ՄԱԿԱՐ Ի Գաղղիա
Ոմանք «կլոր սեղան»-ներու կը հրաւիրուին խօսելու: Կեդրոնականցի Արմենակ կ՛երթայ լսելու եւ ուրախանալու, թէ որքա՛ն խելացիներ ունինք: Միշտ ալ կը զարմանայ, թէ ամէն անգամ քիչ մը աւելի խելացի դառնալով` ինչո՞ւ կատարեալ խելացի չենք դառնար:
Ֆրանսա հարիւր հինգ տարեկան մարդ մը կայ, որ հեծելարշաւի մրցանիշ կը հաստատէ: Եթէ հայկական ձեռնարկներու ներկայութեան ախոյեանութիւն մը ըլլար, Կեդրոնականցին կը պարգեւատրուէր եւ մեր բազմազան շքանշաններէն մէկը կը կախէին իր լամբակէն:
Թէեւ երախտագիտութիւնը մեր ժողովուրդի ազգային մարզաձեւը չէ:
Այսպէս կը մտածէի, երբ Արմենակը կը լսէի:
– Քանի մը օր առաջ «կլոր սեղան»-ի հանդիպման մը ներկայ եղայ: Սեղանը կլոր չէր, բայց չորս հոգի նստած էին իրարու կցուած սեղաններու ետին, եւ այծի սպիտակ մօրուքով, ինծի պէս թոշակառու մը կը վարէր զրոյցը: Ինչե՜ր ըսին: Ո՛չ Ամերիկայի մեկնելու վրայ եղող եւ դրան առջեւ սպասող նախագահները, ո՛չ Ֆրանսայի նախագահը, ո՛չ Թուրքիոյ նոր սուլթանը բացակայեցան: Կրկնեցին Ցեղասպանութեան ճանաչումը` միջազգային եւ Թուրքիոյ կողմէ: Մէկ հոգի ալ գիւտարարի պէս խօսեցաւ «հատուցման» մասին: Ոչ ոք ըսաւ, թէ ինչպէ՛ս եւ որո՛ւ` ի՞նչ պիտի հատուցուէր:
– Յառաջդիմութիւն կայ ուրեմն, Արմենա՛կ, այրած սիրտերը զովացնող մխիթարական խօսքէ տարբեր բան ըսուած է,- ըսի:
– Աւարտին, դրացի Ժոժոն, որուն ընկերակցած էի սրահ գալու համար, ըսաւ, որ հատուցում պահանջողը մեծ ընկերութիւններու հաշուապահ է, գիտէ, թէ ի՛նչ կ՛ըսէ: Յաճախ այս մասին կը խօսի, գործնական մարդ է. գիտէ, որ Սասունը, Մուշը, Վանը պիտի չվերադարձուին, եթէ դրամ տրուի, գոնէ դուրսը դպրոցներ կը պահենք եւ եկեղեցիներ կը շինենք: Ժոժոն գնաց հաշուապահ տեսաբանը շնորհաւորելու: Եկաւ եւ ըսաւ, որ հրաւիրուած էինք հաշուապահին բնակարանը բաժակի մը շուրջ շարունակելու համար զրոյցը:
– Լա՛ւ է, Արմենա՛կ, բախտաւոր ես, սովորաբար «փլաստիկ» բաժակով ջուր կամ հիւթ կը հրամցնեն:
– Զարմացայ: Կլոր սեղանին ներկաներէն աւելի մարդ կար: Պսպղուն բաժակներով հիւրասիրուեցանք: Տեսաբան հաշուապահը մօտեցաւ մեզի եւ հարցուց, թէ ի՞նչ տեսակ ուիսքի կը նախընտրէինք, սե՞ւ, կապո՞յտ: Իսկ կը լսէի կնոջ, որ ուրիշ կնոջ մը կ՛ըսէր, թէ բոլոր բաժակները «Քրիստալ տէ Պոհեմիա» էին:
– Բախտաւոր ես: Միայն խօսքով չես օրօրուած:
– Մակա՛ր, նոր հասկցայ «հատուցման տրամաբանութիւնը»: Այդքա՜ն մեծ տարածութեամբ հողերու, կալուածներու, զոհուածներու համար եթէ հատուցում ըլլայ, բոլոր հայերը կրնան «Քրիստալ տը Պոհեմիա» բաժակ ունենալ եւ «կապոյտ ուիսքի» վայելել: Մանաւանդ` մեղր բռնողներն ալ իրենց մատները կը լիզեն, ինչպէս միշտ:
– Ի դէպ, ի՞նչ էր տարբերութիւնը սոխի գոյն ուիսքիին եւ կապոյտին,- հարցուցի տգէտ չմնալու համար:
– Պարզ է, Մակա՛ր, «կապոյտ ուիսքի»-ն ալ ծագումով նոյնն է, «ծագումով հայ»-ուն պէս անհող մարդու շպարով օրինակելի աշխարհաքաղաքացի, նախկին հայրենահանուած եւ նոր ինքնահայրենահանուող:
Չհարցուցի Արմենակին, թէ տուն վերադարձին այդ «կապոյտ ուիսքի»-ն մարսե՞ց, թէ՞ փսխեց: Այդ կ՛ըլլար «հատուցման» ըմբռնում:
24 յունուար 2017
