Aztag Daily - Ազդակ Օրաթերթ (Armenian Daily Newspaper based in Lebanon)
No Result
View All Result
  • Խմբագրական
  • Հայկական
  • Լիբանանեան
  • Միջազգային
  • Յօդուածներ
    • Անդրադարձ
    • Գաղութային
    • Հարցազրոյց
    • Հայրենի Կեանք
    • Գաղութէ Գաղութ
    • Զաւարեանական
    • Գիտութիւն
    • Ազդակ Գաղափարաբանական
    • Պատմական
    • Առողջապահական – Բժշկագիտական
    • Արուեստ – Մշակոյթ
    • Գրական
    • ԼԵՄ-ի ԷՋ
    • Մշակութային եւ Այլազան
  • Գաղութային
  • Մարզական
  • Այլազան
    • «Ազդակ»ի ֆոնտ
    • 50 Տարի Առաջ
    • Ի՞նչ Կ՛ըսեն Աստղերը
    • Յայտարարութիւններ
    • Կնոջական
    • Մանկապատանեկան
  • Խմբագրական
  • Հայկական
  • Լիբանանեան
  • Միջազգային
  • Յօդուածներ
    • Անդրադարձ
    • Գաղութային
    • Հարցազրոյց
    • Հայրենի Կեանք
    • Գաղութէ Գաղութ
    • Զաւարեանական
    • Գիտութիւն
    • Ազդակ Գաղափարաբանական
    • Պատմական
    • Առողջապահական – Բժշկագիտական
    • Արուեստ – Մշակոյթ
    • Գրական
    • ԼԵՄ-ի ԷՋ
    • Մշակութային եւ Այլազան
  • Գաղութային
  • Մարզական
  • Այլազան
    • «Ազդակ»ի ֆոնտ
    • 50 Տարի Առաջ
    • Ի՞նչ Կ՛ըսեն Աստղերը
    • Յայտարարութիւններ
    • Կնոջական
    • Մանկապատանեկան
No Result
View All Result
Aztag Daily - Ազդակ Օրաթերթ
No Result
View All Result

Անմար Սէր` «Իմ Հայաստան»

Օգոստոս 28, 2018
| Անդրադարձ
0
Share on FacebookShare on Twitter

Երեւանի մէջ լոյս տեսած «Իմ Հայաստան» բանաստեղծութիւններու ժողովածուն, զոր մտայղացած, կազմած եւ հրատարակած է Հայաստանում ճանչցուած լրագրող, հրապարակագիր, գրականասէր մտաւորական Լեւոն Լաճիկեանը: Հատորը նուիրուած է Մեծ եղեռնի յիշատակին եւ կ՛ընդգրկէ արեւմտահայ եւ արեւելահայ անուանի 36 բանաստեղծների Հայաստանին նուիրուած քերթուածները (անոնց կարգին` Մկրտիչ Պեշիկթաշլեան, Պետրոս Դուրեան, Սիամանթօ, Դանիէլ Վարուժան, Մուշեղ Իշխան, Յովհաննէս Թումանեան, Վահան Տէրեան, Եղիշէ Չարենց, Յովհաննէս Շիրազ, Պարոյր Սեւակ եւ այլք): Ստորեւ կը ներկայացնենք գիրքը կազմող-հրատարակիչ Լեւոն Լաճիկեանի նախաբանը:

Իւրաքանչիւր ազգի գոյութեան եւ շարունակելիութեան գլխաւոր պայմանը հայրենիքն է: Հայերս բացառութիւն չենք. վասն հայրենեաց են մղուել մեր բոլոր կռիւները: Միաժամանակ յանուն հայրենիքի են մղել մեր բոլոր յղացքներն ու իրագործումները:

Պատահական չէ, որ «մայր» եւ «հայր», պաշտելի բառերը հէնց «Մայր հայրենիք» հասկացութեան մէջ են գտել իրենց ամենակուռ ու ներդաշնակ համադրութիւնը: Դրանով այն կարծես ծնողի դերակատարում է ստանձնել իւրաքանչիւր մարդու, ամէն հայորդու համար` ենթադրելով ու պարտադրելով սէր առ նուիրական Հող հայրենին:

Դժուար բան է Հայրենիքը, եւ ամէն մարդ չի կարող ունենալ: Այն, ի հարկէ, նախ եւ առաջ մեծ աշխարհի մեր անկիւնն է, որտեղ մեր պապերն ու նախապապերն են ապրել, եւ որտեղ մեր թոռներն են ապրելու: Բայց այն տարածք չէ լոկ, այլ նաեւ լեզու է ու մշակոյթ, նիստուկաց ու մտածելակերպ, նոյնիսկ` հոգեվիճակ: Կարելի է հայրենիքում բնակուել, բայց հոգով ու մտքով բացակայել այնտեղից (նաեւ հակառակը): Ամենաերանելին ու ցանկալին, անշուշտ, հայրենիքում հայրենիքով ապրելն է:

Ոմանք հայրենիքն իրենց ընտանիքից դուրս չեն պատկերացնում. իրականում մեծ ընտանիք է Հայրենիքը եւս: Յարատեւ շարժման մէջ գտնուող այս աշխարհում շատերը, թողած իրենց հայրենի ոստանը, «հայրենիքներն» ուրիշ տեղ են փնռտում: Մինչդեռ հնուց անտի հայերիս համար այն Հայկական լեռնաշխարհում է` Արարատի ստորոտին, Արագած լերան շուրջբոլորը եւ մայր Արաքսի ափերին. ուրիշ ոչ մի տեղ Մայր երկիր չկայ: Անհող այդ հողում է հազարամեակներ շարունակ քարից հաց քամել հայ շինականը` դրան խառնելով հազար ու մի երազանք: Նոյն քարից հայ շինարարը հրաշակերտել է Զուարթնոց ու Աղթամար, եւ դրանց մութ խուցերում հայ գրիչը լուսաւոր մատեաններ է ձեռագրել:

Աստուածապարգեւ ընծայ է Հայոց աշխարհը, ուստի Աստծոյ առաջ պատասխանատու ենք մեր Հայրենիքի համար: Դրանով դարեր շարունակ հիացել են թէ՛ հայութեան սերունդները, թէ՛ օտարները: Այդ նոյն դարերի ընթացքում նաեւ ոսոխներ են յայտնուել, որ աչք են տնկել Հայոց տան վրայ` դարձնելով այն «սեւ ու սուգի մի հովիտ» (Յովհ. Թումանեան): Եւ արիւնել են լանջերը ճերմակ ու անբիծ Մասիսի: Արարատ լերան հայեացքի ներքոյ, «եղեալ ու չեղեալ Դրախտի տեղում», դժոխք է արարուել` Հայաստանը վերածելով իսկական «Մահաստանի»: Արդիւնքում ծովից ծով ձգուող մեր Հայրենիքից լոկ մի թիզ հող է մնացել եւ դրան կառչած մի բուռ ժողովուրդ: Իր իսկ հայրենիքում հայրենազրկուած այդ ժողովրդի զաւակները աշխարհի տարբեր անկիւններում բնակութիւն հաստատելուց եւ բիւր բնակավայրեր փոխելուց յետոյ էլ իրենց հոգում պահել ու պահում են մեն-միակ հայրենիքը` Հայաստանի Հանրապետութիւնը:

… Ժամանակի ընթացքում հայ գրականութեան մէջ հայրենասիրական մեծ աւանդոյթ է ձեւաւորուել, որին հետեւել են անցեալի ու ներկայ մեր գրողները: Չկայ (գոնէ ես չգիտեմ) մի հայ բանաստեղծ, ով իր գրական նախափորձերից սկսեալ գովերգած չլինի հայրենի եզերքը զմայլուած չլինի նրա բնական գեղեցկութիւններով եւ տառապած` նրան բաժին հասած դժբախտութիւններով: Գրելով հայրենասիրական բանաստեղծութիւններ` հայ գրողները սկզբից եւեթ նպատակ են ունեցել նպաստել հարազատ ժողովրդի ինքնաճանաչմանը, սեփական հող ու ջրի, ընդհանրապէս արմատների հանդէպ ջերմ եռանդ սէր սերմանելուն եւ ազգային հպարտութիւն դաստիարակելուն: Որպէս արդիւնք աճեցին ու հասակ առան հայրենիքի ազատութեան կռուին զինուորագրուած սերունդներ` կրելով հետեւեալ ճշմարիտ գաղափարը. «Վասն հայրենեաց մեռար, դու շա՜տ ապրեցար» (Մկրտիչ Պէշիկթաշլեան): Հայ բանաստեղծները ոչ միայն երգեցին հայրենի վիշտն ու ցաւը, այլեւ դրանց դէմ ըմբոստացող ոգին ու յանուն ազատութեան մղուող պայքարը: Անցնելով շուրթից շուրթ` այդ երգերը սրտի ջահեր վառեցին եւ հայրենասիրական հրդեհ առաջացրին` լուսաւորելով մեր հերոսների յաղթանակները Սարդարապատի ճակատամարտում ու արցախեան ազատամարտում:

Պայմանաւորուած մեր ժողովրդի պատմական ճակատագրով` հայրենաբաղձութիւնն է տիրել ամէնուր եւ ամէնքին, իսկ կարօտի լարն ամենաբարձրը հնչել մեր պոեզիայում: Ընդ որում, հայ բանաստեղծների հայրենասիրական խօսքի ուժը ոչ թէ զգացմունքային զեղումների մէջ է, այլ սեղմ ու տարողունակ բնութագրումների, որոնք հսկայական գաղափարական լիցք են պարունակում:

Հին ու միջնադարի մեր քնարերգուներն առ Հայրենիք տածած իրենց սէրը մէկ հիւսել են իբրեւ Վարդի ու Սոխակի պատմութիւն, մէկ հայոց աշխարհը բնորոշել իբրեւ «մայր» ու «թագուհի», երբեմն էլ` այն համեմատել դրօշակի հետ ու «յար» (Եղ. Չարենց) անուանել: Նոր ժամանակներում եւս գրական տարբեր միջավայրերում կազմաւորուած մեր պոետները` սկսած 18-րդ դարի բանաստեղծներ Պաղտասար Դպիրից ու Պետրոս Ղափանցուց, «Աւարայրի պլպուլ» Ղեւոնդ Ալիշանից ու հանրայայտ «Կիլիկիա»-ի հեղինակ Նահապետ Ռուսինեանից, պանծացրին Մայր Հայաստանը` մերթ նրան կոչ անելով արթնանալ «արքայական նինջից», մերթ էլ իրենք ցանկանալով ննջել հայրենի հողում.

Երթամ ննջել յիմ Կիլիկիեա,
Աշխարհ, որ ինձ ետուր արեւ:

Հայոց վիշտն ու տառապանքը յաճախ են մոռացնել տուել մեր գրողներին` երգելու այս գեղեցկութիւններ ու անձնական սէրեր: Նրանք ինքնակամ ստանձնելով իրենց «Ցեղին սրտի» բաբախիւնը չափագրողի դերը` գեղարուեստօրէն բացայայտեցին եւ տարբեր բառերանգներով հիւսեցին մեր Աւետեաց երկրի կերպարը:

Մեզանից շուրջ 100 տարի առաջ` 1914-ին կարդացած «Հայ գրականութեան գալիք օրը» զեկուցման մէջ Վահան Տէրեանն իրաւացիօրէն նկատել է, որ հայ գրականութեան ամբողջ ընթացքում գերիշխող է եղել «ազգային գոյութեան, ազգային անկախութեան գաղափարը: Հետաքրքիրն այն է, որ վերջինս փոփոխութիւն չկրեց նաեւ դրան յաջորդած գրական հարիւրամեակում. մեր բանաստեղծների սիրոյ ամենամեծ չափաբաժինը շարունակեց պատկանել Հայրենիքին: Ի դէպ, նոյն Տէրեանը «O~, հայրենիք դառն ու անուշ» տողով յստակ բանաձեւեց հայ քերթողների հայրենասիրութեան երկու էական կողմերը` ցաւի դառնութիւնն ու կաթոգին սէրը: Հոգու այդ շաղախն առկայ է նաեւ նրան յաջորդած միւս հայ բանաստեղծների գործերում` Չարենց, Թէքէեան, Շիրազ, Սեւակ, Կապուտիկեան, ուրիշներ:

«Իմ Հայաստան» ժողովածուում մէկտեղուած արեւելահայ, արեւմտահայ եւ սփիւռքահայ դասականների հայրենասիրական բանաստեղծութիւնների ամբողջութիւնից գոյանում է իմ քո, բոլորիս Հայաստանի «հոգեւոր դիմանկարը»: Բանաստեղծութիւնից բանաստեղծութիւն այն աւելի սիրելի ու հոգեմօտ է դառնում մեզ:

Որքանով էլ որ սէրն առ Հայրենիք բնական ու բնածին է լինում, այն մշտապէս ներբողել ու տարփողել է պէտք: Ի վերջոյ, գիտակցուած սէրն աւելի հաստատուն ու ուժգին է լինում: Այս գրքում ներառուած տողերից իւրաքանչիւրը նման անթաքոյց սիրոյ տաղաչափուած արտայայտութիւն է: Դրանք հնչում են մերթ որպէս ձօն ու յորդոր, մերթ էլ որպէս պատգամ ու ուխտ` արժանի լինելու մեր նախնեաց փառքին, մեր պապերի կտակած հայրենիքին, նրա դառն անցեալին, դժուարին ներկային ու, վստահաբար, շէնշող ապագային…

Հայրենազուրկ մարդն, ըստ Վիքթոր Հիւկոյի, նման է ստուերի, որ «ոչ մի տեղ չի կարողս ներկայ լինել»: Այո՛, հայրենիքից դուրս խաբուսիկ են բոլոր դրախտները: Դարեր շարունակ Երկիր դրախտավայրն աշխարհասփիւռ հայութեան համար եղել եւ այսօր եւս մնում է Մայր Հայաստանը` ամենայն հայոց հայրենիքը: Մօրը հիւանդ ու տկար վիճակում թերեւս աւելի շատ պիտի սիրել: Նոյնը եւ Հայրենիքի պարագայում: Սէր, անխառն սէր մեզ, որ աւելի ամուր փարուենք մեր չքնաղ Մայր երկրին, որ շէնացնենք Տունը հայոց: Երիցս ճիշդ է մեծն Գարեգին Նժդեհը, երբ գրում է. «Հայրենիքներն ապրում են հայրենասիրութեամբ եւ կործանւում` դրա պակասից»:

Ապրե՛նք հայրենասիրութեամբ:

ԼԵՒՈՆ ԼԱՃԻԿԵԱՆ

Կը կանչեմ քեզ, Հայաստա՜ն,
Բոլո՜ր, բոլո՜ր կարօտներու հրայրքով,
Իբրեւ երկինք, իբրեւ լոյսի
Անհուն ծով, մայրական գիրկ,
Իբրեւ ժպիտ, լռութիւն,
Եւ ծաղկաւէտ երանութեան իբրեւ տուն`
Իմ հեռաւո՜ր Հայաստան:
Միա՜կ հեքիաթ իրական,
Կենսաժպիտ միա՛կ երազն անթառամ:
Հայաստա՜ն:

ՄՈՒՇԵՂ ԻՇԽԱՆ

* * *

Իմ քաղցրանուն,
Իմ բարձրանուն,
Իմ տառապած,
Իմ փառապանծ,
Հների մէջ դու ալեհեր,
Նորերի մէջ նոր ու ջահել:
Դուն հանգրուան կանչող փարոս,
Դու` հայկական գերբ ու դրօշ,
Խօսուն վկայ կոտորածի
Ու վճիտ աչք ցամքած լացի:
Արդարութեան ահեղ ատեան,
Սրի պատեան, սիրոյ մատեան,
Միշտ հին ու նոր
Իմ Հայաստան:

ՊԱՐՈՅՐ ՍԵՒԱԿ

 

Նախորդը

Գրողի Անկիւն. Մտորումներ` Համահայկական Կրթական 8-րդ Խորհրդաժողովի Մասին (Աղվերան – Հայաստան) 2-6 Օգոստոս 2018

Յաջորդը

Հարցազրոյց` Եուրոզի Հետ

RelatedPosts

Սթափելու Ժամանակը
Անդրադարձ

Աւարտական Վտանգաւոր Ջղաձգումներ

Յուլիս 9, 2025
Կազմակերպութեամբ ՀՅԴ Լիբանանի Կեդրոնական Կոմիտէի.  Ընդունելութիւն` Քաղաքապետական Եւ Թաղապետական Ընտրութիւններուն Ապահովուած Արդիւնքներուն Առիթով
Անդրադարձ

Մեր Համայնքի Քաղաքական Գործօնի Հանգամանքը Առաջին Հերթին Հիմնուած Է Մեր Հաւաքական Քուէի Ուժին Վրայ*

Յուլիս 9, 2025
Կազմակերպութեամբ ՀՅԴ Լիբանանի Կեդրոնական Կոմիտէի.  Ընդունելութիւն` Քաղաքապետական Եւ Թաղապետական Ընտրութիւններուն Ապահովուած Արդիւնքներուն Առիթով
Անդրադարձ

Պաշտօնները Կու Գան ու Կ՛երթան, Մեր Ժողովուրդին Բարօրութիւնը, Բարգաւաճումը Եւ Հզօրացումը Էականն Են ու Մնայուն*

Յուլիս 9, 2025
  • Home
  • About Us
  • Donate
  • Links
  • Contact Us
Powered by Alienative.net

© 2022 Aztag Daily - Ազդակ Օրաթերթ (Armenian Daily Newspaper based in Lebanon). All rights reserved.

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In
No Result
View All Result
  • Խմբագրական
  • Հայկական
  • Լիբանանեան
  • Միջազգային
  • Յօդուածներ
    • Անդրադարձ
    • Գաղութային
    • Հարցազրոյց
    • Հայրենի Կեանք
    • Գաղութէ Գաղութ
    • Զաւարեանական
    • Գիտութիւն
    • Ազդակ Գաղափարաբանական
    • Պատմական
    • Առողջապահական – Բժշկագիտական
    • Արուեստ – Մշակոյթ
    • Գրական
    • ԼԵՄ-ի ԷՋ
    • Մշակութային եւ Այլազան
  • Գաղութային
  • Մարզական
  • Այլազան
    • «Ազդակ»ի ֆոնտ
    • 50 Տարի Առաջ
    • Ի՞նչ Կ՛ըսեն Աստղերը
    • Յայտարարութիւններ
    • Կնոջական
    • Մանկապատանեկան

© 2022 Aztag Daily - Ազդակ Օրաթերթ (Armenian Daily Newspaper based in Lebanon). All rights reserved.

Are you sure want to unlock this post?
Unlock left : 0
Are you sure want to cancel subscription?