Թարգմանչաց խորհուրդը առաջին հերթին կը նոյնացուի ազգային ինքնուրոյնութեան պահպանման այդ օրերու համար միակ ու ազդեցիկ գործօնին հետ: Հայկական տառերը պիտի ապահովէին մեր մշակութային եւ քաղաքակրթական ինքնութեան պահպանումը: Պետական քաղաքականութիւն էր կիրարկուածը: Ո՛չ միայն պատուիրելու գիրերու հայկական տարբերակի մշակումը, այլեւ մանաւանդ ամբողջ հոգեւոր գրականութիւն մը թարգմանելու: Աւելի ճիշդը` հայացնելու:
Ըստ էութեան հայկական քրիստոնէութիւնը իբրեւ կրօն, դաւանանք, արարողութիւն եւ ծէս տեսքով եւ բովանդակութեամբ հայկականացաւ թարգմանչաց սերունդին կողմէ, որ պետութեան քաջալերանքն ու պատուէրը ունէր մշակութային-քաղաքակրթական շարժում սկսելու:
Ինքնութեան պահպանման մշակութային այս յաղթանակին վրայ հիմնուած է հետագայ ամբողջ գրականութեան ծաղկումը: Միջազգայինը թարգմանելով, աւելի ճիշդ` հայացնելով, այնուհետեւ հայկականը դէպի միջազգային բարձրացնելով թարգմանչաց սերունդը ձեւաւորեց միջազգային քաղաքակրթութեան մէջ հայկական ներդրումին ակունքները:
Այնուհետեւ համաշխարհային մշակոյթի իւրաքանչիւր ոլորտ հայկական ոսպնեակէ անցընելու փիլիսոփայութիւնը հիմնովին նպաստեց ազգային ինքնութեան պահպանման գործընթացին: Ճարտարապետութենէն մինչեւ երաժշտութիւն, գրականութենէն մինչեւ թատրերգութիւն, գեղարուեստ, կերպարուեստ, քանդակագործութիւն, գորգագործութիւն, ասեղնագործութիւն, զարդարուեստ եւ շատ ու շատ ոլորտներ:
Այս փիլիսոփայութիւնը վերջին շրջանին նորարար դրսեւորում ունեցաւ արհեստագիտութեան եւ տեղեկագիտութեան միջազգային բառապաշարի եւ եզրութաբանութեան հայացման միտուած աշխատանքներով: Այսօր բազմաթիւ նոր բառեր շրջանառութեան մէջ են եւ նոր բառակերտումներ կը կատարուին` հարստացնելով լեզուն. այս պարագային թէ՛ արեւելահայերէնը եւ թէ՛ արեւմտահայերէնը: Ի դէպ բառակերտումի այս գործընթացը չի վերաբերիր միայն արհեստագիտութեան եւ թուանշային ու համացանցային ոլորտներուն: Իւրաքանչիւր մասնագիտութիւն` բժշկագիտութենէն մինչեւ քաղաքագիտութիւն, անցնելով իրաւագիտութենէն, իր մասնագիտական բառապաշարը ունի, որ կը նորացուի եւ կը համալրուի: Նոր տեսութիւններ, նոր յղացքներ, նոր ձեւակերպումներ կ՛ենթադրեն. իսկ այդ նոր ձեւակերպումները անհրաժեշտութիւնը ունին նոր բառակերտումներու: Եթէ գիտութիւնը շարունակական գործընթաց է, ապա այդ բոլորի արտայայտչաձեւը եւս քայլ պիտի պահէ անվերջ նորացուող եզրոյթներ ապահովելով զարգացող գիտութեան:
Հիմա ուրեմն պէտք է կեդրոնանալ թարգմանչաց սերունդի որդեգրած փիլիսոփայութեան դրսեւորման գործնականացումը ապահովելու կոչուած մարդուժի պատրաստութեան վրայ: Եթէ հայրենիքի մէջ կան պետական գերատեսչութիւններ, հիմնարկներ, որոնք լեզուաբաններ կը պատրաստեն, եւ որոնցմէ կ՛ակնկալուի գիտութեան յառաջընթացին, նոր տեսութիւններու համապատասխան հայերէնի բառապաշարը համալրել, ապա սփիւռքի մէջ այս գործը հասցէ չունի: Աւելի ճիշդը արեւմտահայերէնի պարագային պատահականութեան ձգուած է այս կարեւոր խնդիրը: Առաւելագոյն պարագային արեւելահայերէնէ արեւմտահայերէն կը տեղափոխուի նորակերտ բառը եւ եթէ օգտագործուի, կ՛ապրի: Այլապէս, ինքնաբերաբար դուրս կը մնայ արեւմտահայերէնի բառամթերքէն: Կրկնօրինակումը այս պարագային մեքենական չ՛ըլլար. միշտ չէ, որ արեւելահայերէնացած մասնագիտական բառակերտումը յաջող ձեւով կատարուած կ՛ըլլայ:
Արեւմտահայերէնի գործածականութեան խնդիր կայ այսօր սուր կերպով: Արհեստագիտութիւնը կա՛յ վիրթուալ ամէն հարթակի վրայ հայերէն գրելու, ստեղծագործելու եւ մանաւանդ հաղորդակցելու: Նոր բառերը հրամցուած են արեւմտահայ հասարակութեան` օգտագործելու: Օգտատէրերու կողմէ այդ բոլորի չորդեգրման երեւոյթն է բուն խնդիրը: Պիտի ըսուի արդարօրէն, որ այդ որդեգրումի մղումը բնական պէտք է ըլլայ ինքնամղում պիտի ըլլայ ընդհանրացած ձեւով:
Ահա այդ ինքնամղումի պատրաստութեան համար է, որ անփոխարինելի է հայ դպրոցը: Բայց հարցերը փոխկապակցուած են. գիտակցութիւնը` հայ դպրոց առաջնորդելու իր զաւակը անպայման որ առաջին կարեւորագոյն բաղադրիչն է: Բաւարար չէ սակայն մեր օրերուն յայտնապէս: Դպրոցի գրաւչութիւնը, ուսուցչական խաւի որակը, արդիական վերապատրաստումը, դպրոցավարական մասնագիտութիւնը, մանկավարժական մասնագիտութեան տիրացած ըլլալը, արժանապատիւ աշխատավարձը` անվերջ խօսուող, արծարծուող, պահանջուող նիւթեր են:
Պահանջները կրնան արդարացի ըլլալ: Միաժամանակ սակայն պէտք է նկատել, լիբանանահայ կրթական համակարգի վրայ կեդրոնանալով, որ մինչ այժմ այս գաղութի արտադրողականութեան ամբողջ հիմ-գրաւականը հայկական վարժարանն էր: Ճիշդ չեն այն օրինակները, որ պետական բարձրաստիճան պաշտօնատար դառնալու համար ո՛չ միայն անհրաժեշտ չէ հայ դպրոցը, այլ նպաստող գործօն է ոչ հայկական վարժարան աւարտելը: Հայկական իրականութենէ հեռաւորութիւն պահող եւ հայկական վարժարանի մթնոլորտը չշնչած մարդը նոյնիսկ եթէ պարագայականօրէն զբաղեցուցած է համայնքին վերապահուած այս կամ այն պաշտօնը, իր պաշտօնաթողումէն ետք հեռացած է վերստին հայկական երկնակամարէն: Մինչդեռ հայկականութենէ եկողը պաշտօնավարման ժամկէտի աւարտէն ետք եւս ամուր կառչած է հայկական արմատներուն, հայկական կրթական ապառաժներուն: Եւ յար եւ նման թարգմանչաց սերունդի գործը հովանաւորած եւ քաջալերած Վռամշապուհով գլխաւորուած պետական աւագանիի անդամներուն նեցուկ կանգնած է համայնքանուէր աշխատանքներուն, կրթութեան ճամբով ինքնութեան պահպանման առաջադրանքի իրականացման գործօն մասնակցութիւն ունենալով:
Թարգմանչաց սերունդի հետեւողութեամբ աշխատանքի հրամայականը կայ այսօր: Այդ սերունդը, որ նոր շրջադարձ պիտի ապահովէ, կրնայ սերիլ միայն հայկական դպրոցէն: Նեցուկը պիտի ունենայ պետութեան տարբեր հաստատութիւններուն մէջ իր համայնքը ներկայացնող աւագանիի մը: Այդ աւագանին նման աշխատանք հովանաւորելու համար իր հոգեմտաւոր կազմաւորման ներշնչումը ստացած պէտք է ըլլայ հայկական կրթօճախէն:
