Նախագահ Սարգսեան. «Առաջին Հանրապետութեան Փորձը, Ձեռքբերումները Եւ Ձախողութիւնները Մեզի Դասեր Կու Տան»

Հայաստանի Հանրապետութեան նախագահ Արմէն Սարգսեան շնորհաւորական հետեւեալ ուղերձը յղեց Հանրապետութեան տօնին առիթով:

«Սիրելի՛ հայրենակիցներ,

Այսօր կը նշենք Հանրապետութեան տօնը` Հայաստանի Ա. Հանրապետութեան հիմնադրման տարեդարձը:

Հայոց պետականութիւնը վերականգնեցաւ միջազգային բարդագոյն իրադրութեան պայմաններուն մէջ, երբ դեռ կը մոլեգնէր Համաշխարհային Ա. պատերազմը, որուն ամէնէն արիւնալի ճակատներէն մէկը դարձած էր բուն Հայաստանը` իր Արեւմտեան եւ Արեւելեան մասերով:

Պատերազմի քողին տակ Օսմանեան Թուրքիան արդէն տեղահանած եւ կոտորած էր միլիոնաւոր հայեր եւ վտանգի տակ դրած հայ ժողովուրդի բուն գոյութիւնը:

Այս օրհասական պայմաններուն մէջ, թուրք նուաճողներու դէմ Սարդարապատի, Բաշ Ապարանի եւ Ղարաքիլիսէի հերոսամարտերէն ետք, 1918-ի մայիս 28-ին հռչակուեցաւ Հայաստանի անկախութիւնը:

Առաջին Հանրապետութեան պատմական նշանակութիւնը անգնահատելի է:

Կիլիկեան Հայոց թագաւորութեան անկումէն աւելի քան 500 տարի անց վերականգնուեցաւ հայոց պետականութիւնը: Ատիկա սերունդներու երազանքն էր եւ ազգային-ազատագրական դարաւոր պայքարի արդիւնքը:

Երկրին մէջ ստեղծուեցաւ բազմակուսակցական ժողովրդավարական կառավարման համակարգ, հաստատուեցան քաղաքացիական ազատութիւններ, հաւասար ընտրական իրաւունքներ, ներառեալ` կիներու:

Սկիզբ դրուեցաւ պետական շինարարութեան, զարկ տրուեցաւ լուսաւորութեան, գիտութեան ու կրթութեան:

Ամէն կողմէ հայրենիք շտապեցին կարող ուժեր` իրենց ծառայութիւնը մատուցելու նորանկախ պետութեան:

Հայաստանը դարձաւ միջազգային գործօն, հաստատուեցան արտաքին կապեր, շարք մը երկիրներու մէջ նշանակուեցան Հայաստանի դեսպաններ եւ ներկայացուցիչներ:

Անկախ եւ միացեալ Հայաստանի ստեղծման նպատակը, որ 1919-ի մայիս 28-ին արձանագրուեցաւ նաեւ խորհրդարանի որոշման տեսքով, խտացումն էր ազգային դարաւոր պայքարի եւ գաղափարախօսութեան, ինչպէս նաեւ կը բխէր ժամանակի աշխարհաքաղաքականութենէն, որուն արդիւնքը եղաւ 1920-ի օգոստոս 10-ի Սեւրի պայմանագիրը:

Առաջին Հանրապետութեան փորձը, ձեռքբերումները եւ ձախողումները մեզի դասեր կու տան: Մեծագոյն դասը սեփական ուժերու վրայ յենիլն է, իսկ այդ ուժը գոյացնելու համար` ազգային գերագոյն նպատակ ձեւաւորելը եւ ատոր շուրջը համախմբուիլը:

Մեր ժողովուրդի ապահով, անվտանգ ու բարեկեցիկ ապագայի երաշխիքը պէտք է ըլլայ Հայաստանի` իբրեւ հայութեան համար աշխարհաքաղաքական ելակեդրոնի գաղափարախօսութեան իրագործումը:

Երկար դարեր մեզի միաւորած եւ ուղեկցած է միասնական հայրենիքի գաղափարը, որ կը փոխանցուի սերունդէ սերունդ:

Ան մեր ազգային մեծ ուխտն է, մեր քաղաքական եւ պատմական ժառանգութիւնը:

Մեր օրերուն ան կը դրսեւորուի Հայաստան-Արցախ-սփիւռք եռամիասնութեան տեսքով: Ղարաբաղեան հիմնախնդիրի խաղաղ եւ արդարացի լուծման եւ Հայոց ցեղասպանութեան ճանաչման եւ անոր հետեւանքներու վերացման հարցերը կը տեղաւորուին նոյն այդ հասկացութեան մէջ:

Մարդկութեան պատմական փորձը մեզի կ՛ուսուցանէ գործնական քաղաքականութիւնը վարել ըստ այդ պահուն առկայ պայմաններու եւ հնարաւորութիւններու, սակայն ազգային գերագոյն նպատակը շարժիչ ուժն է ազգի յառաջընթացի եւ յաջողութեան:

100 տարի առաջ այդ նպատակը միտքին եւ զէնքը ձեռքին մեր նախնիները անձնուէր կը պայքարէին Հայաստանի փրկութեան եւ անկախութեան համար:

1991-ի անկախութենէն ետք Հայաստանը աշխարհի մէջ վերագտած է իր ուրոյն տեղը: Ներկայ եւ յաջորդ սերունդներու պարտքը կերտած է կայուն, զարգացած եւ միասնական հայրենիք, որ իր հովանիին տակ կ՛առնէ ամբողջ հայ ժողովուրդը:

Կեցցէ՛ Մայիս 28-ը` Հայոց պետականութեան վերականգնման օրը:

Կեցցէ՛ Հայաստանի Հանրապետութիւնը:

Կեցցէ՛ Արցախի Հանրապետութիւնը:

Կեցցէ՛ համայն հայ ժողովուրդը:

Փա՛ռք յանուն հայրենիքի բոլոր նահատակներուն:

Աստուած պահապան բոլորիս»: