Ա.Ա.
Պսակաձեւ ժահրը կլանած է ամբողջ երկրագունդը գրեթէ։ Վերջին տուեալներուն համաձայն, աւելի քան հարիւր քառասուն երկիրներ արդէն իսկ կը դիմագրաւեն այս ժահրը, որ անկախ առողջապահական լուրջ վտանգ մը ըլլալէ, մարդկութիւնը դէմ յանդիման դրաւ աննախադէպ կացութիւններու՝ ինքնամեկուսացման, ընկերային կեանքի ամբողջական ջլատման, երկիրներու միջեւ սահմաններու փակման։
Պսակաձեւ ժահրին պատճառով է, որ նաեւ մարդը հասկցաւ թերեւս,թէ որքան ալ յառաջդիմած ըլլայ գիտութիւնը եւ յատկապէս բժշկական արհեստագիտութիւնն ու դարմանումներու առաջնորդող դեղերու եւ պատուաստներու ճարտարարուեստը, աներեւակայելիօրէն փոքր եւ անտեսանելի ժահր մը, ինչ աւերներ կրնայ գործել՝ առողջապահական, ընկերային, տնտեսական եւ տակաւին այն բոլոր մարզերուն մէջ, որոնք մարդկային ընկերութիւններու հաւաքական կեանքը կը դասաւորեն եւ կը համակարգեն։
Պսակաձեւ ժահրերը անասնական աշխարհէն կը փոխադրուին մարդկութեան։ Երկուքին միջեւ սահմանները չյարգող, բնական պատնէշները քանդող եւ անասնական աշխարհին իւրայատկութիւնները չյարգող արարքներն են ըստ երեւոյթին, որ կը մղեն անպատասխանատու սխալ մը ահաւոր հարուածով մը պատժելու բնութեան օրէնքին գործադրութիւնը,որուն նորագոյնը ահա այս օրերուն կը դիմագրաւենք։
Ով ինչ դաս պիտի վերցնէ այս աշխարհաճարակէն։ Պետութիւններու ղեկավարնե՞ր, որոնք ահա մէկ կողմ դրած քաղաքական բոլոր խնդիրները, օրն ի բուն կը խօսին ու կը ճառեն պսակաձեւ ժահրին կապուած խնդիրներու մասին, առանց գիտակցելու, թէ որքան անզօր ենք եղեր նոյնիսկ մեր գիտութեամբ, կորիզային զէնքով եւ դրամով։Թէ՞ անոնք, որոնք չարաչար կը շահագործեն բնութիւնը, օրէնքներ կը հաստատեն եւ ատոնց միջոցով կը սպաննեն շրջակայ միջավայրը, արեւադարձային անտառներն ու կենսոլորտը։Ապա ամբողջութեամբ կ՛անգիտանան Մայր Բնութեան անիմանալի գաղտնիքները։Եւ երբ հարուածը կը հասնի, խուճապը կը սկսի։ Ի վերջոյ հարցումը, որ այսօր բոլորը կը չարչրկէ, այն է, թէ ով է պատասխանատուն այս անտեսանելի թշնամիիին գլուխ ցցելուն։ Եւ այնպիսի դարու մը, երբ կար այն խաբկանքը, որ մարդ անյաղթահարելի է՝ իր գիտութեամբ, արհեստագիտութեամբ եւ հզօր բանակներով։
Ինքնամեկուսացման եւ ընկերային կեանքէ ամբողջութեամբ հրաժարելու այս ծանր օրերուն, երբ շուկաները փակ են, օդակայանները՝ ամայացած, տնտեսական կեանքը՝ ամլացած, եւ երբ ամէն կողմ ամայութիւն ու վախ կայ, մարդը իրաւունք ունի հարցումներու պատասխաններ ստանալու։ Բայց եկուր տես, որ հարցումները շատ են, բայց պատասխան չկայ։ Չկայ, որովհետեւ կառավարութիւնները անճրկած եւ սարսափահար, միայն կը ջանան պսակաձեւ այս անտեսանելի փորձանքին «յաղթարշաւը» կասեցնել, որովհետեւ կը գիտակցին, որ ամէն ինչ շուտով կրնայ փուլ գալ՝ առողջապահականէն մինչեւ տնտեսական համակարգերը։
Մարդն է դարձեալ թիրախը։Մարդն էր վստահաբար այս փորձանքին անասնական աշխարհէն իր վրայ յարձակելու ուղիները հարթողը։Եւ ահա ամբողջ մարդկութիւնն է, որ սարսափահար եւ ակնդէտ կը սպասէ, թէ ով եւ երբ դարման մը, բուժում մը պիտի բերէ եւ դարձեալ մարդիկ պիտի վերադառնան իրենց առօրեայ կեանքին։Բայց կը խորհիմ, որ այս համամարդկային չարութեան սեւ էջը փակելէ ետք, գէթ նոր մտածողութեան մը, աշխարհայեացքի մը տարածման ականատես պիտի ըլլայ մեր երկրագունդը։Չարաչար չգործածել մեր մոլորակին բարիքները, ըլլալ զգօն եւ գիտակցիլ, թէ այն ինչ որ բնութեան օրէնքով անասնական աշխարհին կը պատկանի, հոն ալ պէտք է մնայ։Յարգելով կենսաբազմազանութիւնը, յարգելով նաեւ՝ մենք զմեզ, որպէսզի սերունդները ոչ թէ վախի եւ սարսափի մէջ ապրին, թէ սա ժահրը ու՞ր թաքնուած է, ապրին խաղաղ եւ հաճելի օրեր։
Եւ նկատողութիւն մը։ Այսքան բան կը գրուի, կը ծախսուի, կը խօսուի գիտութեան յառաջընթացին մասին,որ իրաւամբ նաեւ պէտք է ընդունիլ, որ մարդկութեան իսկական բարիքներ շնորհած է։ Բայց ահա անտեսանելի ժահրի մը շռնդալից ապտակը կու գայ սթափեցնելու մարդկութիւնը,որպէսզի գիտակցի, թէ որքան անզօր է տակաւին Մայր Բնութեան ահաւոր բարկութեան դիմաց։