Շաբաթ օր Հայաստանի արտաքին գործոց նախարարութիւնը հրապարակեց հետեւեալ յայտարարութիւնը, ի պատասխան Թուրքիոյ արտաքին գործոց նախարարութեան:
Հայ-թրքական յարաբերութիւններու վերաբերեալ Թուրքիոյ արտաքին գործոց նախարարութեան 14 դեկտեմբերի մեկնաբանութիւնը 2009-ի ցիւրիխեան արձանագրութիւններուն տառն ու ոգին աղաւաղելու հերթական աղաղակող օրինակ է:
Նախագահ Սարգսեանի նախաձեռնած Թուրքիոյ հետ յարաբերութիւններու լուծման գործընթացին վերաբերեալ մեր դիրքորոշումը արտայայտուած էր առանց նախապայմաններու լուծման յայտնի մօտեցումով: Թրքական կողմին հետ այս ընդհանուր փոխըմբռնումով մենք սկսանք բանակցային գործընթացը եւ եկանք պայմանաւորուածութիւններու:
Ինչպէս յայտնի է, արձանագրութիւններու ստորագրումէն անմիջապէս ետք Անգարան հրաժարեցաւ պայմանաւորուածութիւններէն` ո՛չ միայն մերժեց վաւերացնել զանոնք, այլեւ վերադարձաւ նախապայմաններու լեզուին, որ ան կ՛օգտագործէր մինչեւ գործընթացին մեկնարկը: Թուրքիոյ արտաքին գործոց նախարարութեան վերջին մեկնաբանութիւնը նոյն շարքէն է:
Անգարան չի խորշիր անգամ մը եւս կրկնել իր նախապայմանները, կապելով հայ-թրքական յարաբերութիւնները Լեռնային Ղարաբաղի տագնապին` Ազրպէյճանի օգտին լուծման հետ` կամայական յղում կատարելով ՄԱԿ-ի Ապահովութեան խորհուրդի բանաձեւերուն, որոնք որեւէ առնչութիւն չունին խաղաղ լուծման բանակցային գործընթացին հետ: Բոլորին յայտնի է, որ արձանագրութիւններուն մէջ ղարաբաղեան տագնապի կամ որեւէ նախապայմանի մասին խօսք անգամ չկայ: Ստորագրումէն ետք, վերստին նախապայմաններու լեզուին վերադառնալով, Թուրքիան դէմ գնաց միջազգային հանրութեան, որ ինչպէս այն ժամանակ, այնպէս ալ այսօր կ՛աջակցի հայ-թրքական յարաբերութիւններու` առանց նախապայմաններու կարգաւորման:
Թրքական կողմը հրաժարեցաւ արձանագրութիւններու վաւերացումէն եւ ամբողջ գործընթացը միտումնաւոր մղեց դէպի փակուղի: Հայաստանը այդ պատճառով ստիպուած էր կասեցնել վաւերացման ընթացակարգը` դեռ մնալով լուծման գործընթացին մէջ, ինչ որ տարբեր երկիրներու ղեկավարներու կողմէ ըմբռնումով ընկալուեցաւ եւ ողջունուեցաւ:
Ակնյայտ է, որ այսօր ալ` արձանագրութիւններու ստորագրումէն տարիներ անց, Անգարան պատրաստ չէ կարգաւորելու հայ-թրքական յարաբերութիւնները:
Նորութիւն չէ, որ Թուրքիոյ իշխանութիւնները կը կառչին կարծրատիպային մօտեցումներու, կը փորձեն շինծու մեղադրանքներ հնչեցնել: Հարիւր տարիէն աւելի է, որ այդ երկրի ղեկավարութիւնը կը ժխտէ Հայոց ցեղասպանութիւնը: Մի՞թէ աւելի դիւրին է ժխտողականութեան միջոցով իր ուսերուն վերցնել Օսմանեան կայսրութեան կողմէ գործուած հարիւրամեայ վաղեմութեան մեծ ոճիրի մեղքը, քան ճանչնալ այն` կարեւոր ծառայութիւն մատուցելով թէ՛ սեփական ժողովուրդին, թէ՛ շրջանի ապագային, թէ՛ նոր ցեղասպանութիւններու կանխարգիլման գործին:
Անգարան կ՛ընթանայ հակառակ ուղիով: Թուրքիոյ արտաքին գործոց նախարարութեան մեկնաբանութիւնը կը պնդէ, որ իբրեւ թէ Հայոց ցեղասպանութեան ճանաչման ջանքերը սխալ են բարոյական ու իրաւական առումով եւ վատ նպատակներ հետապնդող քայլեր են: Այնպէս կը թուի, որ Թուրքիան բարոյականութեան խրատներ կու տայ Ֆրանսային, Գերմանիոյ, Աւստրիոյ, Ռուսիոյ, Ուրուկուէյին, Արժանթինին, Պելճիքային, Յունաստանին, Կիպրոսին եւ տասնեակ մը այլ երկիրներու, որոնք ճանչցած են Հայոց ցեղասպանութիւնը:
Զաւեշտալի է, որ Թուրքիան, որ աշխարհի մէջ խօսքի ազատութիւնը մեծագոյն սահմանափակողներէն մէկն է, ժխտողականութիւնը կը փորձէ արդարացնել խօսքի ազատութեան պատճառաբանութեամբ:
Ինչպէս արձանագրութիւններուն ստորագրումէն ետք, այնպէս ալ այսօր աշխարհի տարբեր մայրաքաղաքներ յստակ կը գիտակցին, որ գնդակը թրքական կիսադաշտն է, որ Հայաստանը կատարած է կարելին հայ-թրքական յարաբերութիւններու կարգաւորման համար: Անգարայի մէջ այս եւ այլ իրողութիւններու գիտակցման բացակայութիւնն է, որ աշխարհով մէկ կ՛արմատաւորուի այն զգացումը, որ Թուրքիան եւ միջազգային հանրութիւնը կը խօսին տարբեր լեզուներով:
Եւ կրկնենք, որ այս է պատճառը, որ նախագահ Սարգսեան ՄԱԿ-ի ամպիոնէն յայտարարեց, որ ցիւրիխեան արձանագրութիւններու կենսագործման ուղղութեամբ շարունակաբար որեւէ դրական տեղաշարժի բացակայութեան պայմաններուն մէջ Հայաստանը 2018-ի գարնան զանոնք կը յայտարարէ առ ոչինչ:
