Դարձեալ Նոր Տարի Է… Մերձաւոր Արեւելքի Մէջ

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ

Ճիշդ է, որ ամբողջ աշխարհը Նոր տարին տօնեց յունուար 1-ին, սակայն չիները, ինչպէս նաեւ Չինաստանի դրացի ուրիշ երկիրներ կը տօնեն նաեւ չինական Նոր տարին, որ այս տարի կը զուգադիպի շաբաթ 25 յունուարին: Այսօր առնէտի տարին կը սկսի:

Չինական Նոր տարին երկրին ամէնէն կարեւոր տօնակատարութիւնն է: Անով կը սկսի գարնան տօնը եւ վերջ կը գտնէ լապտերներու տօնով. ան միշտ տեղի կ՛ունենայ 21 յունուարի եւ 20 փետրուարի միջեւ: Ան չինական օրացոյցին առաջին օրն է, եւ այս սովորութիւնը հիմնուած է աւանդութեան մը վրայ:

Հին ժամանակներուն Նիեն անունով ահաւոր հրէշ մը սարսափ կը սփռէր եւ մարդիկը կը բզկտէր ամէն Նոր տարուան նախօրեակին: Հետեւաբար, գիտնալով, որ ան լոյսէն, ձայնէն եւ կարմիր գոյնէն կը վախնայ, մարդիկ սովորութիւն դարձուցին իրենց դուռերուն վրայ փակցնել բանաստեղծութեան տող մը պարունակող կարմիր թուղթի կտոր մը: Ապա անոնք պայթուցիկներ կը պայթեցնեն եւ ջահերը վառած կը պահէին ամբողջ գիշերը: Այս ձեւով Նիեն չկրցաւ այլեւս անոնց վրայ յարձակիլ եւ անհետացաւ:

Բնակչութիւնը շատ հպարտ էր այս յաղթանակով եւ գիտէր, որ ինք դարձեալ ազատ էր ամբողջ տարուան մը ընթացքին:

***

Տակաւին մինչեւ այսօր, Նոր տարուան այս օրերուն չինացիները իրենց մաղթանքները կը գրեն կարմիր թուղթի վրայ, որ իրենց համար բախտաբեր գոյն մըն է, անոնք հրավառութիւն կը կատարեն եւ լապտերներ կը վառեն: Նախօրեակին մեծ ընթրիք մը կը սկսի, երբ ամբողջ ընտանիքը կը հաւաքուի, եւ եթէ ընտանիքէն անդամ մը ներկայ չի կրնար գտնուիլ, անոր համար խորհրդանշական տեղ մը կը պահուի: Տարեցները յաճախ պզտիկներուն կը նուիրեն կարմիր պահարաններ, որոնց մէջ անոնք կը դնեն դրամ: Տօնակատարութիւնները վերջ կը գտնեն վիշապին պարով. չիներուն համար այս առասպելական անասունը, կը խորհրդանշէ ուժ, բախտ եւ երջանկութիւն, ինչպէս նաեւ` մաղթանքներ Նոր տարուան համար:

Վերջապէս, Նոր տարին կը փակուի լապտերներու տօնով: Փոքրիկները գիշերը դուրս կ՛ելլեն իրենց ծնողներուն հետ, գունաւոր լապտեր մը ձեռքերնին:

***

Չինական Նոր տարին միայն Չինաստանի մէջ չի տօնուիր, այլ ամբողջ Ասիոյ մէջ, ինչպէս նաեւ աշխարհի չորս կողմը` տարբեր երկիրներու մէջ, ուր գոյութիւն ունի չինական մեծ գաղութ մը: Սակայն չինական Նոր տարիին կողքին, Չինաստանի մէջ գոյութիւն ունին տարբեր տօներ ամբողջ տարուան ընթացքին, վիշապ-նաւերու տօնը, որ կը նշէ ամրան տաք օրերու սկիզբը, չիներու սիրահարներու տօնը, որուն ընթացքին երիտասարդ աղջիկները պէտք է ցուցաբերեն տանտիկինի իրենց բոլոր ձիրքերը` ամուսին մը գտնելու համար…

Խոհագիր

Ֆորչիւն Քուքիզ

Ճիշդ է, որ փոքրիկ «գուշակութիւններ» կամ ասացուածքներ պարունակող այս քուքիները կը հրամցուին չինական ճաշարաններուն մէջ, յատկապէս` Միացեալ Նահանգներու մէջ, սակայն անոնք չինական ծագում չունին: Անոնք ստեղծուած են Միացեալ Նահանգներու մէջ, Ա. Համաշխարհային պատերազմին շուրջ:

Պէտք ունիս

1 հաւկիթի ճերմկուց, 15 կրամ կարագ, 20 կրամ փոշի շաքար, 20 կրամ ալիւր. կարելի է այս չափերը կրկնապատկել:

Պատրաստութիւն

1.- Հաւկիթի ճերմկուցը մեքենայով զարնել եւ վրան աւելցնել մաղուած փոշի շաքարը:
2.- Հալեցնել կարագը եւ զայն աւելցնել խառնուրդին վրայ:
3.- Շատ լաւ մաղել ալիւրը եւ զայն աւելցնել խառնուրդին վրայ: Շատ լաւ խառնել, մինչեւ որ ստանաք խմոր մը, որ մատներուն չի փակչիր:

4.- Ձգել, որ խմորը հանգչի 15 վայրկեան:
5.- Փուռի յատուկ ափսէ մը փուռի յատուկ թուղթով ծածկել (փափիէ սիւլֆիւրիզէ) եւ վրան կարագ քսել:
6.- Փոքրիկ շերեփով մը խմորէն պարպել ափսէին մէջ` ստանալու համար մօտաւորապէս 8 սմ տրամաչափով շրջանակներ:
7.- Փուռը սկիզբէն տաքցնել 180 աստիճանի վրայ: Քուքիները եփել մօտաւորապէս 5 վայրկեան: Զանոնք անմիջապէս կրակէն դուրս հանել, երբ անոնց ծայրերը սկսին կարմրիլ: Ուշադրութի՛ւն, անոնք պէտք է քիչ մը կակուղ մնան, որպէսզի դիւրին ըլլայ անոնց ձեւ տալ:

8.- Քուքիները հանել թուղթին վրայէն, անոնց մէջ դնել ասացուածքով պզտիկ թուղթի կտորը եւ ապա զանոնք երկուքի ծալել: Վերջապէս զանոնք գաւաթի մը բերանին վրայ դնելով` երկուքի ծալել (տեսնել պատկերը): Ձգել, որ չորնան:

Գիտէի՞ր, Թէ…

– Չինական Նոր տարին կը կոչուի նաեւ գարնան տօնը, Վիեթնամի մէջ` Թեթի տօնը: Չինական Նոր տարի, կամ նոնկլի չին եան, կը նշանակէ` «Երկրագործական օրացոյցին Նոր տարին». անիկա կը տօնուի ըստ չինական օրացոյցին, որ թէ՛ արեւային եւ թէ՛ ալ լուսնային է:

– Չինական օրացոյցը կը պարունակէ 12 ամիս. իրարու կը յաջորդեն 30 օր ունեցող «երկար» ամիսներ եւ 29 օրէ բաղկացած աւելի «կարճ» ամիսներ: Այս ձեւով այդ օրացոյցը ունի 354 օր, մինչ մեր օրացոյցը կազմուած է 365 օրէ: Հետեւաբար, ամէն 3 տարին անգամ մը պէտք է ամիս մը աւելցնել, որպէսզի արեւային եւ լուսնային ամիսները համապատասխանեն: Այս պատճառով է, որ չինական Նոր տարուան թուականը շարժական է եւ տեղի կ՛ունենայ մեր օրացոյցի յունուար ամսու վերջաւորութեան եւ փետրուարի վերջաւորութեան միջեւ:

– Նոր տարուան ընթրիքին ընթացքին, երբ ընտանիքին բոլոր անդամները վերջապէս հաւաքուած կ՛ըլլան սեղանին շուրջ, կը հրամցուին խորհրդանշական ճաշեր, ճաշ մը` առողջութիւն ունենալու համար, ուրիշ մը` յաջողութիւն դասերուն մէջ եւ այլն:

– Մեզի ծանօթ է չինական Նոր տարիին ընկերակցող առասպելը: Ըստ աւանդութեան, Նոր տարին Պուտտան կը հրաւիրէ աշխարհի բոլոր անասունները` անոնց խոստանալով վարձատրութիւն: Միայն տասներկու անասուն կ՛ընդառաջեն այս տարօրինակ հրաւէրին. կարգով ներկայացան` առնէտը, գոմէշը, վագրը, նապաստակը, վիշապը, օձը, ձին, այծը, կապիկը, աքլորը, շունը եւ խոզը: Իւրաքանչիւրին Պուտտան նուիրեց տարի մը, որ պիտի կրէր անոր անունը եւ անոնց յայտնուելու կարգով: