Նոյեմբերի 10-ին Վիեթնամում հանդիպեցին Փութինն ու Թրամփը: Հանդիպումից յետոյ տարածուած յայտարարութիւնը վերաբերում էր միայն երկու երկրների համաձայնութեանը` Սիրիայի հարցերի կապակցութեամբ, Սիրիայի ամբողջականութիւնը պահպանելուն: Սա սառցալերան միայն երեւացող մասն է: Խորքային իմաստով երեւում է, որ Միացեալ Նահանգներ ու Ռուսաստանը Վիեթնամում ձեռք են բերել նաեւ այլ համաձայնութիւններ, որոնք չեն շրջանցել մեր տարածաշրջանը եւս:
Քաղաքական իրադարձութիւնները ցոյց են տալիս, որ Ռուսաստանը դուրս է գալիս մինչ այս միջազգային մեկուսացման մատնուած իր դիրքից եւ ստանձնում է անմիջական դերակատարութիւն տարածաշրջանային իրողութիւններում: Վերը նշուածի վկայութիւնը Սոչիում կայացած Ռուսաստան-Թուրքիա-Իրան համաձայնութիւնն է Սիրիայի վերաբերեալ, Լաւրովի այցը Ազրպէյճան եւ Հայաստան, ինչպէս նաեւ երկու շաբաթուայ ընթացքում Փութինի երկու հանդիպումներն են Թուրքիայի նախագահի հետ:
Այս իրողութիւնների համայնապատկերում ուշագրաւ է նաեւ անցեալ շաբաթ տեղի ունեցած Հայաստան-Եւրոմիութիւն համաձայնագրի ստորագրումը, իսկ դրան զուգահեռ` զանազան կէտերից հայանպաստ յայտարարութիւնների, ազդակների փոխանցումը:
Կարծես թէ Հայաստանին տրւում է իւրայատուկ դեր` տարածաշրջանային իմաստով: Փոխւում է սովորական դարձած յարաբերութիւնների մակարդակը, նոր խնդիրներ են առաջ քաշւում, տրւում են նոր «առաջադրանքներ»:
Հայկական քաղաքական դաշտը ուրախ է այն բանից, որ այս փուլում եւս կարողացանք պահպանել ներկայ իրավիճակը` սթաթիւս քուոն:
Անդրադառնանք մերօրեայ պատմութեանը եւ դասեր քաղենք ոչ հեռու անցեալից:
Նման իրավիճակի դէմ յանդիման էր կանգնած Արցախը 1994-95 թուականներին: Հրադադարի հաստատմամբ ստեղծուել է մի կացութիւն, որտեղ ստեղծուած իրավիճակը պահպանելու համար միջազգային դերակատար ուժերը եւ, նրանց հետ համահունչ, Հայաստանի իշխանութիւնները համաձայնել էին, որ Արցախի եւ Ազրպէյճանի սահմանին տեղակայուեն խաղաղապահ զօրքեր: Այդ օրերին Արցախը իր վճռական «Ոչ»-ն ասեց` մերժելով խաղաղապահ ուժերի տեղակայման առաջարկը: Աւելի քան 20 տարի է անցել այդ օրերից: Սահմանային իրավիճակը, որտեղ պէտք է տեղակայուէին խաղաղապահները, մնացել է նոյնը:
94-95 թուականներին Արցախն իր որոշմամբ բոլորին պարտադրեց, որ յարգեն Արցախի որոշում կայացնելու իրաւունքը: Կասկածից վեր է, որ 20 տարիների ընթացքում խաղաղութեան պահպանումը եւ Արցախը որպէս տէ ֆաքթօ երկրի կայացումը կախուած է հէնց այդ քաղաքական կամք դրսեւորող կեցուածքից:
Միջազգային բեմահարթակում տեղի ունեցած վերջին իրադարձութիւնները եւ յարաբերութիւնների ճշդումը Հայաստանին վերապահել է իւրայատուկ դերի ստանձնում: Հայաստանը, կամայ թէ ակամայ, ստանձնում է Ռուսաստան-Ամերիկա յարաբերութիւնները կամրջող օղակներից մէկը: Դա հայկական աշխարհին տալիս է իւրայատուկ հնարաւորութիւն, իսկ հնարաւորութիւնից չօգտուելու պարագայում վտանգւում է ամէն ինչ: Հայկական աշխարհին տրուած այս դերակատարութիւնը ստանձնելու առիթը պէտք չէ ծառայի այլ բանի, քան` հայկական զոյգ պետութիւնների ինքնիշխանութեան եւ անկախութեան ամրապնդմանն ու զարգացմանը:
