«Շնորհալի» Երգչախումբը Կը Ներկայացնէ «Անուշ» Եւ «Դաւիթ Բեկ» Օփերաները

Պատրաստեց՝ ԱՐԱԶ ԳՈՃԱՅԵԱՆ

Հանդիսապետութեամբ Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Արամ Ա. վեհափառ հայրապետին, կաթողիկոսարանի «Շնորհալի» երգչախումբը երաժշտասէր հանրութիւնը պիտի հմայէ Արմէն Տիգրանեանի «Անուշ» եւ «Դաւիթ բեկ» օփերաներով: Այս առիթով զրոյց մը ունեցանք «Շնորհալի»-ի խմբավար Գարեգին վրդ. Շխրտմեանին հետ, որպէսզի մեզի հետ կիսուի նման աշխատանքի պատրաստութեան ենթահողը:

Խօսելով համերգին պատրաստութեան ընթացքին մասին` Գարեգին վրդ. Շխրտմեան կը յայտնէ. «Մեծի Տանն Կիլիկիոյ կաթողիկոսութեան «Շնորհալի» երգչախումբը շաբաթ,13 մայիսին ելոյթով հանդէս պիտի գայ մշակութասէր եւ երաժշտասէր մեր հասարակութեան: Այս անգամ պարզ համերգի սահմաններէն դուրս կ՛ուզենք տեսնել ելոյթը եւ զայն որակել իբրեւ փառաբանանք հայ մշակոյթի: Պիտի ներկայացուին հայոց երաժշտական գոհարներէն «Անուշ» եւ «Դաւիթ Բեկ» օփերաներէն հատուածներ` հայ ժողովուրդի ակունքէն ծնած, վառ արտայայտչականութեամբ երկու մեծ աշխատանքներ»:

«Զոյգ օփերաները ներկայացնելու իւրայատուկ մտայղացումը կը պատկանի Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Արամ Ա. վեհափառ հայրապետին: Ան, հակառակ իր բազմազբաղ ու հեւքոտ առօրեային, շէնշող իր գաղափարներով եւ արեւոտ մտածումներով կը զարմացնէ մեզ: Ամէն անգամ նո՛ր ըսելիք ունի բոլորիս: Մեծ հայրապետին թելադրութենէն եւ քաջալերանքէն մղուած, յանդգնեցանք ձեռնարկել այս աշխատանքին: Խիստ դժուար էր երգացանկին ընտրութիւնը կատարել: Պէտք էր գեղեցիկներուն մէջէն ամէնէն գեղեցիկը եւ գերազանցներուն մէջէն առաւել գերազանցը ընտրել. այլ խօսքով` ծանր էր, բայց միաժամանակ քաղցր էր պարտականութիւնը»:

Անդրադառնալով հայ արուեստին մէջ «Շնորհալի» երգչախումբին ներդրումին` հայր սուրբ ընդգծեց. «Շնորհալի» երգչախումբին հոգեւոր թեքումի տուեալը ոմանց կարծել կու տայ, թէ երգչախումբը հանդէս կու գայ միայն հոգեւոր համերգներով: Սակայն այդպէս չէ: «Շնորհալի» երգչախումբը հայ երգի ջատագովն է: Երբ հայ երգ կ՛ըսենք, կը հասկնանք հոգեթով եկեղեցական երաժշտութիւնը, արտայայտիչ ու հնչեղ ազգային-հայրենասիրական երգերը եւ լայնօրէն մեղեդիական` ժողովրդական երաժշտութիւնը»:

«Նշենք, որ Անուշ» օփերայի ստեղծագործութիւնը տեւած է չորս տարի` 1908-1912 թուական. բայց իր վերջնական ձեւը ստացած է 1935-ին, այսինքն` ստեղծագործութենէն 23 տարուան յարատեւ ու անձանձիր աշխատանքէ ետք. նաեւ բաւական է յայտնել, թէ Հայաստանի մէջ 1935-36 թուականներուն, «Անուշ»-ը ներկայացուած է 100 անգամ: Հետեւաբար, մեծ նշանակութիւնը եւ կարեւորութիւն ունի ան այս եւ նման համերգներու: Պատգամ է նոր սերունդին եւ վերյիշեցում բոլորիս` տէր կանգնելու մեր մշակութային գոհարներուն եւ փոխանցնելու զանոնք յաջորդող սերունդներուն», կը շեշտէ խմբավարը:

Նման համերգ մը պատրաստելու մարտահրաւէրներուն մասին խօսելով` Գարեգին վրդ. Շխրտմեան բացատրեց. «Մեր պատրաստութեան խարիսխը համբերութիւնն ու յոյսը եղաւ: Առանց նկատի ունենալու մեներգողներուն հետ առանձին աշխատանքները, շաբաթական դրութեամբ երկու անգամ հաւաքուեցանք պատրաստելու համար այս ներկայացումը: Միայն փորձ չըրինք. զիրար գօտեպնդեցինք, միասին յոգնեցանք, միասին ուրախացանք, ընկերային պահեր ունեցանք եւ վերջապէս շուրջ մէկ տարուան աշխատանքէ եւ պատրաստութենէ ետք, 20-50 տարիք ունեցող սիրելի երաժշտասէրներու հետ 45 հոգիով բեմ պիտի բարձրանանք` հոգեկան ուրախութիւն ապրելու եւ հայ արուեստ ջամբելու»:

«Երգչախումբը անգամ մը եւս ինքզինք գերազանցելու մարտահրաւէրը դիմագրաւեց եւ յաջողեցաւ: Այդ մէկը կրցանք ընել միայն մեր անդամներուն ծով զոհողութեամբ: Շատ անգամ ընտանեկան պարտաւորութիւններ զոհելով, աշխատանքի յոգնութիւնը անտեսելով, մեր անդամները իրենց ժամանակը ի սպաս դրին կաթողիկոսարանի «Շնորհալի» երգչախումբին ընդմէջէն վառ պահելու հայ երգը եւ զայն մեկնաբանելու երաժշտական ամենայետին մանրամասնութիւններու գերազանց ներկայացումով»:

Անդրադառնալով հայ երաժշտասէր հանդիսատէսին հետաքրքրութեան եւ թէ` որքա՛նով օփերան այդ հետաքրքրութիւններուն ծիրին մէջ կ՛իյնայ, հայր սուրբ ըսաւ, թէ համերգին համար նկատի ունին բոլոր անոնք, որոնք իրենց երակներուն մէջ թարմ կը պահեն հայկազեան արիւնը: «Ճիշդ է, թէ ամէն մարդ օփերա մտիկ չ՛ըներ, բայց ամէն հայու սուրբ պարտականութիւնն է ըլլալ հայրենասէր, ազգասէր եւ տէր իր մշակութային հարստութիւններուն: Մենք կը սիրենք մեր հայրենիքը. եթէ այդպէս է, պէտք է սիրենք ամէն ինչ, որ անոր կը պատկանի` երգը, երաժշտութիւնը, գիրը, գրականութիւնը եւ ամէն բան: Եթէ կը սիրենք, ուրեմն բոլորս միեւնոյն հոգին, սիրտը եւ միտքը ունինք»:

«Մենք կը սպասենք, բոլոր անոնց, որոնք կը սիրեն հայրենիքը»:

Վերջապէս երիտասարդ խմբավարը նշեց. «Այս համերգը երաժշտական գանձարանիս մէջ աւելցուց ոսկէհատիկ մը. այս ոսկէհատիկը չփոխեց զիս, այլ` հարստացուց: Այս համերգը իմ մատղաշ հոգիիս մէջ առաւել սէր եւ ակնածանք մշակեց հայ մշակոյթին եւ մանաւանդ հայ երաժշտութեան հանդէպ: Այս համերգը ինծի սկսաւ մտածել տալ, թէ արդեօք հրեշտակները երկինքի մէջ` Աստուծոյ առջեւ, հայերէ՞ն կ՛երգեն»: