ԼԻԼԻԹ ՆԱԼՊԱՆՏԵԱՆ
Միշտ հետաքրքրական եղած են «մաֆիա»-ներու պատմութիւնները. անոնք շատ մեծ տեղ գրաւած են ֆիլմերու եւ ֆիլմաշարերու մէջ՝ սկսելով «Ալ Փաչինօ»-ի «Սքարֆէյս»-էն եւ «Տը Կատֆատըր»-ի օրերէն, հասնելով այսօրուան նշանաւոր՝ «Լա Քասա Տէ Փափէլ»-ին եւ «Փիքի Պլայնտրզ»-ին:
Շատ աւելի հետաքրքրական պիտի ըլլան անոնք, երբ իսկական գետնի վրայ, Լիբանանի մէջ, անդրադառնանք վերջին ամիսներու ընթացքին տեղ գտած կարգ մը անհրաժեշտ վաճառանիւթերու գտանելիութեան դժուարութեան պատճառներուն: Խօսքս մանաւանդ այն նիւթերուն մասին է, որոնք կը վայելեն պետութեան հսկողութիւնը, այսինքն՝ սակի ճշդումը: Սակը ճշդել ըսելով հոս նկատի ունինք այն, որ, հակառակ շուկային մէջ լիբանանեան ոսկիի դիմաց ամերիկեան տոլարի փոխարժէքի բարձրացման, որոշ վաճառանիւթերու գիները կը հաստատուին Կեդրոնական դրամատան հաստատած պաշտօնական փոխարժէքին՝ 1515 լ.ո.-ի համաձայն: Այդ վաճառանիւթերէն են ալիւրը, մազութը եւ անշուշտ՝ դեղերը:
Վերջին քանի մը ամիսներուն լիբանանեան շուկայէն անհետացան կարգ մը սրտի դեղեր, որոնց շարքին են «Lasix»-ը եւ «Burinex»-ը, որոնք միզամուղ դեղեր են (diuretics), «Cordarone»-ը եւ իր փոխանորդը (generic), որ «antiarrythmic»-ներ են, եւ այլ դեղեր, որոնց բացակայութիւնը լրջօրէն կը վտանգէ հիւանդներուն կեանքերը: Նկատի ունենալով, որ սրտի հիւանդութիւնը առաջին մահացու պատճառն է աշխարհին մէջ, նաեւ ի մտի ունենալով յատկապէս ներկայիս Լիբանանի մէջ տիրող տնտեսական ծանր վիճակը եւ հիւանդանոցներուն կողմէ հիւանդ ընդունելու անկարողութիւնը, սրտի հիւանդութիւն ունեցողներուն մօտ մեծ տագնապ յառաջացուց դեղերու այս չգոյութիւնը։
Այս բոլորը պոռթկումին մղեցին սրտի բժիշկները, որոնք ամբաստանեցին դեղեր ներածող ընկերութիւնները՝ վերոյիշեալ դեղերու ներածումը դադրեցնելնուն համար: Այդ դեղերու ներածումը դադրեցուած էր անոնց աժան եւ ոչ շահաբեր ըլլալուն պատճառով: Այս մէկը զարմանալի չէ, այլ տրամաբանական, քանի որ պատմութեան մէջ, դեղի շուկայի վրայ, դժբախտաբար շատ տեսած ենք նման երեւոյթներ, ինչպէս աժան դեղերու անհետացում՝ մինչեւ աւելի շահաբեր դեղերու ձեռքբերումը:
Իսկ դեղեր ներածող ընկերութիւններուն ինքնարդարացումը այն է, որ իրենց դրամագլուխները «բանտարկուած են» դրամատուներու մէջ, եւ հիւանդանոցները իրենց պարտքերը չեն փակեր: Այս վերջիններն ալ, իրենց կարգին, կը մեղադրեն ապահովագրական ընկերութիւնները եւ առողջապահութեան նախարարութիւնը, որոնք չեն վճարեր իրենց պարտաւորութիւնները: Ուստի, լուծումը կը մնայ տեղական դեղեր արտադրող գործարաններուն ուժ տալու շրջագիծին մէջ, թէեւ անոնք ալ իրենց կարգին պիտի հանդիպին այլ դժուարութեան մը՝ հում նիւթի պակասի։ Եւ այսպիսով, կը մտնենք անվերջանալի ոլորապտոյտի մը մէջ:
Այս բոլորը հաւանականութիւններ են, բայց ասոնց կողքին կայ նաեւ շատ զօրաւոր այլ հաւանականութիւն մը: Հաւանական է, որ ոմանք՝ պարպելով Լիբանանի դեղի պահեստները եւ օգտուելով 1$=1515 լ.ո. դրութենէն, մեծաքանակ դեղեր վերցուցած են շուկայէն եւ ամերիկեան տոլարով երկրէն դուրս ծախած՝ մաքսանենգութեամբ:
Գրութիւնս աւարտեմ հետեւեալ միտքով. ընդհանրապէս, երբ լիբանանցին նիւթական վնասի/դժուարութեան հանդիպի՝ կ’ըսէ. «Կարեւորը առողջութիւնն է», սակայն հիմա այդ ալ վտանգուած է լիբանանեան առօրեային մէջ…
