ԼՕԽ-ի Շրջանային վարչութեան առողջապահական յանձնախումբին կազմակերպած դասախօսական շարքի տասնմէկերորդ դասախօսութիւնը` արեան տկարութեան մասին, տեղի ունեցաւ չորեքշաբթի, 8 մայիս 2019-ին:
ՀՕՄ-ի քայլերգի ունկնդրութենէն ետք, ԼՕԽ-ի Շրջանային վարչութեան առողջապահական յանձնախումբին անունով տոքթ. Սիրուն Վարդապետեանը նշեց, որ մարդու կեանքի հիմնական բաղադրիչ մասնիկը արիւնն է: Կարեւոր է, որ արեան բաղադրիչ մասնիկները բնական չափանիշներու վրայ գտնուին, որպէսզի անձը տկարութենէ եւ անոր պատճառած բարդութիւններէն հեռու մնայ: Արդեօք ի՞նչ են արեան տկարութեան պատճառները, քանի՞ տեսակ արեան տկարութիւն գոյութիւն ունի, տարրալուծարանային ի՞նչ քննութիւններ անհրաժեշտ են եւ ի՞նչ հերթականութեամբ պէտք է կատարել: Այս հարցումներուն լուսաբանութիւններ տալու համար բժշկուհին հրաւիրեց տոքթ. Յարութիւն Այնթապլեանը:
Դասախօս բժիշկը յայտնեց, որ արեան կարմիր գնդիկներու քանակային կամ որակային պակասը կը յանգեցնէ սակաւարիւնութեան: Ապա ան խօսեցաւ արիւնաստեղծ համակարգի մասին եւ ըսաւ, որ սաղմնային սկզբնական կեանքի ընթացքին արեան բջիջները կ՛արտադրուին «արեան կղզեակ»-ներու մէջ, հետզհետէ անոնք կը սկսին արտադրուիլ լեարդի, փայծաղի եւ աւշային հանգոյցներու մէջ, մինչեւ` ոսկրածուծի կազմուիլն ու աճման հասնիլը:
Տոքթ. Յարութիւն Այնթապլեանը թուեց կարմիր գնդիկներու սակաւարիւնութեան ախտանիշները: Անոնք են` գունատութիւն, արագ յոգնութիւն, շունչի նեղութիւն, գլխապտոյտ, սրտի արագ զարկ, սրտի զգալի բաբախում, փայծաղի մեծացում, մկանային տկարութիւն, կղկղանքի գոյնի փոփոխութիւն, ուշագնացութիւն: Տարրալուծարանային քննութիւնները հիմնական են: Եթէ ենթական անմիջապէս չդիմէ բուժումի, աւելի ծանր ախտանիշներ կրնայ ունենալ: Ապա ան խօսեցաւ արեան կարմիր գնդիկի կազմաւորման մասին եւ ըսաւ, որ ան սալիկաձեւ է, իր մէջ կը պարունակէ հեմոկլոպին, որ երկաթ պարունակող գոյացութիւն մըն է եւ ունի չորս շղթայ: Ամէն մէկ կարմիր գնդիկ իր մէջ կը պարունակէ մօտ 270 միլիոն հեմոկլոպին: Կարմիր գնդիկները թթուածին կը մատակարարեն մարմնի բոլոր բջիջներուն: Արեան կարմիր գնդիկներու սակաւարիւնութեան դասակարգումը, ըստ կարմիր գնդիկներու միջին ծաւալի չափերուն, համեմատելի է փոքր ծաւալի, բնականոն ծաւալի եւ մեծածաւալ չափի սակաւարիւնութեան:
Ա.- Փոքրածաւալ սակաւարիւնութեան պատճառները.
1.- Երկաթի պակաս,
2.- Sicleroblastic սակաւարիւնութիւն,
3.- Մարմնային տարբեր համակարգերու երկարատեւ (քրոնիկ) հիւանդութիւնները, ինչպէս` յօդային, քաղցկեղ, երիկամ,
4.- Thalassemia:
Բ.- Բնականոն ծաւալի արիւնահոսութեան պատճառները,
1.- Արիւնահոսութիւն,
2.- Sickle բջջային anemic,
3.- Ինքնադիմադրողականութիւն (autoimmune), պատճառած արիւնալուծում,
4.- Ժառանգական գնդակաձեւ կարմիր գնդիկներ: Բուժումը փայծաղի հեռացումն է:
5 .-Paroxymal գիշերային հեմոկլոպինային միզում (Paroxysmal nocturnal hemoglobinuria),
6.- G6PD պակասը (deficiency),
Գ.- Մեծածաւալ արիւնահոսութիւն:
Vit BIZ-ի եւ folic acid-ի պակասը կու տայ megaloblastic anemia, իսկ լեարդային հիւանդութիւններ եւ ճարպային կամ քոլեսթրոլային հիւանդութիւններ կու տան միայն ծաւալային կարմիր գնդիկներ:
Vit BIZ-ի պաշարը մարմնին մէջ քանի մը տարուան պահեստով է, կարեւոր է նշել, որ ստամոքսի հատուածի Vit BIZ-ի ներծծման նիւթի խանգարումով եւ դիմադրողականութեան «յարձակումով» այդ նիւթը կ՛ազդէ արտադրող բջիջներուն վրայ:
Դասախօսութեան աւարտին ներկաները հարցումներ ուղղեցին դասախօսին, իսկ առողջապահական յանձնախումբին անունով յուշանուէր տրուեցաւ օրուան դասախօս տոքթ. Յարութիւն Այնթապլեանին:
