ԱՍՊԵՏ ՄԱՆՃԻԿԵԱՆ
Պէյրութի մէջ 2019-ին լոյս տեսաւ Աշոտ Պետրոսեանի «Արթուր Մկրտչեան» գիրքը, 126 էջ, որ «Արամ Մանուկեան» մատենաշարի թիւ 4-ն է:
Հեղինակը կ՛ըսէ, որ Արցախի Գերագոյն խորհուրդի առաջին նախագահ Արթուր Մկրտչեանի կենսագործունէութիւնը նշանակալից է, ժամանակաշունչ եւ անժամանցելի:
Արթուր Մկրտչեան ծնած է 1989-ին, Արցախի Դիզակ գաւառի Ուխտաձոր (Էդիլլու) գիւղին մէջ: Մասնագիտացած է ազգագրութեան մէջ: Եղած է Հատրութի պատմա-երկրագիտական թանգարանի տնօրէն:
Հայ-թուրք հակամարտութիւնը, բացի կենսատարածքային պայքար ըլլալէ, նաեւ հակադիր քաղաքակրթութիւններու պայքար է: Անիկա նոր ուժով բռնկեցաւ 1988-ին, հայ ժողովուրդի սրտին մէջ անթեղուած կրակի բորբոքումէն:
Արթուր Մկրտչեան եւ իր ընկերները ձեռնարկեցին Հատրութի շրջանի ինքնապաշտպանութեան: Խորհրդային զօրքի մուտքով թուրքերը սկսան ուժային տարատեսակ միջոցներ կիրառել: Հայկական մարտական ջոկատներուն նպատակը սահմաններու պաշտպանութիւնն էր եւ բնակավայրերու ազատագրումը:
1991 մայիսին Հատրութի 14 գիւղերու հայ բնակիչները տեղահանուեցան: Յամառ մարտեր մղուեցան Հատրութի պաշտպանութեան համար: Առաջին ազատագրուած բնակավայրը Տողն էր, ապա` Սարինշէնը եւ Ստեփանակերտի մերձակայ բնակավայրերու ազատագրման գործողութիւնները:
Արթուր Մկրտչեան ոչ միայն անմիջական մասնակցութիւն բերաւ Տողի գործողութեան, այլեւ եղաւ անոր կազմակերպիչներէն մէկը:
1991 սեպտեմբեր 2-ին հռչակուեցաւ Լեռնային Ղարաբաղի հանրապետութիւնը, որ վաւերացուեցաւ նոյն տարուան դեկտեմբեր 10-ին կայացած հանրաքուէով:
1992 յունուարին տեղի ունեցաւ ԼՂՀ Գերագոյն խորհուրդի անդրանիկ նստաշրջանը: Արթուր Մկրտչեան ընտրուեցաւ ԼՂՀ Գերագոյն խորհուրդի նախագահ:
Հակառակ ծանրագոյն պայմաններուն, Գերագոյն խորհուրդը սկսաւ իր գործունէութիւնը: Ընտրուեցաւ նախագահութեան կազմ, ընդունուեցան շարք մը որոշումներ:
Հեղինակը այնուհետեւ կը մէջբերէ Հրանդ Խաչատրեանի խօսքը, որուն համաձայն Արթուր Մկրտչեանի ողբերգական, հանելուկային մահը գրանցուած է մեր անորոշութիւններու մատեանին մէջ եւ մեր հետագայ ընելիքներէն մէկը անիկա պարզելն է, այն հանգամանքները, որոնք պատճառ դարձան անոր զոհուելուն: Ան մեր պատերազմի ամենամեծ նահատակներէն մէկն է:
