Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ
Այս արշաւը կը սկսի մարտ ամսուն, երբ 17 փիղեր, որոնցմէ երեքը ձագուկներ են, յանկարծ կը լքեն Չինաստանի Եունան նահանգին մէջի իրենց պահպանուած բնակավայրը եւ կ՛ուղղուին դէպի հիւսիս:
Դեկտեմբեր ամսուն անոնք կ՛առնեն դադար մը, երբ նոր փիղ ձագուկ մը կը ծնի: Ապա, չորս ամսուան դադարէ ետք, անոնք կը շարունակեն իրենց արշաւը ապրիլ ամսուն: Այդ ժամանակ է, որ երկու փիղեր կ՛որոշեն վերադառնալ դէպի հարաւ, իսկ 15 փիղերը կը շարունակեն իրենց արշաւը:
Հարիւրաւոր քիլոմեթրեր կտրելէ ետք, երկրորդ դադար մը կը պարտադրուի: Յունիս ամսուն սկիզբէն ի վեր, փիղերուն խումբը կը շրջի Եունան նահանգին մայրաքաղաք Քունմինկի շրջակայքը: Այդ մեծ քաղաքին մէջ կ՛ապրին բազմաթիւ միլիոնաւոր բնակիչներ: Դժբախտաբար անասունները մեծ վնասներ հասցուցած են շրջանին` փճացնելով եգիպտացորենի դաշտերը, պարպելով ագարակներուն հացահատիկի պահեստները, ջուրի ամբարները, գիշերով անցնելով քաղաքի փողոցներէն…
***
Մասնագէտները չեն հասկնար, թէ ի՛նչը մղած է այս փիղերը լքելու իրենց բնակավայրը եւ կտրելու այդքան մեծ հեռաւորութիւն: Սակայն անոնք նշմարած են, թէ վերջին տարիներուն փիղերը սկսած են մօտենալ գիւղերուն, որովհետեւ ընդհանրապէս անոնց կերած բոյսերուն փոխարէն կը ցանուին բոյսեր, զորս անոնք չեն կրնար ուտել:
Ասիոյ փիղերը կորսուելու վտանգի մէջ գտնուող անասուններ են, եւ այդ պատճառով պահպանուած կը նկատուին Չինաստանի մէջ, ուր գոյութիւն ունին մօտաւորապէս 300 փիղեր: Անոնք կ՛ապրին ընդարձակ պահպանուած շրջաններուն մէջ, ուր կրնան շրջիլ ուտելիք փնտռելու, ըստ եղանակներուն:
«Տարթ Վէյտըրի Տունը» Ծախու
Ան կը գտնուի Միացեալ Նահանգներու ամէնէն մեծ քաղաքներէն Հիւսթընի մէջ: Ճիշդ է, որ ան «Սթար ուարզ» ֆիլմերու կերպարին իսկական տունը չէ, սակայն ան արժանի է այդ «տիտղոսին»:
Վիրաբուժը, որ այդ տունը շինած է 1992-ին, անոր տուած է «Սթար ուարզ»-ի ամէնէն մեծ չարին կերպարին գլխարկին ձեւը: Սակայն այժմ այդ տունը շատ մեծ է իրեն համար, ուստի վիրաբուժը որոշած է զայն ծախել 4,3 միլիոն տոլարի:
Հակառակ անոր որ արտաքինով այդ տունը կրնայ վախնալիք թուիլ, սակայն ներսը մութ չէ: Շնորհիւ անոր ամբողջովին ապակիէ պատերուն, ան կրնայ տոկալ «ուժի մութ կողմին»:
Գիտէի՞ր, Թէ
– Մեր ձախ թոքը աւելի փոքր է, քան մեր աջ թոքը: Այսպէս է` սրտին բաւարար տեղ ձգելու համար:
– Աշխարհի բնակչութեան կէսէն աւելի իր կեանքին ընթացքին հեռաձայնային ոչ մէկ խօսակցութիւն ունեցած է:
– Եթէ գործածենք կապոյտ կէտին թոքերուն պարունակած օդը, կրնանք ուռեցնել 2500 փուջիկ:
– Գետաձիները ջուրին տակը կը քնանան: Անոնք դէպի մակերես կը բարձրանան շունչ առնելու համար, առանց քալելու:
– Սալամանտրները ձայները կը լսեն իրենց թոքերուն միջոցով:
– Կովերը օրական մինչեւ 190 լիթր լորձունք կ՛արտադրեն. այդ լորձունքը անհրաժեշտ է իրենց կերածը մարսելու համար:
– Ընձուղտները իրենց աչքերը եւ ականջները կը մաքրեն իրենց 53 սմ երկար լեզուով:
– Շուները կը սիրեն պատկերասփիւռ դիտել, յատկապէս Տոկ.Թի.Վի.ն, որ Սան Տիէկոյի մէջ հաստատուած պատկերասփիւռի կայան մըն է:
– Մոմիր Պոճիչ եօթը տարի յատկացուցած է ձեռքով շինելու համար Վոլզվակըն Պիթըլ ինքնաշարժի փայտէ տարբերակ մը, իր պարտէզին աշխատանոցին մէջ: Այդ ինքնաշարժը կրնայ բնական ինքնաշարժի մը նման քշուիլ:
– Երբեմն կեդրոնանալու ժամանակ մենք մեր լեզուն դուրս կը հանենք. այս շարժումը մեր ուղեղին կ՛օգնէ տեղեկութեան մասին մտածելու:
– Մեր գլուխը աւելի շուտ կը ծերանայ, քան մեր ոտքերը, որովհետեւ ժամանակը աւելի արագ կ՛անցնի աւելի բարձր մակարդակներու վրայ, ուր մեր վրայ երկրագունդին բանած քաշողական ուժը նուազ զօրաւոր է:
– Չղջիկները դէպի վար կը կախուին, որովհետեւ անոնց ոտքերը շատ տկար են եւ չեն կրնար շալկել իրենց մարմնին ծանրութիւնը կանգնած դրութեան մէջ:
– Միացեալ Նահանգներու մէջ տարեկան 3 միլիառ փիզզա կը ծախուի. այսինքն, 350 կտոր` ամէն երկվայրկեան:
Ժամանց
