Մինսքի խմբակի արդէն պաշտօնաթող ամերիկացի համանախագահին կարապի երգ-յայտարարութիւնը, այո՛, ըստ էութեան նոր սկզբունքներ կամ առաջադրանքներ չի փոխանցեր: Ոեւէ համանախագահ ծայրայեղօրէն բծախնդրութիւն ցոյց կու տայ իր երկու միւս գործընկերներուն եւ մանաւանդ ԵԱՀԿ-ի համապատասխան կառոյցներուն արցախեան հակամարտութեան վերաբերեալ կատարած յայտարարութիւններուն հիմնականօրէն չհակասելու:
Պարզապէս շեշտադրումներու, ըսելաձեւերու փոփոխութիւններ կ՛երեւին անոնցմէ իւրաքանչիւրին կատարած յայտարարութիւններուն մէջ, որոնց վրայ կ՛ազդեն տեղի եւ պահու գործօնները բնականաբար: Հոկլընտի պարագային հաւանաբար կէտ մը եւս, եթէ յիշենք անոր Հայաստանի մէջ դիւանագիտական առաքելութիւն ստանձնելու նախօրեակին Հայ դատի յանձնախումբի հրապարակած վերապահումները, լսումներու ընթացքին փոխանցած մտահոգութիւնները, պաշտօնի ստանձնման որոշումի առկախման փաստը:
Այս բոլորը կ՛ազդեն հայկական կողմի ընկալման գործընթացներուն վրայ: Անձը, Հայ դատի կողմէ դիւանագիտական առաքելութիւն ստանձնելու որոշումին դէմ դրուած արգելքը, Ուաշինկթընի կողմէ այդ աքթին դիմաց հայկական այլ թղթածրար մը յանձնելու հակաորոշումը, պաշտօնաթողութենէն առաջ կարապի երգին որոշ բաղաձայն հնչիւնները:
Բայց խնդիրը քաղաքական սառն տրամաբանութեամբ դիտարկելու պարագային, օրինաչափութեան պահպանման սկզբունքները կը յուշեն, որ Հոկլընտի յայտարարութեան մեկնաբանութիւններուն մէջ բացասականօրէն ըմբռնելու բեկումնային նոր պահու հասունացում պէտք չէ տեսնել անպայման:
Նախ չմոռնանք այն, որ այս կէտերը ոչ թէ համաձայնեցուող սկզբունքներու մասին են, այլ քննարկման սեղանին վրայ դրուած: Հայկական բանակցային կողմի ռազմավարութիւնը մինչ այժմ իր դիրքորոշումներն ու միջազգային ընտանիքի մօտեցումները կը փորձէ զուգահեռականացնել` այդ զուգահեռներուն դիմաց ցոյց տալով Պաքուի հակադրութիւնը:
Այս մօտեցումը մինչ այժմ կայացած է, թէեւ ակնկալուած արդիւնքը չի տար` հակամարտող կողմերուն պատասխանատուութեանց համահաւասարեցման վարքագիծերու մնայուն դրսեւորումները նկատի ունենալով: Այստեղ սակայն պէտք է անպայման յիշել թէ՛ Վիեննան թէ՛ Փեթերսպուրկը եւ թէ՛ եզակի այն գնահատականը, որ միաժամանակ կատարեցին պաշտօնական Մոսկուան եւ համանախագահները` մատնացոյց ընելով Պաքուի յարձակողապաշտութիւնը: Այդ եզակի գնահատականէն ետք, համանախագահները վերադարձան դասական վարքագիծին:
Հոկլընտի վերջին երգը պատճառ չէ, որ հայկական կողմը միջազգային ընտանիքի բառապաշարին եւ մօտեցումներուն հետ զուգահեռներ գծելու իր վարքագիծէն շեղում կատարէ: Յստակացումներ` այո՛.
Ա. Այս սկզբունքները մէկ ամբողջութիւն են եւ որեւէ նախազիջումնային տրամաբանութիւն գոյութիւն չունի բանակցային փիլիսոփայութեան մէջ: Այդ կը նշանակէ, որ այդ սկզբունքներէն հայկական կողմին համար գերակայ նկատուող կարգավիճակի ճշդումը որեւէ կերպով սակարկելի խնդիր չէ:
Բ.- Առանց պաշտօնական Ստեփանակերտի համաձայնութեան, որեւէ փուլային-փաթեթային նախագիծ չի կրնար առարկայանալ եւ վերածուիլ համաձայնագիրի:
Այս երաշխիքները կան, գոյութիւն ունին իրողապէս եւ դիւանագիտական ըսելաձեւերով նաեւ նոյնիսկ Հոկլընտի կատարած յայտարարութեան մէջ: Տարբեր հարց, որ պաշտօնական Պաքու իւրովի կը մեկնաբանէ այս բոլորը եւ նորացուած մատրիտեան սկզբունքները կ՛ընդունի իբրեւ հիմք բանակցութիւնները շարունակելու: Փաստօրէն, Ազրպէյճանի արտաքին գործոց նախարարը այս առիթով փորձ կը կատարէ յաչս միջազգային ընտանիքին հայկական կողմի որդեգրած վարքագիծը կիրարկելու:
Ահա այս առիթն է, որ պէտք չէ որեւէ կերպով դերերու փոփոխութեան դուռ բանայ: Հոկլընտը իբրեւ համանախագահ կարեւոր բացթողում կատարած է: Իրենց իսկ կազմակերպած եւ որդեգրած Վիեննայի եւ Փեթերսպուրկի որոշումները մոռացութեան տալով:
Իսկ Վիեննան եւ Փեթերսպուրկը պարզ տեսքով կը փոխանցեն, որ բանակցութիւններուն վերադառնալէ առաջ պիտի հաստատուին հրադադարը պահպանելու միտումով գործիքակազմեր` մշտադիտարկում եւ հետաքննութիւն իրականացնելու համար: Այստեղ եւս հայկական եւ միջազգային առաջադրանքները զուգահեռ կ՛ընթանան` պարզ դարձնելով, որ այդ որոշումներուն իրականացումը արգելակողը Պաքուն է:
Ուրեմն` գործադրել նախ Վիեննայի եւ Փեթերսպուրկի որոշումները: Կայունացնել հրադադարը, ունենալ այդ կայունացման երաշխիքները, ապա վերսկսիլ բանակցութիւններուն, ուր սեղանին վրայ դրուած սկզբունքները կ՛ընդունուին իբրեւ մէկ ամբողջութիւն եւ ուրկէ չի բխիր որեւէ համաձայնագիր առանց պաշտօնական Ստեփանակերտի համաձայնութեան: Մինչ այդ պահել հայկական եւ միջազգային վարքագիծերու զուգահեռները:
«Ա.»