ՅԱԿՈԲ ՀԱՒԱԹԵԱՆ
Քառասուն օրեր առաջ լիբանանահայութիւնը կորսնցուց ազգային եւ քաղաքական կեանքի երէց ներկայացուցիչներէն ընկեր Ցոլակ Թիւթէլեանը: Ան հրաժեշտ տուաւ կեանքին` գոհունակ եւ հանգիստ խղճով, ընտանեկան, ազգային, եկեղեցական եւ կուսակցական իր բոլոր պարտականութիւնները լիուլի կատարած ըլլալու համոզումով: Երբ տակաւին առողջութիւնը կը ներէր, ընկերական հաւաքներու եւ հանդիպումներու ընթացքին յաճախ քաղցր ժպիտով մը կ՛ակնարկէր մահուան մօտալուտ հանգրուանին` միաժամանակ հաստատելով, որ ինք արդէն իր գործերը աւարտած է: Հակառակ յառաջացած տարիքին, ան մնաց աշխուժ, մնայուն շարժման մէջ` կատարելով ընտանեկան, մարդկային եւ հասարակական կեանքի իր բոլոր պարտականութիւնները: Հռետոր ու բանախօս չէր ընկեր Ցոլակը, բեմերէն հեռու մնաց, սակայն իր կենցաղով, ապրելակերպով, ազնուական իւրայատուկ նկարագիրով, հարցերու եւ կացութիւններու մօտենալու իր ինքնուրոյն ոճով մնաց միշտ օրինակելի ու արժանացաւ բոլորին յարգանքին եւ սիրոյն: Ան իր կարծիքները, տեսակէտները եւ քննադատութիւնները փոխանցեց ժպիտով ու հանդարտութեամբ, երբեմն լռելեայն, առանց դոյզն վիրաւորանքի` միաժամանակ, սակայն, մնալով սկզբունքային եւ իր համոզումներուն անշեղօրէն հաւատարիմ:
Ընկեր Ցոլակը ճանչցայ փոքր տարիքէս: Աղօտ կերպով կը յիշեմ անոր երիտասարդութիւնը, երբ Այնճար կու գար Զարմայր Մինասեանի մօտ: Մեծ հօրս` Սարգիս Գալուստեանի հետ յաճախ հանդիպած եմ իրեն պարոն Զարմայրենց տունը: Աւելի ուշ ընկեր Ցոլակին հանդիպեցայ քեռայրիս` Գրիգոր Նգրուրեանի մօտ, եւ պատանեկան անյագ հետաքրքրութեամբ ականջներս կը լարէի եւ կը հետեւէի անոնց ծաւալած խօսակցութեանց, թէեւ շատ բան չէի հասկնար: Միայն գիտէի, որ Կեդրոնական կոմիտէի քննարկելիք, համադրելիք եւ եզրակացնելիք հարցեր կ՛ունենային:
Մեր ծանօթութեան հիմքը կազմեց սակայն 2001 թուականը, երբ առիթ ունեցայ ընկեր Ցոլակին հետ ստանձնելու Կեդրոնական կոմիէտի անդամակցութեան պարտականութիւնը եւ իրեն հետ դարձայ ժողովական ու պատահեցաւ այնպէս, որ ժողովներու ընթացքին 2 տարի շարունակ կողք-կողքի նստեցանք: Այս ժողովներու ընթացքին էր, որ ես ալ այլոց նման առիթ ունեցայ օգտուելու իր տեղեկութիւններու եւ գիտելիքներու հարուստ շտեմարանէն, հարցերու քննարկումի իր լայնախոհ ու շրջահայեաց մօտեցումէն եւ վերջապէս` դաշնակցական ընկերականութեան ու կարգապահութեան հանդէպ իր տածած մեծ գուրգուրանքէն ու նախանձախնդրութենէն: Ընկեր Ցոլակի համար Դաշնակցութիւնը մնաց սրբութեան համազօր երեւոյթ ու կուսակցութիւնը մաս կազմեց իր կեանքի ողջ էութեան:
Համբերատար, լայնախոհ, ազնիւ ու բարի իր նկարագիրը ոչ մէկ ատեն պատճառ դարձաւ իրեն անտեսելու կամ շրջանցելու հիմնախնդիրները, արժեւորելու մարտահրաւէրները եւ անկեղծութեամբ, յստակատեսութեամբ ու պայծառատեսութեամբ դրսեւորելու իր տեսակէտները, քննադատութիւնները եւ արժեւորումները:
Ընկեր Ցոլակ խոհեմ ու արթուն ղեկավար էր: Շատ արագ կը նախատեսէր վտանգը, հակադաշնակցական շարժումը, լիբանանահայութեան ուղղուած սպառնալիքները, ու իբրեւ այդպիսին մեծ էր անոր ներդրումը Լիբանանի քաղաքացիական պատերազմին հայ համայնքի միասնակամութեան, անոր որդեգրած դրական չեզոքութեան քաղաքականութեան ու անվտանգութեան համար տարուած հսկայ աշխատանքներուն մէջ: Աւելի՛ն, իր յարաբերական տաղանդով ան վայելեց քաղաքական բոլոր կողմերու եւ անհատներու սէրն ու յարգանքը, դարձաւ ջատագով հարցերը երկխօսութեամբ, հեռատեսութեամբ լուծելու ընտրանքին:
Ընկեր Ցոլակին մէջ դաշնակցական ընկերականութիւնը միշտ ալ մնաց հոգեպարար հարստութիւն: Բաժնեկից դարձաւ բոլորին ուրախութիւններուն, տխրութիւններուն եւ դժուարութեանց: Ո՞վ չի յիշեր եկեղեցիներու մայր դարպասին մօտ անոր մնայուն ներկայութիւնը, նաեւ` ընկերներու ու բարեկամներու թաղման, հոգեհանգստեան եւ պսակի բոլոր արարողութիւններուն: Ընկերոջ համար Դաշնակցութիւնը մնաց իր սեփական ընտանիքի կողքին երկրորդ ու մեծ ընտանիք մը, որուն մէջ արժեւորեց եւ կենսաւորեց իր կեանքի ամբողջ ընթացքը:
Վարձքդ կատա՛ր, սիրելի ու ազնուական ընկեր, կը մնանք երախտապարտ կատարած գործիդ, քեզմէ ժառանգ մնացած հարուստ սկզբունքներուդ: Միշտ պիտի փորձենք յաւերժացնել յիշատակդ ու յիշել քեզ, նաեւ նպատակ ունենալով քու կատարած գործէդ ներշնչուած մեր աշխատանքով եւ դաշնակցական երդուեալ ու անկեղծ զինուորի քու օրինակելի տիպարիդ ճառագայթումով հարստացնելու մեր հաւաքական կեանքը:
