«Թերթ» կը հաղորդէ, որ թուրք պատմաբան Թաներ Աքչամ բացայայտած է Հայոց ցեղասպանութեան վերաբերեալ աղմկայարոյց արխիւային նոր փաստաթուղթ մը, որ հրապարակուած է Պոլսոյ «Ակօս» թերթին մէջ:
Թաներ Աքչամի ներկայացուցած արխիւային փաստաթուղթը գրուած է թրքական բանակի հրամանատարներէն Մահմուտ Քեամիլ փաշային կողմէ եւ կը կրէ երկրի ներքին գործոց նախարարութեան կնիքը:
24 յուլիս 1915-ին գրուած հեռագիրը քննուած է 1919-1921-ին Միութիւն եւ յառաջդիմութիւն կուսակցութեան պարագլուխներու` Պոլսոյ մէջ տեղի ունեցած դատավարութիւններուն ընթացքին: Օսմանեան կայսրութեան կողմէ հայ բնակչութեան կոտորածներուն վերաբերեալ դատին մեղադրական թղթապանակներուն մէջ տեղ գտած այս հեռագիրով, Մահմուտ Քեամիլ փաշան զգուշացում մը կը յղէ Օսմանեան կայսրութեան զանազան շրջաններու տեղական ինքնակառավարման մարմիններուն, թէ իրենց տուներուն մէջ հայեր թաքցնող մահմետականները նոյնպէս պիտի պատժուին:
Հայերուն օգնող մահմետականներուն իրենց տան դիմաց կախաղանով սպառնացող Մահմուտ փաշան կը պահանջէ նաեւ տեղական ինքնակառավարման մարմիններէն` ուշադիր հետեւիլ իրավիճակին:
Հեռագիրին ամբողջական թարգմանութիւնը` ստորեւ.
«Մենք պարզած ենք, որ որոշ գիւղերու եւ աւաններու մէջ մահմետականները կը թաքցնեն հայերը: Կառավարութեան որոշումներուն դէմ կանգնելով` իրենց տուներուն մէջ հայեր պահողներուն տուները պէտք է աւերել, իսկ զիրենք` կախաղան բարձրացնել` իրենց իսկ տան դիմաց: Կատարեցէ՛ք կարգադրութիւնները, եւ տեղահանութեան դատապարտուած նոյնիսկ մէկ հայ տեղը չմնալու խնդիրը անմիջապէս որ կատարուի` տեղեկացուցէ՛ք մեզի: Կրօնափոխուելով մահմետականացած հայերը նոյնպէս պէտք է տեղահան ըլլան: Եթէ զանոնք պատսպարողները զինուած ուժերու ներկայացուցիչներ են, ապա զինուորական ծառայութեան հետ անոնց կապերը պիտի խզուին, իսկ եթէ ղեկավար պաշտօնի զինուորականներ են` պիտի զրկուին պաշտօնէ եւ պիտի կանգնին զինուորական դատարանի առջեւ»:
Օսմաներէնով գրուած այս հեռագիրը տառադարձուած է նաեւ հայատառ թրքերէնով:
Մահմուտ փաշա այս նիւթին վերաբերեալ հեռագիր մը յղած է նաեւ աւելի ուշ` նոյն թուականի 1 օգոստոսին, եւ որոշ յաւելումներ կատարած է նախորդ հրամանին մէջ:
Երկրորդ հեռագիրին մէջ հրամանատարը կ՛ընդգծէ, որ այս կարգադրութիւնը պէտք չէ վերաբերի պետութեան անմիջական հսկողութեամբ մահմետական ընտանիքներուն բաժնուած հայ կիներն ու որբերը իրենց տուները պահողներուն: Նամակին վերջաւորութեան Մահմուտ Քեամիլ փաշա կ՛աւելցնէ. «Ո՛ր կրօնէն կամ ազգէն ալ ըլլան, հայերը թաքցնողները պէ՛տք է մահապատիժի արժանանան»:
Նշենք, որ վերջերս պատմաբան Թաներ Աքչամ այլ կարեւոր փաստաթուղթ մը հրապարակած էր Հայոց ցեղասպանութեան ժամանակաշրջանին Միութիւն եւ յառաջդիմութիւն կուսակցութեան անդամներուն վարած քաղաքականութեան վերաբերեալ: Անիկա 4 յուլիս 1915-ին յղուած է Էլազիկի (Խարբերդ) նահանգապետ Սապիտ պէյին` Միութիւն եւ յառաջդիմութիւն կուսակցութեան Էլազիկի ներկայացուցիչ Նազըմ պէյին յանձնելու խնդրանքով: Հեռագիրին մէջ հարցում յղուած է տարածքէն տեղահան եղող հայերուն մասին. «Այդ վնասակար տարրերը միայն կը տեղահանուի՞ն, թէ՞ նաեւ կ՛ոչնչացուին® Կը խնդրենք, որ բացայայտօրէն տեղեկացնէք մեզ, եղբա՛յր», կ՛ըսուի երիտթուրք պաշտօնեաներէն` Պահաէտտին Շաքիրի կողմէ գրուած այս նամակին մէջ: