Գրողի Անկիւն. Ամանորեան Խոհեր

ԳԷՈՐԳ ՊԵՏԻԿԵԱՆ

Հասաւ Նոր տարին:

Հինը` 2018-ը, անցաւ եւ, աւելի ճիշդ, նետուեցաւ  պատմութեան գիրկը: Աշխարհը փակեց այս հինին էջերը ու բացաւ նորը:

Է՜հ, անցաւ հինը, որպէսզի գայ ուրիշը, ու մենք արդէն սկսած ենք նոր յոյսեր ցանել անոր տակաւին անծանօթ ճամբու երկայնքին: Ու ինչպէս մեր մեծերը ըսած են. «Տարօրինակ է աշխարհը: Տարօրինակ է իր տարօրինակութիւններով եւ կողք-կողքի դրուած հրաշալի, զմայլելի, յաճախ վախազդու եւ սակայն միշտ ապշեցուցիչ պատկերներով»:

Ու հիմա` այս նոր տարին: Սա կը նշանակէ, որ տարի մը եւս աւելցած է եւ կամ ալ` սրբուած` մարդոց կեանքերէն, ու մարդիկ «երթաս բարով» մը ըսած են հինին եւ մեծ ակնկալութիւններով «բարի եկար» մըն ալ` նորին:

Երկու բառ միայն, մէկը` գացողին, իսկ միւսը` նորեկին: Ճիշդ ասոր իբրեւ արդիւնք` մեր քաղաքը լուսաւոր ձայներու երգի մը վերածուած է: Այս է ահա կեանքը: Այս է նաեւ իր աւանդութիւնը: Ու Կաղանդ է: Եւ այս մէկը իր խորհուրդին հետ ներկայ է արդէն ամէն տեղ: Աշխարհի համար Կաղանդը ուրախութեամբ սկսող եւ ուրախութեամբ աւարտող օր մը ըլլալով հանդերձ, իր յոյսի ծիծաղով տարբեր օր մըն ալ է: Ան է, որ իրեն հետ պիտի բերէ եւ նաեւ կը բերէ նոր մտածումներ եւ երեւոյթներէն անդին անցնելու ու կեանքին աւելի խորը թափանցելու առիթ: Անոր համար է, որ կրկին մեր աչքերը զարմանքով, վախով եւ աղօթքներով կը յարենք եկող անծանօթին: Անոր համար գրեթէ համայն աշխարհը, մտովի կամ բարձրաձայն, նստած կամ ծնրադիր, կ՛աղօթէ, կ՛աղաչէ, կը մաղթէ, կը խնդրէ, որ այս նորը` 2019-ը, իր նախկինէն աւելի տարբեր ըլլայ:

Լաւ ու բախտաւոր: Շահաբեր եւ մանաւանդ խաղաղ ըլլայ` միաժամանակ իրականացնելով բազմազան իղձեր, երազանքներ ու փափաքներ:

Ու բոլորս ալ հաստատ գիտենք, թէ որքա՛ն մեր կեանքին մէջ խորանանք, այնքան շօշափելի կերպով կը զգանք ամէն բան: Ու պարապ տեղը չէ, որ Նոր տարին մարդկութեան համար նկատուած է նոր յոյսի եւ նոր հաւատքի մեծ ներշնչարան:

Պէտք է նաեւ աւելցնել, որ Ամանորը ժողովուրդներու համար երջանկութեան եւ բարօրութեան, առողջութեան եւ յաջողութեան ի խնդիր ձօնուած բիւրաւոր մաղթանքներու տօնական օր մըն ալ է: Բոլորն ալ, ինքնածին, յոյսերով լեցուն իրենց ակնարկները երկարած են թէ՛ երկինք եւ թէ՛ այս «եկուոր»-ին վրայ:

Իսկ գալով մեզի` մեր մօտ Կաղանդը յստակ ու տարբեր նշանակութիւն ունի եւ դարերէ ի վեր ունեցած է: Ան մեր ընտանեկան երջանկութեան եւ նոյնիսկ սրբութեան մաս կը կազմէ: Այլ խօսքով, հաւաքական խրախճանք, եթէ կ՛ուզէ՛ք, գեղեցիկ օրերու շարանի  իր մաղթանքներով:  Յոյսը ապրեցնելու եւ իրագործելու պատեհ առիթ: Ամէն լաւ «բաներու» ակնկալութիւն:

Ու այս բոլորը` հարուստ եւ մաքուր, մեր հիներէն մեզի ժառանգ ինկած, բարի եւ անմեղ կտակ մըն է: Կտակ մը, որ ազգովին բոլորս ալ անոր ժառանգորդներն ենք, անխտիր:

Կարծես, արդէն երեւակայութիւնս զիս հալածել սկսած է, որովհետեւ Ամանորը իր իսկ տառերու շարանով եւ իմաստով հաճելի յուշեր սկսած է արթնցնել մտքիս մէջ ու զիս ալ նետել ակնկալութիւններու ե՛ւ երազանքներու, ե՛ւ բարի մաղթանքներու գիրկը:

Ու ինչ մեղքս պահեմ, ան ինծի համար, մեր այդ պատմական քաղաքէն ներս, մանկութեանս ու նոյնիսկ վաղ երիտասարդութեանս տարիներուն, հեքիաթի կը նմանէր: Յուզումով, վախով ու ակնածանքով անոր կը մօտենայի: Հրաշքներ կ՛ակնկալէի:

Իսկ հիմա, ա՛յս օրերուն, երբ մեզի հետ ու մեզի նման մեր ապրած դարն ալ փոխուած է, առաջին իսկ հերթին միտքս կ՛իյնան մեզմէ յաւէտ բաժնուած բոլոր իմ սիրելիներս: Բոլորն ալ անխտիր` մեծով պզտիկով, ծնողք, եղբայր, հարազատ, զարմիկ, ազգական, ընկեր եւ նոյնիսկ հեռու ու մօտ բարեկամ, դրացի: Չխամրող զգայնութիւն:

Այս բոլորին կողքին, յանկարծ անձնական կեանքի երազանքներ եւ յիշատակներ ինքնածին կ՛արթննան, որովհետեւ ինծի համար ասոնք էին եւ կամ անոնցմով էր Ամանորիս համն ու հոտը: Եւ տակաւին, ասոնց վրայ կ՛աւելնային Կաղանդի գիշերուան ու իր խորհուրդին յատուկ մօրս պատրաստած համեստ սեղանն ու սեղանակիցներս: Ապա հօրս ձայնի յիշողութիւնը կ՛արձագանգէր ականջիս մէջ: Անոր կարճ ու կտրուկ եւ յուզումով արտասանած կենացները: Անոր երկար ու նոյնանման խրատականներն ու հազար անգամ կրկնած կատակները:

Ու ինքնաբերաբար աչքերս կը խոնաւնան: Արդէն իսկ խոնաւցած են: Տկարութեան կամ պարտութեան նշան չէ այս մէկը: Մարդ ես: Ջիղ ու ոսկոր ունիս: Զգացում:

Ապա ինքնաբերաբար եւ ընդհանուր առմամբ կը մտաբերեմ` ամբողջ տարուան ընթացքին իմ ձեռքբերումներս, ձախողութիւններս, յոյսերս, ծրագիրներս, վէճերս, դժուարութիւններս, յուսախաբութիւններս ու յաջողութիւններս, որոնց մէջ կ՛իյնան վերջին հատորիս լոյս աշխարհ գալը, հայրենիքէն ներս քիչ մը երկար կեցութեանս շրջանին նոր ընկեր, ընկերուհիներու հետ բարեկամական կամուրջներս, սփիւռքի եւ հայրենի կրթական մշակներու եւ հաստատութիւններու  հետ նոր ծանօթութիւններս, հետաքրքիր եւ անկեղծ մարդոց հետ կապերու ամրապնդումներս, հանդիպումներս, թատրոններու ներկայութիւնս, մտերմիկ հաւաքներս, անաղմուկ եւ աղմկոտ երգերս, կատակներս, սիրով, խանդավառութեամբ  հաճոյքով լեցուած օրերս եւ նոր Հայաստանի նոր երազանքներու իրականացման յատուկ թաւշեայ յեղափոխութեան բերած սերմերն ու անոր քանի մը հեղինակներու հետ շփումներս:

Ահա հաշուեփակս: Անկեղծ, նոյնքան ալ` արդար:

Սակայն կեանքը միշտ անձնական ապրումներու գումարը չէ: Շրջանակ կայ: Գաղութ կայ: Չես կրնար այս բոլորէն անջատուիլ, անտեսել, չնկատել: Արդար չէ:

Բայց եւ այնպէս, ուրկէ՞ սկսիմ: Շուարած եմ: Ուստի ըսեմ. տակաւին վարանում կայ մտքիս մէջ: Այսպէս կ՛երեւի, թէ տակաւին մեր ապրած գաղութէն ներս պատրաստ չենք իրականութիւն յանձն առնելու: Անոր համար հեւքով մեր ինքնութիւնը կը փնտռենք գրեթէ ամէն օր եւ ամէն տեղ, իր ձագերը կորսնցուցած հաւերու նման: Իրականութիւնները չենք տեսներ: Թէեւ բոլորս ալ մեր օրերու շարքերով, սփիւռքեան մեր պատմութիւնը, լաւ կամ վատ, մեր ձեռքերով կը գրենք, բայց կը զգանք, որ հոսանքն ի վեր մեր թիավարումէն բան չենք սորված:

Հայկականութեամբ կ՛ապրինք կամ կ՛ուզենք ապրիլ եւ կամ մենք մեզի կը ստիպենք, որ ապրինք: Եւ այս մէկը մեծ փորձառութիւն է: Ծանր եւ հաճելի: Անոր համար կը զգանք, որ սփիւռքեան մեր գոյատեւումը կախեալ է մեր լեզուէն, անոր հաստատ եւ մաքուր պահելու մեր ճիգէն ու մեր մշակոյթին կառչելու չափանիշէն:

Ժամանակը մեզի շատ բաներ կը թելադրէ, կը պահանջէ, կը սորվեցնէ, եթէ անշուշտ մեր ականջները լայն բացած ըլլանք, նոյն այդ ժամանակէն հոսող արձագանգը լսելու:

Մենք իբրեւ սփիւռք շատ ընելիքներ ունինք: Այս մասին կը կարծեմ, որ հայրենիքն ալ պարտաւոր է մտածել:

Նորութիւն չէ: Կ՛ապրինք սփիւռքի մէջ եւ չենք գիտեր` մինչեւ երբ: Մեր մաշումը յստակ է: Ժամանակները գերազանցապէս նիւթականացած են: Բոլոր արժեւորումներու հետ մեր չափանիշներն ալ փոխուած են: Տեսակաւոր հայեր դարձած ենք: Մէկը կը մեռնի իր ծնած տեղը, ուրիշ մը հայրենի հողին վրայ, եւ ան մէկը` հայրենիքէն հեռու: Ցաւալի ու վշտալի է:

Վարանում կայ մեր մտքերուն մէջ եւ իրականութիւնը չտեսնողներ կան: Իսկապէս տխուր է այս իրականութիւնը: Միւս կողմէ` մեր օրերը մեզ ազգային գիտակցութեան կառչիլ կը թելադրեն: Արդեօք կը գիտակցի՞նք: Անմեղ մաղթանք մը:

Ամէն տեղ եւ ամէն ատեն յոյս կը մուրանք եւ հրաշք կը փնտռենք: Արդէն տարիներէ ի վեր պատմական անարդարութեան դէմ կը խօսինք, բայց չենք անդրադառնար, որ վերջ ի վերջոյ հայրենիքն է մեր վերջին լաստն ու օթեւանը:

Արդ, այս բոլորէն ետք, ամանորեան այս գլխագիր մտահոգութիւններուս հետ,  բոլորս ալ միատեղ այս գալիք տարուան ընթացքին ալ վերանորոգուած հայութեան մը շարունակութիւնը կ՛ուզենք տեսնել: Ազգային գիտակցութեան հասունութեան կողքին եւ միատեղ, մեզի կը մնայ կառչած մնալ հայրենի հողին եւ անկէ մեզի հասնող լուռ ու խորունկ ձայներուն:

Արդ, ինչ որ ալ ըլլան մտածումներուս, ապրումներուս եւ ակնկալութիւններուս սահմանները, բարի Ամանոր մը կը մաղթեմ ձեր բոլորին:

Շնորհաւոր Նոր տարի: