Կազմակերպութեամբ ԼՕԽ-ի Շրջանային վարչութեան առողջապահական յանձնախումբին եւ «Ա. Պուլղուրճեան» ընկերաբժշկական կեդրոնի նախազգուշական բաժանմունքին, չորեքշաբթի, 21 փետրուար 2018-ին, կեդրոնի «Թնճուկեան» սրահին մէջ տեղի ունեցաւ «Ոսկրափխրութիւնը» նիւթով դասախօսութիւն, զոր ներկայացուց բեկաբուժ- վիրաբուժ` տոքթ. Պետրոս Գարակէօզեան:
Առողջապահական յանձնախումբին անունով բացման խօսքը կատարեց տոքթ. Սիրուն Վարդապետեանը: Ան ակնարկելով օրուան դասախօսութեան նիւթին` ըսաւ, որ ոսկրափխրութիւնը (osteoporosis) հիւանդութիւն մըն է, որ մտահոգութիւն կը պատճառէ տարեցներուն: Յիսուն տարիքը անց կիներուն 30%-ը կը տառապի ոսկրափխրութենէ, որուն հիմնական պատճառը Տէ. կենսանիւթի պակասն է: Ան թելադրեց ներկաներուն` պարբերաբար այցելել բժիշկին, կատարել համապատասխան քննութիւնները, յայտնաբերել ոսկրափխրութիւնը եւ հետեւիլ բուժումին: Ապա ներկայացնելէ ետք օրուան դասախօսը, հրաւիրեց զայն մանրամասնօրէն խօսելու յիշեալ հիւանդութեան մասին:
Տոքթ. Պետրոս Գարակէօզեանը նախ անդրադարձաւ osteoporosis բառին եւ ըսաւ, որ անիկա յունարէն լեզուէն յառաջացած բառ մըն է եւ բաղկացած է երկու արմատներէ. osteo` կը նշանակէ ոսկոր, իսկ porosis` անցք: Ոսկրափխրութիւնը ոսկրային հիւանդութիւն մըն է, որ կ՛արտայայտուի ոսկորներու կոտրուածքներու վտանգին յառաջացման բարձրացումով` առանց արտաքին որեւէ գործօնի: Կարգ մը հեղինակներ ոսկրափխրութիւնը կ՛անուանեն կանացի գաղտնի հիւանդութիւն, որովհետեւ որոշ կանայք կը տառապին այդ հիւանդութենէն` առանց գիտնալու: Ոսկրափխրութեան ատեն կը նկատուին` ոսկորներու խտութեան նուազում եւ վատառողջ ոսկրային հիւսուածք. ոսկորները կը դառնան տկար եւ դիւրաբեկ` նուազագոյն մարմնական շարժումի եւ հարուածի պարագային, մասնաւորաբար` կոնքի, ողնայարի եւ դաստակի ոսկորները:
Ոսկրափխրութիւնը կարելի է բաժնել երկու դասակարգումներու.
1.- Առաջնային:
2.- Երկրորդական:
Առաջնային դասակարգումը իր կարգին կը բաժնուի տարբեր խումբերու.
ա.- Idiopathic osteoporosis.- կը յայտնուի փոքր երեխաներու եւ երիտասարդներու մօտ, որուն պատճառները անյայտ են:
բ.- Postmenopausal osteoporosis (յետդաշտանադադարի ոսկրափխրութիւն):
Դաշտանադադարի ընթացքին կիները կ՛ունենան էսթրոժենի (estrogen) քանակի անկում. էսթրոժենի յատկութիւններէն մէկն է` ոսկորներու պաշտպանութիւնը. անոր նուազումով ոսկորները կը դառնան դիւրաբեկ:
գ.- Senile osteoporosis.- կը յայտնուի յառաջացած տարիքի կիներու եւ տղամարդոց մօտ:
Երկրորդական ոսկրափխրութիւնը տեղի կ’ունենայ որեւէ տարիքի ընթացքին, եւ որուն հիմնական պատճառը որոշ դեղերու երկարատեւ գործածութիւնն է:
Ոսկրափխրութիւնը հիմնական ախտանշաններ չունի, ան կը մնայ առանց ախտանշանի երկար տարիներ եւ ի յայտ կու գայ յանկարծակիօրէն` ոսկորի մը կոտրուածքով:
Ոսկրափխրութեան կարեւոր պատճառները կարելի է համարել.
ա.- Որոշ դեղերու երկարատեւ գործածութիւնը, ինչպէս` քորթիզոնը (cortisone):
բ.- Քաղցկեղային եւ արեան որոշ հիւանդութիւններ, ինչպէս` սպիտակարիւնութիւնը (leukemia):
գ.- Գեղձային հիւանդութիւնները, ինչպէս` վահանագեղձի գերաշխատանքը (hyperthyroidism) եւ շաքարախտը:
դ.- Քիչ քանակութեամբ կիր (calcium) պարունակող ուտելիքներու սպառումը:
ե.- Նստակեաց կեանքը:
զ.- Ծխախոտի յարատեւ գործածութիւնը:
է.- Ոգելից ըմպելիներու եւ քաֆէինի երկարատեւ գործածութիւնը:
Ոսկրափխրութեան ախտաճանաչումը տեղի կ՛ունենայ ոսկորներու խտաչափութեամբ (osteodensitometry), որուն միջոցով կը չափուի ոսկորներու խտութիւնը, մասնաւորաբար` ողնայարի, ձեռքի-դաստակի եւ կոնքի ոսկորներուն. ասոնց շնորհիւ կը կատարուի ոսկրափխրութեան ախտաճանաչումը եւ զօրութիւնը, որպէսզի կարելի ըլլայ կասեցնել զայն եւ արգելք հանդիսանալ ոսկրային կոտրուածքներու: Յիշեալ քննութիւնը պարտադրաբար պէտք է կատարուի 65 տարեկանը անց անձերու պարագային:
Ոսկրափխրութեան հիմնական բուժում չկայ, սակայն կարելի է կասեցնել անոր յառաջխաղացքը` համապատասխան դեղերու գործածութեամբ:
Ոսկրափխրութեան պատճառով պատահած ոսկրային կոտրուածքները կը բուժուին վիրաբուժութեամբ:
Ոսկրափխրութիւնը կարելի է կանխարգիլել կանխազգուշական հետեւեալ միջոցներով.
1.- Ունենալ առողջ սննդականոն, հարուստ կաթնեղէններով եւ կիրով,
2.- Կատարել յարատեւ եւ չափաւոր մարզանք,
3.- Օգտուիլ արեւու ճառագայթներէն, որոնցմէ կրնանք ստանալ Տէ. կենսանիւթ,
4.- Հեռու մնալ ոգելից խմիչքներէ եւ ծխախոտէ:
Աւարտին, դասախօսը պատասխանեց ներկաներուն հարցումներուն:
Դասախօսութեան ներկայ էին «TABA» դեղի ընկերութեան պատասխանատու Մէյ Մահմուտը եւ դեղագործուհի Ռիթա Վարդապետեանը, որ ներկաներուն ներկայացուց կարգ մը կենսանիւթերու եւ հանքային աղերու ունեցած կարեւորութիւնը մեր մարմնին համար: Ապա ներկաներէն իւրաքանչիւրին բաժնեց 24 կենսանիւթ մէկ դեղահատի մէջ մէկտեղուած «Forceval» դեղը` մէկ ամսուան համար օգտագործուելու:
