ԿԱԼԻ ԱՒԱԳԵԱՆ
Ապագայ լրագրող
Արդէն երկու անգամ, երկու տարբեր ճամբարներու մասնակցելու համար այցելած եմ Հայաստան եւ հոն ուղղակիօրէն շփման մէջ մտած եմ ինծի տարեկից հայաստանաբնակ արեւելահայ պատանիներու հետ:
Դժբախտաբար լիբանանահայ եւ հայաստանաբնակ պատանիներու միջեւ տարբերութիւնը շատ մեծ է:
Հիմա, որ արդէն 27 տարի անցած է Հայաստանի վերանկախացումէն, շատ կը ցաւիմ, որ Հայաստանի տարեկիցներս տակաւին դուրսի աշխարհէն շատ տեղեակ չեն, մանաւանդ` սփիւռքի մասին: Շատ նեղացայ, երբ մեզի հարցուցին, թէ հայերէն գիտե՞նք, կամ երբ արաբերէն կը խօսէինք իրարու հետ` գաղտնի խորհրդակցութիւններու համար, կը կարծէին, որ տան մէջ արաբերէն կը խօսինք, եւ երբ ըսէինք մեր արաբերէնի կարողութեան մասին, կ՛ապշէին:
Բայց շատ բերկրալի բան մը կար. անոնք գիտութեան ծարաւը կը զգային, ցանկութիւնը ունէին նոր գիտելիքներ ամբարելու, կ՛ուզէին սփիւռքի մէջ մեր կեանքին ծանօթանալ եւ կ՛ուզէին մեր անուշ արեւմտահայերէնը լսել` ըսելով. «Դուք իրար հետ խօսէք, մենք լսենք»:
Շատ աւելի ուրախացայ, երբ անոնք խոստովանեցան, որ իրենք շատ ռուսերէն բառեր կը գործածեն իրենց առօրեային մէջ, օրինակ «սեմուչքա»-ն` արեւածաղիկի կուտին համար, «փրոսթ»-ը ուղղակիի համար, «վապշէ»-ն` ընդհանրապէսին համար եւ այլն: Անշուշտ, մենք ալ մեր կարգին իրենց կը խոստովանէինք այդ մասին, երբ արաբերէն բառ մտնէր մեր խօսակցութեան մէջ, օրինակ մեր բոլորին հանրածանօթ` «եալլա»-ն, «ըննօ»-ն եւ «եաանի»-ն:
Այս տարուան ճամբարին պատանիներ շատ փափաքեցան արաբերէն սորվիլ: Այս «դասերուն» ընթացքին ահաւոր ծիծաղ կը յառաջանար, որովհետեւ անոնք չէին կրնար կարգ մը գիրեր հնչել, օրինակ` «մարհապա»-ն (բարեւ) կ՛ըլլար «մարխապա», «սապաա»-ն (եօթը) կ՛ըլլար «սեպէ»:
Իրարու միջեւ հակառակութիւնները յաճախակի էին: Երբեմն խօսքով կը լուծուէր հարցը, իսկ երբեմն ալ կը հասնէր ֆիզիքականի: Կը յիշեմ` այս ճամբարին տղու մը զարկի, քանի որ աթոռով ընկերուհիս հրեց (անշուշտ` ոչ դիտումնաւոր), եւ նոյնիսկ ներողութիւն խնդրելու պարտաւորութիւնը չզգաց, ինչ որ անընդունելի էր ինծի համար:
Այս բոլորը տեսնելով` շատ ուրախ եմ, որ վերանկախացումէն ետք երկրորդ սերունդին միտքը հետզհետէ կը բացուի, ու հայրենիքի զարգացման ու բարգաւաճման վրայ յոյսս աւելի կը մեծնայ:
Անշուշտ, եթէ Հայաստանի Ա. անկախութիւնը գոյատեւէր, մեր արեւելահայ եղբայրները շատ աւելի ինքնազարգացում պիտի ունենային եւ մեր մէջ այսքան տարբերութիւն պիտի չըլլար կամ իրենց կողմէ օտարի աչքով ու արհամարհանքով պիտի չդիտուէինք, բայց ասոր ալ փա՛ռք:
Այստեղ մենք ալ պարտականութիւն ունինք. պէտք է հաղորդակցինք արեւելահայերու հետ, երբ Հայաստան ճամբորդենք, քանի որ իրարու հետ յաւելեալ յարաբերութեամբ եւ մտերմութեամբ, իրարու նկատմամբ մեր հանդուրժողութիւնը աւելի եւս պիտի ամրապնդուի: Արեւմտահայ-արեւելահայ միասնութիւնը բանալին է այս գլխաւոր դժուարութեան յաղթահարման:
Կեցցէ՛ միասնութիւնը, կեցցէ՛ անկախութիւնը:
