ՎԱՀՐԱՄ ԷՄՄԻԵԱՆ
Թուրքիոյ նախագահ Ռեճեփ Թայիփ Էրտողան 19-25 սեպտեմբերին պիտի այցելէ Նիւ Եորք` մասնակցելու համար ՄԱԿ-ի Ընդհանուր ժողովի 72-րդ նստաշրջանին: Ան իր այդ այցելութեան ծիրին մէջ Միացեալ Նահանգներու նախագահ Տանըլտ Թրամփի հետ պիտի ունենայ հանդիպում մը, որուն ընթացքին սեղանի վրայ պիտի դրուի թուրք-ամերիկեան կնճռոտած յարաբերութիւններուն հաստափոր թղթածրարը, որ կը բովանդակէ բազմաթիւ խնդիրներ, ինչպէս` Կիւլենի, Սուրիոյ քիւրտերու, Թուրքիոյ տնտեսութեան նախկին նախարար Զաֆեր Չաղլայանի եւ Էրտողանի թիկնապահներուն դէմ յարուցուած դատական գործերու, թուրք-իրանեան եւ թուրք-ռուսական ծաղկող գործակցութեան հարցերը:
Հանդիպումին նախօրեակին ամերիկեան կողմին մօտ արդէն տեղի կ՛ունենան անուղղայ Թուրքիոյ նկատմամբ որդեգրուելիք քաղաքականութեան շուրջ քննարկումներ: «Թըրքիշ Տէյլի Նիուզ» կը հաղորդէ, որ Նիւ Եորքի Արտաքին յարաբերութիւններու խորհուրդ հիմնարկէն Սթիվըն Քուք 6 սեպտեմբերին Միացեալ Նահանգներու Ծերակոյտի արտաքին յարաբերութիւններու յանձնախումբի լսումի նիստին ընթացքին յայտնած է. «Փակ դռներու ետին թուրք պաշտօնատարները յանդիմանելն ու հրապարակաւ զանոնք գովելը» չի կրնար ազդել Անգարայի քաղաքականութեան վրայ: Ան նոյեմբեր 2015-ին ռուսական օդուժի ռմբաձիգին Սուրիոյ վերեւ վար առնուելէն ետք Ռուսիոյ կողմէ պատժամիջոցներու որդեգրման օրինակը նշելով ընդգծած է, թէ այդ քայլը ազդեց Էրտողանի վրայ եւ դրական արդիւնք տուաւ: Ան Էրտողանի իշխանութիւնը կարգի բերելու համար առաջարկած է շարք մը տնտեսական, զինուորական եւ «դրական ճնշումի գործելաոճեր», ինչպէս` «Ինճիրլիք»-էն հեռանալու կամ շրջանին մէջ այլ ռազմակայաններէ գործելու կարելիութեան ուսումնասիրութիւնը, առաջին կարգի զէնքերու զարգացման ու ձեռքբերման Թուրքիոյ մասնակցութեան սահմանափակումը, ինչպէս նաեւ արտաքին գործոց նախարարութեան կողմէ քաղաքացիները Թուրքիա այցելելէ զգուշացնելը:
Նշեալ նիստի այլ մասնակից մը` Օպամայի վարչակազմին մէջ արտաքին գործոց նախարարի տեղակալի օգնական եղած, Հարվըրտ համալսարանէն Ամանտա Սլոթ յայտնած է, որ Անգարայի հետ յարաբերութիւններու նկատառելի կրճատումէն պիտի օգտուին միայն անոնք, որոնք չեն ուզեր, որ Թուրքիան դէպի Արեւմուտք նայի: Ան 16 ապրիլի հանրաքուէին ընթացքին քուէարկողներու թիւին շուրջ կիսուն «Ոչ» քուէարկելն ու ընդդիմադիր Հանրապետական ժողովուրդի կուսակցութեան «Արդարութեան քայլարշաւ»-ի օրինակները նշելով ըսած է, որ «Թուրքիոյ մէջ քաղաքացիական հասարակութիւնը մահացած չէ»` աւելցնելով. «Եթէ Եւրոպական Միութիւնն ու Միացեալ Նահանգները լքեն Թուրքիան, Անգարան այլուր գործընկերներ պիտի փնտռէ, ինչպէս Ռուսիոյ եւ Իրանի հետ վերջին կապերը ցոյց կու տան»: Ան եզրակացուցած է, թէ կապերու պահպանումը «կը շարունակէ մնալ յառաջընթացի միակ ուղին… ներառեալ` կառավարութեան հետ անկեղծ քննարկումը եւ գործարարական ու քաղաքացիական հասարակութեան հետ ընդլայնուած կապերը»:
Ահաւասիկ Թրամփի վարչակազմին առջեւ դրուած երկու ընտրանքներ. առաջինը Ռուսիոյ օրինակով կարծր ու արդիւնաւէտութիւնը փաստուած կեցուածքի մը որդեգրումն է, իսկ երկրորդը` «գայլին գլխուն աւետարան կարդալն» ու մինչեւ հիմա փորձուածը փորձելը: Նկատի ունենալով Միացեալ Նահանգներու նախագահին անկանխատեսելիութիւնն ու ամերիկեան վարչակազմի տարբեր անդամներու այլ առիթներով երեւան եկած զիրար հակասող կեցուածքները` կարելի չէ նախատեսել, թէ Թրամփ-Էրտողան հանդիպումին ընթացքին եւ ատկէ ետք վերոնշեալ քաղաքականութիւններէն ո՛ր մէկը պիտի կիրարկուի: Մեզի կը մնայ սպասել ու տեսնել:
