Սոյն գրութիւնը խտացումն է Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Արամ Ա. վեհափառ հայրապետի արտասանած խօսքին` Ազգային Միացեալ վարժարան այցելութեան առթիւ, ուրբաթ, 17 նոյեմբեր 2017:
Լիբանանի հայութիւնը նկատուած է սիրտը սփիւռքի հայութեան: Պայմաններու բերումով Լիբանանի հայութեան այս կեդրոնական դերակատարութիւնը սկսած էր տկարանալ: Լիբանանի հայութիւնը այս կրթական իրագործումով վերահաստատեց իր առանցքային տեղն ու դերը` սփիւռքի հայութեան կեանքին մէջ:
Իրագործումները դիւրին չեն: Մնայուն արժէք ունեցող ու համայնքային կեանքէն ներս նոր էջ բացող իրագործումները կ՛ենթադրեն` հաւաքական աշխատանք, հաւաքական նուիրում, հաւաքական յանձնառութիւն ու տեսիլք: Լիբանանի հայութեան հաւաքական հաւատքով ու ճիգով այս դպրոցը ոչ միայն շինուեցաւ, բառին սովորական առումով, որպէս շէնք, այլ` իրագործուեցաւ որպէս առաքելութիւն: Դպրոցը, հայ դպրոցը մանաւանդ, շէնք չէ, սոսկ դասարան ու դասագիրք չէ, այլ գերացանցօրէն առաքելութիւն է, մարդակերտումի ու հայակերտումի լծուած առաքելութիւն:
Ամիսներ առաջ Երեւանի մէջ ըսի` «Սփիւռքը կը մաշի®». սակայն մեր հաւաքական հաւատքով ու կամքով եւ Մեծի Տանն Կիլիկիոյ կաթողիկոսութեան առաջնորդութեամբ թոյլ պիտի չտանք, որ սփիւռքը մաշի: Մեր գաղութները պիտի ամրացնենք, մեր թեմերը պիտի վերակազմակերպենք, մեր կառոյցները պիտի վերանորոգենք, մեր համայնքային կեանքը պիտի ծաղկեցնենք միասնաբա՛ր, հաւաքակա՛ն աշխատանքով: Կը մերժենք յուսահատական կամ կրաւորական մօտեցում: Հակառակ մեզ շրջապատող ահաւոր դժուարութիւններուն` մենք պէտք է շարունակենք սփիւռքը աւելի հզօրացնելու մեր պայքարը:
Սփիւռքի հայութեան վերակազմակերպումն ու հզօրացումը Լիբանանէն պէտք է սկսի: Այո՛, կը կրկնեմ, թոյլ պիտի չտանք, որ սփիւռքը մաշի` դպրոց շինելով, եկեղեցին պայծառացնելով, ակումբ զօրացնելով, կառոյցները ծաղկեցնելով եւ ամէն տեղ մեր ժողովուրդի կեանքէն ներս հայութիւնը վառ պահելով, ինչպէս նաեւ` վստահելով մեր երիտասարդութեան: Մեր երիտասարդութիւնը մեր ապագան չէ: Երիտասարդութիւնը ներկային կը պատկանի. պէտք է վստահինք մեր երիտասարդութեան` մեր կեանքին դռները լայն բանալով անոր առջեւ:
Այս մանուկներն ու պատանիները դաստիարակելով, անոնց մէջ հայը կազմաւորելով` մենք կրնանք երաշխաւորել մեր ժողովուրդի ապագան: Ես ալ ձեզի պէս, սիրելի՛ աշակերտներ, ազգային վարժարանի աշակերտ եղած եմ: Մեր ժամանակ այսպէս գեղեցիկ տարազներ չկային, կոկիկ դասարաններ ու գեղեցիկ շէնքեր չկային: Սակայն հայ դպրոցէն մենք հայու ոգին առինք, այդ ոգիով թրծուեցանք: Դուք հպարտ պէտք է ըլլաք ձեր վարժարանով: Ես հպարտ եմ, որ արտաքինով ազգային ամենախեղճ վարժարանի, Քարանթինայի մէջ, աշակերտ եղած եմ: Թող ոչ ոք ըսէ, թէ օտար դպրոցներ աւելի լաւ կրթական մակարդակ ունին: Երբ ազգային վարժարաներ հոգեւորական թէ աշխարհական ղեկավարներ ազգին կու տան, այս կը նշանակէ, որ ազգային վարժարանը գիտակից է իր առաքելութեան:
Կը կրկնեմ` մեծ իրագործումները հաւաքական աշխատանքով կը կատարուին: Քիչ առաջ, երբ բարերարներուն անունները նշմարեցի պատին վրայ արձանագրուած, տեսայ, որ դատարկ տեղեր կան: Իմ սպասումս է, որ նոր բարերարներ միանան այս ցանկին, այլ խօսքով` մեր հաւաքական աշխատանքին ի խնդիր նոր սերունդներու հայեցի դաստիարակութեան:
Կրթական այս իրագործումին իրենց մասնակցութիւնը բերած ազնիւ հայորդիներու շարքին կ՛ուզեմ յատուկ կերպով յիշել պրն. Հրայր Սարգիսեանը: Այս դպրոցի շինութեան մէջ Հրայրը կարեւոր դեր ունեցաւ, այս ծրագրին մղիչ ուժը դարձաւ` սրբազանին ու Ազգային իշխանութեան հետ միշտ խորհրդակցելով, հետապնդելով: Հրայր Սարգիսեանը հաւատաց, որ հայ դպրոցը մեր ժողովուրդի կեանքին մէջ կենսական դերակատարութեան է կոչուած: Վստահ եմ, որ նոյն աշխուժութեամբ Հրայրը պիտի շարունակէ իր գործօն մասնակցութիւնը բերել այս դպրոցի յառաջդիմութեան ու վերելքին:
Բնականաբար այսօր պայմանները փոխուած են: Անհրաժեշտ է, որ նոր պայմաններու համապատասխան կերպով մեր կրթական քաղաքականութիւնը, մանկավարժական մօտեցումը, դասագիրքներն ու դասացուցակները վերատեսութեան ենթարկուին: Այս դպրոցը այս նախանձախնդրութեամբ ու մօտեցումով, ոգին ու որակը պահելով, կարեւոր դեր պիտի կատարէ ոչ միայն Պուրճ Համուտի, այլ Լիբանանի հայութեան կեանքէն ներսը:
Ես պիտի ուզէի, որ կրթական այս համալիրը ընդարձակուի, ունենայ իր զանազան բաժանմունքները, դառնայ նաեւ գիշերօթիկ, որպէսզի մեր միւս գաղութներէն աշակերտներ ուսանելու գան այստեղ:
Ապրի՛ս Լիբանանի՛ հայութիւն. այս դպրոցը ձե՛ր դպրոցն է. պիտի պահէք ու զօրացնէք զայն: Կը շնորհաւորեմ սրբազանն ու Ազգային իշխանութիւնը, մեր բարերարներն ու բարեկամները` ներկայ թէ բացակայ, որոնք մասնակից դարձան այս կարեւոր ծրագրի իրականացման:
Թող Աստուած օրհնէ Ազգային Միացեալ վարժարանը, անոր աշակերտութիւնը, ուսուցչական կազմն ու տնօրէնութիւնը:
