Ա. ԱԶԻԶԵԱՆ
«Ալիք» օրաթերթի եւ «Ալիք»-ի կայքէջի (alikonline.ir) շաբաթ, 26 հոկտեմբեր 2019 թ. համարում լոյս տեսաւ Հենրիկ Խալոյեանի գրչին պատկանող մի գրութիւն` «Ո՞վ է այն հերոսը, որին շատերս չգիտենք…» վերտառութեամբ, նուիրուած Դաշնակցութեան խոնարհ հերոսներից` Յարութիւն Յարութիւնեանին:
Կանգնած, ձախից աջ` Երուանդ Ֆնտքեան, Միսաք Թորլաքեան եւ Միսաք Կիրակոսեան:
Գրութիւնը նոյնութեամբ արտատպուեց «Ազդակ»-ի 28.10.2019 եւ «Ասպարէզ»-ի 1.11.2019 համարներում:
Գրութեան մէջ տեղ են գտել վրիպումներ, որոնք յանուն ճշմարտութեան, ենթակայ են ճշդումի:
- Տպագրուած է`
«1917-ին մասնակից է եղել Բաշ Ապարանի ճակատամարտին». Պարզ ճշմարտութիւն է, որ Սարդարապատի, Բաշ Ապարանի եւ Ղարաքիլիսայի ճակատամարտերը տեղի են ունեցել 1918-ի մայիսին եւ ոչ թէ 1917-ին:
- Նշուած է`
«Նրա կենսագրութիւնը բաւականին հետաքրքիր է, իսկ այս բոլորը միայն իմացուել է` որպէս արդիւնք այն կարեւոր ուսումնասիրութեան, որը կատարում է մեր ընկեր Աղասի Ազիզեանը»:
Դա այդպէս չէ: Իմ հետաքրքրութիւնը տարբեր է եղել: Անձամբ ցանկանում էի տեղեկանալ Յ. Յարութիւնեանի մահուան ստոյգ թուականի մասին եւ ունենալ նրա շիրմաքարի նկարը: Այդ նպատակով պարտաւորուեցի 2012 թուականին անձամբ ճամբորդել Մաշհատ, ուր թաղուած է Յարութիւն Յարութիւնեանը:
Այս խնդրում ինձ օգնում էր ընկ. Ալֆրետ Հաւանը, բայց երբ մեզ չյաջողուեց այդ տեղեկութիւնները գտնել, ընկ. Ալֆրետը պարտաւորուեց դիմել Մաշհատի Հայոց գերեզմանատան արխիւներին, ուր յայտնաբերեց ոչ միայն մեր տարաբախտ ընկերոջ` Յարութիկի մահուան ճիշդ թուականը, այլ կարողացաւ յայտնաբերել նաեւ թաղման ստոյգ վայրը, որին որպէս արդիւնք` արդէն ընկ. Ալֆրետի միջոցներով շիրմաքար է տեղադրուել հանգուցեալի հողաթմբին:
Յ. Յարութիւնեանը գուցէ քիչ ճանաչուած, բայց անծանօթ անձնաւորութիւն չէ Դաշնակցութեան պատմութեան մէջ, եւ նրա մասին յօդուածներ կան մեր մամուլում:
1965 թուականին, ՀՅԴ Թեհրանի կազմակերպութեան նախաձեռնութեամբ, հոգեհանգստեան արարողութիւն է տեղի ունեցել ՀՅ Դաշնակցութեան Թեհրանի պանթէոնում Յարութիւն Յարութիւնեանի մահուան 10-րդ տարելիցի առթիւ: Իսկ «Ալիք»¬ի 25 հոկտեմբեր 1965 համարի Ա. էջում լոյս է տեսել Երուանդ Հայրապետեանի յօդուածը` «Յարութիւն Յարութիւնեան` Խոխա» վերնագրով:
- Հենրիկ Խալոյեանի գրութեան մէջ կայ նաեւ մի ուրիշ շատ կարեւոր վրիպում:
Գրուած է`
«Նա 1919-ին, Հայկ Սասունեանի հետ միասնաբար գտնում է Պաքուի ջարդարարներից խան Խոյսկիի հետքերը»: Հայկի ազգանունը սխալ է նշանակուած, այն պիտի լինի Հայկ Սանոսեան:
- Յօդուածի հետ «Ալիք»-ում տեղադրուած նկարը, որը նոյնութեամբ արտատպուել է նաեւ «Ազդակ»-ում եւ «Ասպարէզ»-ում թէկուզ պատկանում է Մաշհատի հայոց գերեզմանատանը եւ Յարութիւնեան գերդաստանի անդամներին, բայց այն բացարձակապէս առնչութիւն չունի Յարութիւն Յարութիւնեանի հետ:
Գրութեանս կցուած է նաեւ ընկ. Ալֆրետ Հաւանի միջոցներով պատրաստուած եւ Յ. Յարութիւնեանի հողաթմբին տեղադրուած շիրմաքարի նկարը:
