Արցախեան բանակցութիւնները այսօր սառեցուած վիճակի մէջ են: Աւելի ճիշդը` ապրիլեան պատերազմէն ետք բովանդակային բանակցութիւններ գոյութիւն չունին, գէթ պաշտօնապէս: Հանդիպումները, միշտ հիմնուելով պաշտօնական լրահոսի եւ հանդիպումներէն բխած յայտարարութիւններու հիման վրայ, հիմնականին մէջ կեդրոնացած էին 94-ի հրադադարը յարգելու համար համապատասխան միջոցներու դիմելու անհրաժեշտութեան եւ անոր շուրջ համաձայնութիւններու վրայ:
Հայկական կողմը կը յայտարարէ, որ ոչ նախապէս ծրագրուած յատուկ հանդիպումները առիթ եղած են ուղղակի կապ հաստատելու, բանակցութիւններու պատմութեան ծանօթանալու, միտքեր փոխանակելու եւ միջազգային համաժողովներու մասնակցութեան պարագային իրարու հանդիպելէ չխուսափելու մասին պայմանաւորուելու:
Հանգամանաւոր յայտարարութիւնները արցախեան հարցի լուծման մասին յստակացուցած են, որ Երեւանը բանակցելու իրաւունք չունի, որովհետեւ Արցախի ժողովուրդը չէ մասնակցած Հայաստանի համապետական ընտրութիւններուն, հետեւաբար չէ լիազօրած Երեւանը: Ուրեմն, պաշտօնական Ստեփանակերտը պէտք է մասնակցի բանակցութիւններուն: Աւելի՛ն. հանգուցալուծման որեւէ տարբերակ, որուն գծով համաձայնութիւն կ՛ակնկալուի, պէտք է ստանայ ժողովուրդին վաւերացումը: Տարբեր առիթներու յստակացուած է նաեւ, որ ժողովուրդ հասկացողութիւնը կը ներառէ Հայաստանի Հանրապետութիւնը, Արցախն ու սփիւռքը:
Կառավարութեան ծրագիրը արցախեան հարցի լուծման համար գերակայ կը նկատէ կարգավիճակն ու անվտանգութիւնը: Հայկական կողմը, իր մօտեցումի բանաձեւումներուն մէջ անհրաժեշտութեան առջեւ է աւելի յստակ հիմնադրոյթներ ամրագրելու:
Այսպէս`
Ա.- Արցախահայութեան ինքնորոշման հանրաքուէն եւ Սահմանադրութիւնը ելակէտային նշանակութիւն ունին բանակցային փիլիսոփայութիւնը զարգացնելու համար: Այս պարագային անկախութեան հռչակագիրը Արցախի Հանրապետութեան մասին յստակ իրաւադրոյթ է: Իսկ Սահմանադրութիւնը արցախահայութեան այսօրուան փաստացի սահմաններուն ամրագրումն է` դարձեալ հանրաքուէով: Թէ՛ կարգավիճակի եւ թէ՛ անվտանգութեան հարցերով հանրաքուէով վճռորոշուած իրողութիւն գոյութիւն ունի արդէն:
Բ.- Երկիրներու պարագային միջազգային օրէնքի տարածքային ամբողջականութեան յարգումը ունի արցախեան ընկալում: Խօսքը հիւսիսային Արցախի մասին է: Հիւսիսային Արցախի ազատագրումը ըստ էութեան թէ՛ կարգավիճակին եւ թէ՛ անվտանգութեան հետ սերտօրէն կապուած խնդիր է:
Գ.- Հայաստանի Հանրապետութիւնը պաշտօնական ամրագրումներով կը հանդիսանայ Արցախի անվտանգութեան գլխաւոր երաշխաւորը: Այդպիսով կը բացատրուի Երեւանի իբրեւ կողմ մասնակցութիւնը բանակցութիւններուն: Գլխաւոր երաշխաւորի կարգավիճակի իրաւականացումը տեսք կը ստանայ Հայաստանի եւ Արցախի հանրապետութիւններուն միջեւ ռազմաքաղաքական դաշինքի կնքումով: Դաշինքը կամ գլխաւոր երաշխաւորութիւնը անվտանգութեան հետ կապուած ըլլալով նաեւ կարգավիճակի միջազգայնացման կամ միջազգային ճանաչումին հետ կը կապուի: Իրողապէս եւ իրաւականօրէն` Արցախի անկախ հանրապետութիւնն է, որ կ՛ապահովէ արցախահայութեան անվտանգութիւնը:
Արցախեան շարժման 31-ամեայ նշումներուն բանակցային ելակէտային հիմնադրոյթներու բանաձեւումը որոշ հրամայականի ուղենիշեր կը ներառէ իր մէջ: Մանաւանդ երբ աշխուժացած են արտաքին ակնկալութիւններն ու շրջանառութեան մէջ դրուող «փոխզիջումնային» բանաձեւերը:
