«Արաս» հրատարակչատունէն լոյս տեսած է Արա Կիւլերի «Բաբելոնէն վերջ պիտի ապրինք» գիրքը (144 էջ), որ ի մի կը բերէ ստեղծագործ լուսանկարչութեան ոլորտին մէջ Թուրքիոյ միջազգային գետնի վրայ հռչակուած յառաջատար արուեստագէտներէն մէկուն` Արա Կիւլերի վաղ շրջանին գրառած պատմուածքներն ու հետագայի լուսանկարները, բովանդակալից կերպով կը բացայայտէ անոր նուազ ծանօթ` գրողի ու պատմուածագիրի ինքնութիւնը: Թրքերէն, հայերէն եւ անգլերէն համաժամանակեայ, եռահատոր այս նոր հրատարակութիւնը կը վերածուի «լուսա-պատմուածքի պատկերագիրք»-ի մը` հետապնդելով հաւանական զուգորդումները ընդմէջ Արա Կիւլերի գրութիւններուն ու երեւակայական աշխարհին: Կիւլերի կարծիքով, իր պատմուածքները կարեւոր դեր ունեցած են լուսանկարներուն մէջ իմաստալից պահը որսալու ու անոնցմով համադրութիւն մը կարենալ ստեղծելու ուղղութեամբ: Արուեստագէտը իր այս տասներեք պատմուածքը կը բնութագրէ որպէս լուսանկար: «Բաբելոնէն վերջ պիտի ապրինք»-ը կ՛ապացուցէ, որ Արա Կիւլեր ո՛չ միայն իր լուսանկարներով, այլ նաեւ պատմուածքներով ալ կը պատկանի «պատկերաւոր աշխարհին»:
Գիրքէն`
Շարժանկարին մէջ քովս աղջիկ մը նստաւ: Կին մը կամ աղջիկ մը: Չեմ ճանչնար, պէտք չունիմ երբեք ճանչնալու: Ան ալ զիս չի ճանչնար, պէտք ալ չունի ճանչնալու: Մութ էր: Ճերմակ պաստառին վրայի սեւ գլխարկով մարդը չորս ձեռք կրակեց դեղին կնոջ, ու կինը գետին ինկաւ: Աղջկան մարմինը բաւական տաք ու հրապուրիչ է եղեր: Եթէ լոյսերը վառին, ըստ մեր երկրին սովորութեան, խայտառակ պիտի ըլլանք: Ընկեր մը ունէի ինծի այսպիսի պատահար մը պատմած էր: THE END: Աղջիկը տգեղ է եղեր:
Վստահ եղէք` ո՛չ մէկուն մտքին մէջ գէշութիւն կայ այս դարուս: Օրինակի համար, ես` բարձրահասակ նաւաստին, մինչեւ հիմա ըրածներէս ո՛չ մէկուն համար կը զղջամ: Մինչեւ այսօր փափաքածներս ըրի, ասկէ վերջ դարձեալ պիտի ընեմ: Եթէ ուզեն, երկրին վրայ ապրող բոլոր մարդիկը ինծի հետ գժտին, ես դարձեալ անոնց ցաւերուն հետ ցաւ պիտի զգամ: Ամէն անհատ փափաքածին պէս թող ապրի: Ասոր մէջ ի՞նչ վնաս կայ: Աշխարհը նոյն թուականին է, որ պիտի կործանի: Ես օրէնքներու հնազանդեր եմ կամ ոչ, դուն մահապարտի ճերմակ զգեստով կախաղանի եռոտանիներուն մէջտեղ երեք ժամ անշարժ մնացեր ես, ի՞նչ կայ որ, ըլլալիքը միշտ նոյնն է: Արդեօք կարեւորը երկու բեւեռներու համաձայնութի՞ւնն է: Ըսենք, որ համաձայնեցան, ինծի ի՞նչ: Ըսենք, որ չհամաձայնեցան, դարձեալ ինծի ի՞նչ: Ես նաւաստի մըն եմ: Այսօր այս նաւով, վաղը միւս նաւով, ա՛լ աւելի ուրիշ օր մըն ալ ուրիշ նաւով մը ծով պիտի բացուիմ: Իմ աշխարհս անհուններն է: Եթէ փոթորիկը զօրաւոր ըլլայ ու ընկղմինք, ձուկերը խնճոյք պիտի սարքեն: Իսկ եթէ պատերազմի ընթացքին բլուրի մը ստորոտը անյագ բնութեան նորածին լոյսին ներքեւ կարծր ու տաք փամփուշտով մը անդիի աշխարհ ճամբորդեմ, այն ատեն ալ որդերը խնճոյքի պիտի տիրանան: Արդիւնքը նոյնը ըլլալէ վերջ ես` բարձրահասակ նաւաստին, օրս օր ընել կ՛աշխատիմ:
Այս գիշեր ուշադրութիւն ըրէք, ձեր դրան առջեւէն անպայման մէկը սուլելով պիտի անցնի: Այդ մարդը ե՛ս պիտի ըլլամ:
———————————-
Արա Կիւլեր
1928-ին ծնած է Պոլիս: Յայտնի է որպէս Թուրքիոյ մէջ ստեղծագործ լուսանկարչութեան համաշխարհային ասպարէզին վրայ հռչակուած կարեւորագոյն ներկայացուցիչը: Լիսէի ուսման տարիներուն աշխատած է շարժանկարի սթիւտիոներուն ու շարժարուեստի բոլոր ճիւղերուն վրայ: 1951-ին աւարտած է Կեդրոնական վարժարանը: Թատրոնի ու դերասանութեան դասընթացքներու հետեւած է Մուհսին Էրթուղրուլի մօտ: Այդ տարիներուն է, որ գրական հանդէսներու եւ հայալեզու թերթերուն մէջ հրատարակուեցան իր պատմուածքներն ու հարցազրոյցները: Բարձրագոյն կրթութիւնը կը ստանար Պոլսոյ համալսարանի տնտեսագիտութեան բաժնէն, զոր կիսաւարտ թողեց` որոշելով դառնալ ֆոթօ-լրագրող: Լրագրական ասպարէզ մուտք գործեց 1950-ին, «Ենի Ստամպուլ» թերթով: Ստանձնեց «Թայմ լայֆ», «Փարիզ Մաչ» եւ «Սթերն» հանդէսներու Մերձաւոր Արեւելքի ֆոթօզ-թղթակիցի պաշտօնը: Մաս կազմեց «Մեկնըմ Ֆոթօզ»-ի: Նոյեան տապանին վերաբերեալ իր թղթակցութիւնն ու լուսանկարները «Մեկնըմ Ֆոթօզ»-ի կողմէ տարածուեցան աւելի քան հարիւր հրատարակութիւններու մէջ: Նոյնպէս այդ տարիներուն կատարեց Նեմրութ լերան մասին իր թղթակցութիւնը: Մէկ այլ յայտնի թղթակցութիւնը կը վերաբերէր Ափրոտիսիասին, որուն շնորհիւ մոռացութեան մատնուած այդ բնակավայրը վերստին յայտնաբերուեցաւ, եւ աշխարհ զայն ճանչցաւ Կիւլերի լուսանկարներով:
Մինչեւ 1961-ը որպէս լուսանկարի բաժնի վարիչ` աշխատեցաւ «Հայաթ» հանդէսին մէջ: 1961-ին Անգլիա հրատարակուող «Պրիթըշ ժուռնըլ օֆ ֆոթոկրաֆի եիըր պուք» զինք հռչակեց աշխարհի լաւագոյն եօթը լուսանկարիչներէն մէկը: Նոյն տարին, որպէս անդամ, ընդունուեցաւ Հանդէսի լուսանկարիչներու ամերիկեան միութեան (ASMP): 1962-ին Գերմանիոյ մէջ նուաճեց «Մասթըր օֆ Լէյսա» տիտղոսը: Նոյն տարուան ընթացքին ժամանակաշրջանի կարեւորագոյն հրատարակութիւններէն «Քամերա» հանդէսը բացառիկ թիւ մը հրատարակեց Կիւլերի մասին: Լորտ Քինրոսի 1971-ին հրատարակուած Այա Սոֆիայի գիրքին լուսանկարները իր հեղինակութիւններն են: 1974-ին հրաւիրուեցաւ Միացեալ Նահանգներ, ուր բազմաթիւ յայտնի ամերիկացիներ լուսանկարելէ ետք աշխարհի բազմաթիւ քաղաքներուն մէջ սարքեց «Ստեղծագործ ամերիկացիներ» ցուցահանդէսը: Երկար տարիներու աշխատանքէ մը ետք Միմար Սինանի ստեղծագործութեանց լուսանկարները հրատարակեց 1992-ին: Հարիւրաւոր ցուցահանդէսներ սարքած է աշխարհի չորս ծագերուն: Իրմէ հրատարակուած են տասնեակ հատորներ: Հարցազրոյցներ կատարած ու լուսանկարած է աշխարհահռչակ բազմաթիւ անուններ` Պերթրանտ Ռասըլէն մինչեւ Ուինսթըն Չըրչիլ, Առնոլթ Տոնպիէն Փիքասօ, Ուիլիըմ Սարոյեանէն Սալվատոր Տալի, ինչպէս նաեւ` Թուրքիոյ յառաջատար արուեստագէտները:
———————————-
