Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ
Չորս աստղանաւորդներ կիրակի գիշեր ընթացան դէպի Այ.Էս.Էս. տիեզերանաւը, անձնական ընկերութեան մը տիեզերանաւուն միջոցով` «Սփէյս Էքս» հրթիռով:
27 ժամուան «թռիչքէ» մը ետք հրթիռը հասաւ Այ.Էս.Էս.` հետը փոխադրելով երեք ամերիկացի եւ մէկ ճափոնցի աստղանաւորդները: Ճամբորդութիւնը դիւրին անցաւ, որովհետեւ «Սփէյս Էքս» գլխաւորաբար ինքնավար ձեւով կը բանի:
Այս հրթիռը ՆԱՍԱ-ի անջրպետային փոխադրութեան նոր միջոցն է: Ան կը պատկանի անձնական ընկերութեան մը` «Սփէյս Էքս»-ի միլիառատէր Էլըն Մասքի ընկերութեան:
Աստղանաւորդները Այ.Էս.Էս. անջրպետային կեդրոնին մէջ պիտի միանան հոն գտնուող ուրիշ երկու ռուս եւ մէկ ամերիկացի աստղանաւորդներու: Անոնք այս շրջուն գիտաշխատանոցին մէջ պիտի մնան վեց ամիս` դառնալով երկրագունդին շուրջ, մեր գլուխներուն վրայ, 400 քմ բարձրութեան վրայ:
Ընդամէնը «Սփէյս Էքս» պիտի արձակէ բնակուած ուրիշ երկու թռիչքներ` ՆԱՍԱ-ի հաշուոյն, 2021-ին, եւ ուրիշ չորս պարենաւորումի թռիչքներ` յառաջիկայ 15 ամիսներու ընթացքին:
20 Տարիներէ Ի Վեր…
… Ան կը գտնուի երկնքին մէջ, մեր գլուխներէն 400 քմ հեռու: Ան Այ.Էս.Էս. անջրպետի մէջ գտնուող կեդրոնն է, որ 20 տարիներ առաջ կ՛ընդունէր իր երեք առաջին աստղանաւորդները:
1998 թուականին է, որ կառուցման այս հսկայական աշխատանքը սկսած էր մեր գլուխներուն վրայ, 400 քմ բարձրութեամբ: Գաղափարը` ստեղծել ֆութպոլի դաշտի մը չափ ընդարձակ անջրպետային կեդրոն մը:
Այս ծրագրին կը մասնակցին տասնվեց երկիրներ` Միացեալ Նահանգներ, Ռուսիա, Ճափոն, Քանատա, Իտալիա, Պելճիքա, Հոլանտա, Դանիա, Նորվեկիա, Ֆրանսա, Սպանիա, Գերմանիա, Շուէտ, Զուիցերիա, Անգլիա եւ Պրազիլ: Այս խմբակին մէջէն տասը երկիրներ անդամ են ԷՍԱ-ի` եւրոպական անջրպետային կեդրոնին: Ծրագրին ծախսը` 150 միլիառ տոլար:
Այս թուականէն ի վեր այս հսկայական տիեզերանաւը կը դառնայ երկրագունդին շուրջ` շրջանակ մը գծելով: Անոր արագութիւնը միջին հաշուով ժամական 27.600 քմ է:
***
Երկրագունդին կողմէ մեր վրայ բանեցուած ձգողական ուժը արգելք կ՛ըլլայ, որ մենք գետնէն բարձրանանք: Անջրպետին մէջ առարկաները միշտ կը քաշուին դէպի երկրագունդ, սակայն հոն ձգողական ուժը կը նուազի երկրագունդին շուրջ դարձող տիեզերանային արագութեան պատճառով:
Այս պատճառով Այ.Էս.Էս.-ին մէջ ձգողական ուժը նուազ է: Գիտնականները կ՛օգտուին այս երեւոյթէն` տիեզերանաւուն մէջ կատարելու երկրագունդին վրայ անկարելի գիտական փորձեր:
Այս ձեւով Այ.Էս.Էս.-ը դարձած է ընդարձակ գիտաշխատանոց մը, ուր աստղանաւորդները փորձեր կը կատարեն:
Գիտէի՞ր, Թէ…
– Տիեզերքը այնքան ընդարձակ է, որ գիտնականները հաշիւներ կատարելու համար կը գործածեն լոյսի տարի: Լոյսի տարի մը կը ներկայացնէ այն հեռաւորութիւնը, որ լոյսը կը կտրէ մէկ տարուան ընթացքին, մօտաւորապէս 9,46 թրիլիոն քմ (թրիլիոն= հազար միլիառ):
– Արեւը կրնայ իր մէջ առնել մէկ միլիոն երկրագունդներ: Հակառակ ասոր, ան կը համարուի միջակ չափի աստղ մը:
– Այ.Էս.Էս.-ը կը կշռէ 390.908 քիլօ, եւ ան անդադար բնակուած եղած աստղանաւորդներու կողմէ, 2 նոյեմբեր 2000-էն ի վեր:
– Անջրպետին մէջ տաքութիւն գոյութիւն չունի: Միայն անջրպետին մէջի տարրերը, առարկաներ ունին տաքութիւն:
– Երկրագունդը մեր արեգակնային դրութեան միակ մոլորակն է, ուր ջուր գոյութիւն ունի:
– Արուսեակ մոլորակը ծածկուած է ամպի հաստ խաւով մը, որ կը ցոլացնէ արեւուն լոյսը, եւ այս ձեւով ան կը դառնայ գիշերային երկնքին մէջ ամէնէն փայլուն մոլորակը:
– Գիտէի՞ր, թէ Ուրանիւս մոլորակին լուսիններուն տրուած են անգլիացի նշանաւոր թատերագիր Ուիլիըմ Շէյքսփիրի կերպարներու անունները:
– Որովհետեւ Ուրանիւսը ունի ծռած դիրք մը, մոլորակէն իւրաքանչիւր բաժին կը ստանայ 42 տարի արեւ, եւ ապա 42 տարի մթութիւն:
– Հրատը ունի երկու լուսին` Ֆոպոս եւ Տէրմոս. երկուքն ալ ունին գետնախնձորի ձեւ:
– Հին եգիպտացիները Հրատը կը կոչէին «Հէր Տէշէր», «Կարմիրը»:
– Արուսեակի վրայ արեւը կը ծագի արեւմուտքէն եւ մար կը մտնէ արեւելք:
– Երեւակի Էնսէլատուս լուսինը ծածկուած է 100 մեթր ձիւնով:
– 1967-ին հաստատուած է միջազգային օրէնք մը, որ կ՛արգիլէ որեւէ մէկ երկրի` սեփականացնել մոլորակներ, աստղեր, կամ անջրպետին մէջ որեւէ մէկ առարկայ:
– Արեւը ճերմակ կը թուի անջրպետին մէջ գտնուող աստղանաւորդի մը:
– Երկրագունդը ունի մէկ լուսին, Լուսնթագը` 50- կամ աւելի, մինչ Փայլածուն լուսին չունի:
Ժամանց
