիռով կը յաջողի ըլլալ հաստատութի՛ւնը եւ ատով իսկ հաստատութիւնը օժտել պատմական գերակայ տարողութեամբ: Եւ թերեւս այս ակնկալութիւնը հիմնաւորուած էր Սերժ Սարգսեանի վարչապետական կարճատեւ իշխանութեան շրջանին: Փաշինեանի իշխանութիւնը եկաւ բացայայտելու բոլորովին այլ իրականութիւն: Փաշինեան եկած էր վերջ տալու ՀՀ սահմանադրութեան եւ հետեւաբար` նախագահական իշխանութեան:
Թէ ինչպէ՛ս զուգադիպեցան պետական համակարգի քայքայման գործօնը (որ փաշինեանական վարչակարգն է) եւ թշնամիի նախայարձակումը (aggression, ագրեսիա)` երկիրը նետելով 44-օրեայ պատերազմի քաոսին մէջ եւ պետութիւնը մխրճելով ներկայ փակուղիէն ներս` խնդիր մըն է, որ կը կարօտի անմիջական յստակացման: Նախ. Սարգսեան իրաւունք ունի հրաժարման որոշում ընդունելու, բայց նաեւ ան ունի բարոյական պարտաւորութիւնը հանրութիւնը լուսաբանելու ներկայ իշխանութեան հետապնդած նահանջական քաղաքականութեան մասին:
Անկեղծօրէն եւ լիովին լուսաբանել հանրութիւնը այն հզօր գործիքն է, զոր պատմութիւնը դրած է իր ձեռքերուն մէջ: Չգործածել այդ գործիքը իր լիարժէք ուժականութեամբ կը նշանակէ գիտակցաբար մսխել նախագահի վերջին եւ հզօր խաղաքարտը: Այս խաղաքարտը այն տարբերութիւնն իսկ է, որ նախ. Սարգսեան երազած է բերել հայ անկախ պետականութեան, եւ հիմա է ժամանակը զայն ազգային արժէքի վերածելու: Առէ՛ք այդ ռիսքը, պր. նախագահ: Բացէ՛ք թղթածրարը: Դո՛ւրս բերէք մեր ժողովուրդը փաշինեաններու ստեղծած ախտաւոր շրջանակէն: Դիմակազե՛րծ ըրէք ձեր ձեռքերը կապողները: Ցոյց տուէք, որ մեր երկիրը, թէկուզ` վիրաւոր, պարտուած չէ` հակառակ Փաշինեանական վարչակարգի սփռած բարոյալքման վարակին:
Ձեր հրաժարականը թող հնչէ որպէս բողոք: Թող հնչէ որպէս մարտի հրաւէր: Որպէս սկի՛զբ` ձեր նոր լիազօրութեան: Ոչ` որպէս նահանջ եւ որպէս վերջ: Մի՛ շնորհաւորէք երկիրը քայքայման տանող այս հաւաքածոն իրենց ստեղծած «Սահմանադրական փոփոխութիւններու յանձնաժողով»-ին համար: Դուք քաջ գիտէք, թէ ինչ բան է այդ սուտը: Մերկացուցէ՛ք այդ սուտը եւ օգնեցէ՛ք, որ արագօրէն վերականգնի մեր ժողովուրդին բարոյական եւ քաղաքական կորովը` ընդդէմ չարիքի ուժերուն եւ ի պաշտպանութիւն մեր պետականութեան: Այսօր եւս դուք ունիք պարտաւորութիւնը գահավէժը կեցնելու` ներշնչելով մեր ժողովուրդին իր քաղաքական ուժի գիտակցութիւնը: Լիազօրելո՛վ ժողովուրդը, որմէ կը բխի ձեր իսկական լիազօրութիւնը: Դուք ա՛յդ լիազօրութեան զինուորն էք: Եւ Տէր ընդ ձեզ:
23 յունուար 2022
