ԳԷՈՐԳ ՊԵՏԻԿԵԱՆ
Ահա կրկին Սուրբ Յարութեան տօն, կամ` Սուրբ Զատիկ: Գեղեցիկ եւ խորհրդաւոր:
Մտաբերեցէ՛ք:
Մեր բոլոր աւանդութիւնները խորքին մէջ մէկական գեղեցկութիւններ են: Իրենց մէջ ունին արդէն անուշ եւ իմաստալից այդ գաղտնի եւ սրբազան խորհրդաւորութիւնը: Այլ խօսքով, աւանդութիւն` կը նշանակէ դարձեալ հաղորդակցիլ մեզի ժառանգուած անցեալին հետ: Եւ այդ անցեալը անբաժան մասնիկ մըն է մեր կեանքին: Եթէ կ՛ուզէք` մեր ազգային կեանքին:
Անոր համար Սուրբ Յարութեան գաղափարը կապած եւ ագուցած ենք մեր ազգային կեանքին հետ` իբրեւ ոգի եւ շունչ:
Կը հաւատանք, որ իր գոյութեան մէջ կեանք ըսուածը կամ աստուածային այս մեծ պարգեւը մեզի համար միշտ գիտակցութեան եւ ենթագիտակցութեան պայքար մը եղած է մահուան դէմ: Արդէն բոլորիս քաջածանօթ է, որ մարդկային բոլոր ստեղծագործութիւնները նոյն այդ պայքարին արդիւնքն են:
Իսկ գալով մեզի` իբրեւ հայեր, մահը առհասարակ ստեղծագործ եղած է: Մեր գերեզմանները միշտ երկինքով լեցուցած ենք եւ, այդպէս ալ, իբրեւ մարդ անհատ, փորձած ենք շարունակել մեր ուրոյն մտածողութիւնը` մեր գոյութեան եւ գոյատեւման հետ միատեղ:
Նախակրթարանի գրասեղաններէն մեզի պատգամած էին, որ Զատիկը ե՛ւ մահուան, ե՛ւ յաղթանակի տօն է: Նոր ոգի պարգեւող եւ նոր շունչ ներշնչող տօն է: Եթէ այդ օրերուն շատ բան չէինք հասկցած, …տարիները մեզի սորվեցուցին, որ մահը ուրիշ բան է: Ան թէեւ ճակատագրական վախճան է, սակայն իր մէջ տարբեր կախարդական երանգ մը ունի: Անոր համար է, որ պատմութեան ընթացքին մենք միշտ մեր մահը զարդարած ենք: Մեր գերեզմանները կապած ենք մեր կեանքին: Լա՛ւ նայեցէք ձեր շուրջը:
Իսկ գալով կեանքին, կ՛ուզեմ այսպէս, եզակի եւ, սակայն, հաստատ ինքնագոհութեամբ եւ աղուոր անկեղծութեամբ մը նաեւ ըսել, որ մենք եթէ իսկապէս կ՛ուզենք լաւ ձեւով ընբռնել Խաղաղութեան Իշխանին յարութեան իմաստն ու խորհուրդը, պէտք է նախ արժեւորենք մեր կեանքը:
Ճիշդ է, որ ծնած ենք, ուստի պէտք է, որ շարունակենք ապրիլ: Սակայն այս բոլորին մէջ եւ ետին կայ մեր ժամանակը ստեղծելու եւ արժեւորելու էականութիւնը:
Ազգովին անցեալ մը ունեցած ենք. յաւերժական, որ միշտ կը յիշենք տառապանքով, խոնաւցած աչքերով եւ զգացական պոռթկումով: Ասկէ մեկնած` մեզի համար կեանքը մահ եղած է եւ մահն ալ` կեանք: Ուստի արդար է, որ Զատկուան խորհուրդէն մեկնած` վերագնահատենք մահուան ընբռնումը: Բոլորս ալ գիտակից ենք, որ մահը կը մաշեցնէ նիւթը: Հապա՞ հոգին. միայն հոգին է, որ կը խուսափի անոր ճիրաններէն: Ահա հոսկէ է, որ կը սկսի մարդկային գիտակցութիւնը: Բայց… այս ուրիշ բան է: Իսկ հիմա`
Զատիկ է: Ի՜նչ լաւ: Ի՜նչ ուրախութիւն եւ խինդ:
Զատիկը մեզի համար, Սուրբ Յարութեան գաղափարի կողքին է՛ նաեւ հաւատքի գիտակցութեան տօն: Մահ, հաւատք եւ գիտութիւն` պիտի ըսէր Զարեան: Ահա` աղուոր եւ հաստատ երրորդութիւն մը:
Դարերով փրկիչ Յիսուսը եւ իր խաչը մեզի համար արեւ դարձուցած էինք եւ` տակաւին: Նաեւ զայն դարձուցած ենք լոյս եւ միշտ յոյս, իսկ այս բոլորին կողքին, մեր երկիրն ալ վերածած` այդ լոյսին մեծ շտեմարան մը, որուն ճառագայթներէն կախուած մնացած է մեր կեանքը:
Անգամուան մը համար փորձեցէ՛ք մեր պապերու դարաւոր այդ երկիրը, այդ հայ աշխարհը փորել, պիտի տեսնէք, թէ անոր տակէն լոյսն է, որ կը ժայթքէ, նոր կեանքն է, որ կը ծնի: Որովհետեւ մեր երկինքն ու անհունը կանգնած են մեր լեռներու կատարներուն, այսպէս ըսած են մեր մեծերը: Ուստի պարտաւոր ենք հոն` այդ հողին վրայ տոկալ: Վերապրիլ: Սիրել կեանքը, հոն նաեւ ստեղծագործել յանդուգն եւ անպարտելի: Այդ պատմական հողը դրախտի վերածել:
Որովհետեւ հաւատացած ենք, որ հո՛ն` այդ հողին մէջ եւ վրայ Աստուծոյ շունչը կայ: Կրկնակի, կախարդական եւ սուրբ:
Ինչո՞ւ սակայն` այս բոլորը, որովհետեւ… Զատիկ է:
Ու այս մեծ տօնը իրեն հետ կը բերէ նաեւ մաքուր թելադրանք մըն ալ, որ ցեղիս պատգամին թելադրանքէն ծնունդ առած է:
Այսպէս, պարտաւոր ենք ազգովին եւ անպայման ու ճակատաբաց մեր այս ձեւապաշտ իրավիճակէն մենք զմեզ դուրս բերել` ձրի հպարտութեան կողքին, եւ` միայն հրապոյր եւ հաճոյք չփնտռել:
Ցաւ ի սիրտ, կարծես մեզմէ շատեր այս օրերուն կորսնցուցած են իրենց սեփական կեանքով գոյատեւելու ձգտումը եւ սկսած են հետեւիլ դուրսէն ընդօրինակուած գաղափարներուն, ձեւերուն, օտարներուն:
Ահա՛ կեանքին հեգնանքը:
Արդեօ՞ք այս մէկը բարդոյթ մը չէ, որ մեզ միշտ կը հալածէ: Լաւատեղեակ ենք նաեւ, որ հիմա մեզի համար ամէն ինչ եւ ամէն բան պատմութիւն է, եւ այդ պատմութիւնը կենդանի է, մեզի հետ կ՛ապրի, կը շնչէ, կը քալէ, կը մտածէ: Պէտք է նաեւ գիտակցինք, որ մենք ենք մեր պատմութիւնը ստեղծողը: Միայն մենք ենք զայն արժեւորողը:
Եւ ապա…
Ահա՛ Աւագ Շաբաթ: Այսպէս ճշդուած է: Մեծ եւ սուրբ, որովհետեւ իր մէջ ունի, կայ, կը պարունակէ հոգեկան կայք մը: Անոր համար է, որ այս շաբթուան բոլոր օրերուն, գրեթէ ամէն օր եկեղեցի կ՛երթանք, մոմ կը վառենք: Հայ ենք: Նաեւ երկիւղած կ՛աղօթենք: Եկեղեցւոյ մէջ մեր Աստուծոյն մենք ջերմօրէն կրկին կը փորձենք հանդիպիլ: Անոր հետ մտերիմ զրուցել կ՛ուզենք: Շատ ըսելիքներ ունինք: Ունինք նաեւ անհամար եւ առաջնահերթ ակնկալութիւններ: Ու ծնրադիր կը փորձենք ի խորոց սրտէ աղօթել` ամէն բանի համար եւ ամէն բանի մասին, որպէսզի իրմէ պատգամ մը, լոյս մը, յոյս մը մեր սրտերուն մէջ ամուր պահած` մեր տուները տանինք:
Որովհետեւ…
Զատիկ է եւ հրաշքի յաղթանակի օրը:
Պէտք է զգալ անցաւորն ու աստուածայինը եւ ապա` մեծնալ, ըսած են մեր մեծ գրիչները: Հաւատք է պէտք, նաեւ թէ՛ տոկալու եւ թէ՛ ալ վերապրելու կամք, ամէն բանէ աւելի եւ ամէն բանէ առաջ:
Անձնապէս կը հաւատամ, որ խորունկ բան մը կայ այս տօնին մէջ: Երկիւղած եմ:
Մենք տառապած մարդիկ ենք, կը մտաբերեմ ու միշտ կ՛ըսեմ, որ երազ ունեցող մարդիկ ալ ենք: Մեր գոյութիւնը միշտ մարտ եղած է: Մեր ճակատագիրը մեր պատմութիւնն է: Լռութեամբ կ՛աղաղակեմ: Անոր համար կ՛ուզեմ տեսնել նոր հայը: Իսկ եթէ գտնեմ, ես իմ երազին յաղթած պիտի ըլլամ: Հաստատապէս:
Այս բոլորը իմ խոր զգացումով եւ հաւատքով կը կրկնեմ: Ուստի էականը տոկալն է, կը մատնանշեմ: Չեմ ուզեր տեսնել, որ անփոխարինելի բան մը փլած է մեր հոգիներուն մէջ, որովհետեւ այդ մէկը մահացու է: Տոկալ եւ գիտակցիլ: Հաւտալ «շունչ»-ին: Զգաստանալ: Այս է նաեւ պատգամը: Եւ ահա…
Զատիկ եւ Սուրբ Յարութեան տօն:
Կը հաւատանք եւ միշտ ալ հաւատացած ենք մեր ազգի յարութեան եւ անոր շունչին: Մեր պայքարի զէնքերը մեր ոգին եւ մեր ապրելու կամքն են եղած: Առաւել, իր առաքելութեան հաւատացող ղեկավարը եղած է: Նաեւ` մեր գալիքին համար նոր ճամբաներ եւ լոյսեր որոնողը: Ժամանակը եւ մեզ նոյնացնող մեր յարատեւ աշխատանքը:
Ուստի ժամանակն է թօթուելու մեր էութիւնները, վերագնահատութեան ենթարկել մեր կեանքը, որպէսզի ծնի նոր ժամանակներու նոր հայութիւնը: Այն հայութիւնը, որ իր ցեղին աւազանին մէջ մկրտուած էր:
Զատիկ է` ըսի եւ ըսին ու շեփորեցին:
Հրամայական է, որ վերանորոգուինք: Վերանորոգենք մեր ազգային գիտակցութիւնը: Կրկին ծնինք: Մեր պապենական հողէն զատ` յաւիտենականութեան չհաւատանք:
Ամրօրէն կառչած մնանք անոր արմատներուն: Մշակենք: Շէնցնենք: Վերաշինենք:
Սուրբ Զատիկ է եւ Սուրբ Յարութեան տօն… մենք ալ յարութիւն առած ազգ ենք, եւ ահա ժամանակը եկած է, որ ազգովին միասնաբար մեր պատմութիւնը կրկնենք` նոյն շունչով, հաւատքով եւ ոգիով:
