Հայաստանի Վարչապետ Կարէն Կարապետեանի Հարցազրոյցը Հեռուստաընկերութիւններին

Հայաստանի վարչապետ Կարէն Կարապետեանը 23 հոկտեմբերին հարցազրոյց տուած է հայաստանեան պատկերասփիւռի շարք մը կայաններու: Ստորեւ կը ներկայացնենք կառավարութեան կայքին մէջ հրապարակուած հարցազրոյցին ամբողջութիւնը:

ՍԱԹԻԿ ՍԷՅՐԱՆԵԱՆ, «Արմենիա» հեռուստաընկերութիւն – Առանց քնարական զեղումների, այս կառավարութեան գործնապաշտութեան համահունչ, միանգամից անցնենք հարցերին: Նշանակուելուց գրեթէ անմիջապէս յետոյ դուք յայտարարեցիք, որ Հայաստանի տնտեսութիւնը գտնւում է շատ ծանր վիճակում: Հիմա ինչ-որ ժամանակ է անցել, եւ կարողացել էք, հասցրել էք որոշակի ծանօթանալ ընդհանուր վիճակին: Կարո՞ղ էք ներկայացնել` որո՞նք են առաջնահերթ խնդիրները, մեր տնտեսութեան մարտահրաւէրները, եւ ինչպէ՞ս էք դրանք լուծելու:

ԿԱՐԷՆ ԿԱՐԱՊԵՏԵԱՆ.- Նախ եւ առաջ` ինչպէ՞ս ենք լուծելու, կարծում եմ` ձեւակերպել ենք կառավարութեան ծրագրի մէջ, որը ներկայացրել ենք Ազգային ժողովում: Այնտեղ բաւական մանրամասն եւ գործնապաշտօրէն գրուած է, թէ ի՛նչ ենք նախատեսում: Ինչ վերաբերում է ձեր հարցին` որոնք են առաջնային հարցերը, կարծում եմ` կառավարութեան կառավարման դէպքում, քաղաքի կառավարման դէպքում բոլոր խնդիրներն էլ առաջնային են: Բայց ես երեւի աւելի շատ կը կարեւորէի այն անհրաժեշտութիւնը, որ կառավարութիւն եւ հասարակութիւն փոխադարձ կապը ստեղծուէր, որոշակի վստահութիւն առաջանար: Դա, ի հարկէ, առաջին հերթին մեզանից է կախուած, թէ ի՛նչ գործողութիւններ կիրառենք, որովհետեւ երկրի փոփոխութեան խնդիրը ոչ միայն կառավարութեան խնդիրն է, այլեւ` իւրաքանչիւր քաղաքացու: Ես չեմ ուզում մեր վրայից պատասխանատուութիւնը գցել եւ ասել, թէ քաղաքացին պատրաստ չէ փոխուել կամ իր բեռը վերցնել: Բայց երեւի ամենակարեւոր խնդիրներից մէկն այդ վստահութիւնը ձեռք բերելն է, այդ փոխադարձ կապը ձեւաւորելը, որպէսզի քաղաքացին վստահ լինի, որ իր քաղաքացիական դիրքորոշումն աշխուժօրէն դրսեւորելով` ինքն օգուտ կը բերի գործին:

ԳԷՈՐԳ ԱԼԹՈՒՆԵԱՆ.- «Հանրային հեռուստաընկերութիւն» – Դուք խօսեցիք ընդհանուր ձեւակերպումներով, եւ եթէ չեմ սխալւում, ձեր կառավարութեան ծրագրի հետ կապուած գնահատականներում, փորձագիտական շրջաններում նոյնպէս կար արձագանգ, որ հիմնականում ընդհանուր ձեւակերպումներ են, այսինքն` որոշակիութիւն չկայ: Հիմա, համոզուած եմ, որ դուք առանձնացրել էք այն շատ որոշակի  խնդիրները, որոնք անհրաժեշտ է լուծել ինչպէս տնտեսութեան, այնպէս էլ հանրային կեանքի առողջացման համար: Կա՞յ այդ առաջնահերթութիւնը ձեզ մօտ, եւ որո՞նք են այդ խնդիրները:

Կ. Կ.- Ճիշդն ասած` ես չեմ կարծում, որ ծրագրի մէջ մենք խօսել ենք շատ ընդհանուր:

ԳԷՈՐԳ ԱԼԹՈՒՆԵԱՆ.- «Հանրային հեռուստաընկերութիւն» – Այդպիսի գնահատականներ հնչում էին:

Կ. Կ.- Գուցէ: Փորձեմ բաժանել փուլերի` ի՛նչ ենք փորձել մենք հաղորդել մեր հասարակութեանը: Նախ եւ առաջ` մենք ասել ենք, որ պէտք է փոխուենք եւ սկսենք մեզանից: Կառավարման մեթոտները, որոշում կայացնելու ձեւը, համակարգը բոլոր ոլորտներում` թէ՛ գնումներ, թէ՛ որոշման կայացում, անձնակազմերի լիազօրութիւններ, նախարարների պատասխանատուութիւն, այդ ամէնը կանոնակարգելու դէպքում մենք կարող ենք իրապաշտօրէն ախտորոշել այն խնդիրները, որոնք կանգնած են մեր տնտեսութեան, մեր երկրի առջեւ: Ելնելով արդէն նոր կառավարման ձեւաւորուած համակարգից` փորձենք տալ լուծումները: Բայց կառավարութեան համար առաջին խնդիրը ես տեսնում եմ այն բանի մէջ, որ պիզնեսին,  ստեղծագործ մարդուն, գործունեայ մարդուն ոչ ոք կամ ոչինչ խանգարի:

Երկրորդը` բաւարար է դա, որպէսզի մեր տնտեսութիւնն անհրաժեշտ աճի ծաւալներ ցոյց տայ, եւ այլ գործառոյթ պետութիւնը չունի, այս պահին կարծում եմ, որ ոչ: Հաշուի առնելով հանրութեան յուսալքութիւնն` ասեմ, թէ ոչ գործունեայ լինելը, հիմնականում այս պահին նկատի ունեմ մեր պիզնես միջավայրը, մենք յայտարարել ենք, որ մենք այստեղ որոշակի խթանողի դեր ենք կատարելու, ստեղծելու ենք ներդրումային հիմնադրամ, որպէսզի պիզնեսի հետ համատեղ մասնակցենք որոշակի նախագծերի մէջ, որպէսզի աշխուժութիւն մտցնենք:

Երրորդ` որպէսզի վաղը մեր երկրում լինեն բարենպաստ պայմաններ զարգացման համար, խիստ անհրաժեշտ է մեր քաղաքացուն, մեր երեխաներին, մեր յաջորդ սերնդին կրթելը: Վաղուայ օրը գրագէտ մարդու օր է:

Չորրորդ` ընկերային ոլորտի մասով ասել ենք, թէ այսօրուայ մեր կարողութիւններով ինչպէ՞ս ենք վերաբաշխում իրականացնելու ընկերային իրենց վիճակով խոցելի խաւերի մօտ, մանրամասն ըստ ոլորտների ասել ենք` ոնց ենք պատկերացնում: Առաջնայինը բոլորն էլ առաջնային են: Վեց-եօթ ամիս յետոյ մեզ սպասում են ընտրութիւններ: Քիչ առաջ խօսելիս մեր գործընկերն ասաց, որ կառավարութեան ծրագրի մէջ կան կէտեր, որոնք հռետորական են: Ես ուրախ կը լինէի լսել` ո՞նց կարելի է այդ մասը ոչ հռետորական ասել: Իսկապէ՛ս, մենք պահեր ունենք, որ հռետորականօրէն պէտք է յայտարարենք, ասենք, պետծառայողի կերպարի փոփոխութիւն, հարկայինի եւ այլն կերպարի փոփոխութիւն: Այս ընտրութիւնները եւ սպասումները որոշակի առումով խանգարում են, որպէսզի արձագանգ լինի: Ես վստահ եմ, որ հասարակութեան մէջ կայ հետեւեալ կարծիքը. եկէք, սպասենք` ինչ որ յայտարարում է, տեսնենք` կը լինի՞, թէ՞ չի լինի, վեց-եօթ ամիս յետոյ ինքը կը լինի՞, թէ՞ չի լինի, եւ վեց-եօթ ամիս յետոյ մենք նոր կ՛արձագանգենք` գնա՞նք այս քայլերին, թէ՞ չէ:

Կարծում եմ` այս հինգ-վեց ամիսը լինելու է բաւական կրաւորական սպասումներով: Կը ցանկանայի, որ կրաւորական չլինէր, շատ:

ՊԵՏՐՈՍ ՂԱԶԱՐԵԱՆ, «Կենտրոն» հեռուստաընկերութիւն – Պարո՛ն վարչապետ, բայց դրա մէջ կայ առարկայական բան, այդ սպասումների մէջ: Ինչո՞ւ: Տեսէ՛ք, դուք առաջին նիստի ժամանակ յանձնարարականներ տուեցիք, յետոյ զարմացաք, ասեցիք` ինչի՞ չէք անում այս յանձնարարականները, սա ձեր օրէնքով նախատեսուած գործառոյթն է, ինչո՞ւ պէտք է դա ես ձեզ յանձնարարեմ: Ինձ թւում է` մի պարզ պատճառով, որովհետեւ մարդիկ իրենց քաղաքական պատասխանատու չեն զգում: Հիմա ծրագիրը շատ լաւ է, բայց մեր բոլոր վարչապետների ծրագրերն էլ, որ կարդում ես, վատը չեն եղել, մի քիչ այս կողմ, այն կողմ: Տիգրան Սարգսեանի ծրագիրը ընդհանրապէս տարածաշրջանային երկիր պիտի դառնայինք: Այստեղ հարց է ծագում` ծրագրի քաղաքական պատասխանատուութեան: Մի տեսակ հասկանալի չէ, դուք քաղաքական պատասխանատո՞ւն էք այս ծրագրի` որպէս խումբ, որպէս իշխանութեան պատասխանատու, թէ՞ դուք վարչարար էք, որը եկել է, լաւ աշխատում է, կը ստացուի` լա՛ւ, չի ստացուի, կը ներէք` չստացուեց: Սրանք որակապէս լրիւ այլ իրավիճակներ են ծրագրի համար, որովհետեւ քաղաքական պատասխանատուի համար պէտք է քաղաքական յենարան, քաղաքական թիմ, իրական լծակներ, իսկ վարչարարը ինքն աշխատում է ինչքան հնարաւոր է`  լաւ կ՛անի, չի լինի, չստացուեց` յաջողութիւն:

Կ. Կ.- ձեր հարցի առաջին մասը. պատասխանատուութիւն իւրաքանչիւրը պէտք է ունենայ, հէնց այդ իսկ պատճառով մենք ճշդել ենք հաւաքական լիազօրութիւնների վերաբաշխման մասին: Կարճ ձեւակերպեմ. կառավարութեան որոշման կայացման մէջ մենք որոշակի ապակենտրոնացում ենք անում: 2600 կառավարութեան որոշում կայ տարեկան մօտաւորապէս, որտեղ կարող է լինել երեք աշխատատեղ ստեղծելու, արտաքին գործերի նախարարութեանը մէկ հատ բջջային հեռախօս տալու վերաբերեալ եւ այլն: Կամայական հաւաքական որոշում պահանջում է մի քանի նախարարների, գերատեսչութիւնների ղեկավարների ամփոփում, վիզա: Այդ իսկ պատճառով մենք որոշակի լիազօրութիւններ կառավարութեան դաշտից տանում ենք դէպի նախարարութիւններ, որտեղ հաւասարակշռել ենք եւ որտեղ արդէն հասկանալի է դառնում` եթէ չի կատարւում, ո՛վ է մեղաւոր: Հաւաքական որոշումների մէջ մեծ վտանգ կայ, եթէ այդ որոշումը սխալ է կամ չի կատարւում, վերջում չես կարող հասկանալ ո՛վ է պատասխանատու, ումից պահանջէս եւ այսպէս հաւաքական անպատասխանատուութեան մի միջավայր է ստեղծւում:

Երկրորդ մասը` պատասխանատո՞ւ եմ ես իմ ասածների համար, թէ՞ ոչ, վարչարա՞ր եմ, թէ՞ ոչ: Վարչարարն էլ է պատասխանատու, ուզում եմ ասեմ, եթէ մարդ վարչարար է, ինքը պատասխանատուութիւն ունի: Այս պաշտօնին ինձ հրաւիրել է հանրապետութեան նախագահը` Սերժ Սարգսեանը եւ Հայաստանի Հանրապետական կուսակցութիւնը: Հետեւաբար, ես, ի հարկէ, պատասխանատու եմ եւ ես չեմ ուզում իմ պատասխանատուութեան մի մասը Հանրապետական կուսակցութեան վրայ բարդել: Իրենք ինձ հետ համապատասխանատու են, եւ ես ինձանից որեւիցէ պատասխանատուութիւն չեմ հանում:

ԱՐԱՄ ԱԲՐԱՀԱՄԵԱՆ, «Շանթ» հեռուստաընկերութիւն –  Իմ հարցերն աւելի որոշակի են ծրագրի վերաբերեալ. ապօրինի հարստացման քրէականացում: Դա յայտնի եզրին է եւ որոշ երկրներում կայ, որոշ երկրներում չկայ: Որտեղ չկայ, պարտադիր չէ, որ մեր վիճակը լինի, այսինքն, եթէ ես հարստացել եմ ապօրինի, եթէ ես գողացել եմ  պիւտճէից կամ կաշառք եմ վերցրել, ապա դա արդէն իսկ քրէական գործ է եւ եթէ երկրում գործում է օրէնքը, ապա ոչ մի բան պէտք չի քրէականացնել: Քրէականացուած են բոլոր բաները, որոնք անում են մեր չինովնիկները:

Կ. Կ.- ես համոզուած եմ, որ փտածութեան դէմ պայքարի մէջ խիստ անհրաժեշտ է առաւելագոյնս  վերացնել այն միջավայրը, որը ստեղծում է այդ հնարաւորութիւնը, որովհետեւ փտածութեան դէմ պայքարելով, քանիերորդ փտածութեան դէմ կառոյց ստեղծելով փտածութիւնն չի վերանում, եթէ միջավայրը չի փոխւում: Մեր կարծիքով, մանրամասն գրել ենք, թէ ինչ գործողութիւններ ենք անելու, որպէսզի այդ հնարաւորութիւնը նուազագոյնի բերենք թէ՛ հարկային եւ մաքսային դաշտում, թէ՛ կառավարութեան որոշումների դաշտում, թէ՛ գնումների դաշտում, թէ՛ օտարերկրեայ ֆինանսաւորման դաշտում, թէ՛ պիզնեսի համար հաւասար եւ պարզ պայմաններ ստեղծելու դաշտում:

ԱՐԱՄ ԱԲՐԱՀԱՄԵԱՆ, «Շանթ» – Մի ենթահարց այդ դէպքում, փտածութեան դէմ պայքարի խորհուրդ կար, եւ ծրագրում ասուած է, որ նրա կազմը պէտք է վերանայուի, ո՞վ պէտք է դուրս գայ եւ ո՞վ պէտք է մտնի այդ կազմի մէջ:

Կ. Կ.- Տեսէ՛ք` փտածութեան դէմ պայքարի յանձնաժողովը, կարծում եմ, որ այս պահին անհրաժեշտ կառոյց է: Մենք պէտք է ճշդենք, որ այն կառոյցները եւ այն միջավայրը, որը որ կայ, իտէալական չէ, այդ իսկ պատճառով մի կառոյց է ստեղծւում, որը փորձում է համախմբել, ամփոփել, ախտորոշել եւ որոշակի որոշումներ տալ: Մենք հիմա փորձում ենք այնտեղ ներգրաւել հասարակութեան ներկայացուցիչներին, որպէսզի ե՛ւ դաշտը բաց լինի, ե՛ւ կառավարութեան անդամները, ճիշտ ասած, իրենց առօրեայի մէջ այնքան զբաղուած են կամ այնքան զբաղուած պէտք է լինեն, որ գուցէ եւ արտաքին դաշտից ազդակները չստանան: Սա է:

ՍԱԹԻԿ ՍԷՅՐԱՆԵԱՆ, «Արմենիա» – Կը ցանկանայի իմանալ` ինչպիսի՞ պետութիւն էք ցանկանում տեսնել Հայաստանը հինգ, տաս, տասնհինգ տարի յետոյ: Ի հարկէ քննարկւում է վեց ամիս յետոյ ինչ կը լինի եւ այլն, բայց, այնուամենայնիւ, ձեր տեսլականը, ինչպիսի՞ պետութիւն էք ուզում տեսնել` եւրոպակա՞ն, ռուսակա՞ն, կենտրոնաձի՞գ: Եթէ եւրոպական, ապա ինչո՞ւ Հայաստանը անդամակցեց Եւրասիական տնտեսական միութեանը, եթէ ռուսական, ապա արդեօ՞ք Հայաստանը պատրաստւում է կամ ցանկանում է դեռ շարունակել ստորագրել Եւրամիութեան գործընկերութեան նոր համաձայնագիրը եւ, առհասարակ, ձեր կառավարութեան գործունէութեան մէջ արտաքին քաղաքականութեան բաղադրիչը ի՞նչ տեղ ունի:

Կ. Կ.- հինգ, տաս, տասնհինգ տարի յետոյ մեր երկիրը տեսնում եմ հայկական: Որեւիցէ իտէալական կառավարման բանաձեւ չկայ, որ դու կարող ես մի երկրից վերցնել եւ մի այլ երկրի վրայ պատշաճեցնել: Աւելի ճիշդ` ադապտացնել կարող ես, բայց կրկնօրինակել չես կարող: Այդ իսկ պատճառով, Էատմ-ի վերաբերեալ, մենք` հայերս, շատ հետաքրքիր եւ տաղանդաւոր ազգ ենք, բայց շատ դէպքերում մեզ գործնապաշտութիւնը պակասում է: ԷԱՏՄ պէ՞տք էր մտնել, թէ չէ:

ՍԱԹԻԿ ՍԷՅՐԱՆԵԱՆ, «Արմենիա» – Պէ՞տք էր:

Կ. Կ.- Իմ համոզմունքով` այո՛, ասեմ ինչո՛ւ. որովհետեւ մենք դառնում ենք մի ակումբի անդամ, որտեղ շուկան մեծանում է եւ որտեղ մեր հաւանական կարողութիւնները տեղաբաշխելը առաւելագոյնս հնարաւոր է:

ՍԱԹԻԿ ՍԷՅՐԱՆԵԱՆ.- Բայց փորձը ցոյց է տալիս կամ` տուեալները, որ մենք առայժմ չենք շահել այդ անդամակցութիւնից:

Կ. Կ.- Ճիշդ էք, բայց որեւէ վերլուծում չկայ` ի՞նչ կը լինէր, եթէ այնտեղ չմտնէինք այս ճգնաժամային իրավիճակում, այն շուկայի վերաբերեալ, որի վրայ մենք աշխատում ենք:

ՍԱԹԻԿ ՍԷՅՐԱՆԵԱՆ, «Արմենիա» – Եթէ արդիւնք չկայ, հետեւաբար երեւի աւելի վնաս էլ չունենայինք:

Կ. Կ.- Փաստ չէ: Պատկերացնենք` մենք ԵԱՏՄ-ի շուկայի մէջ լինէինք, մեր ապրանքը հիմնականում ուղղուած լինէր դէպի այդ շուկաները, եւ ի՞նչ կը լինէր, եթէ մենք ԵԱՏՄ-ի անդամ չլինէինք: Այդ վերլուծումը չկայ: Երկրորդը, լինելով ԵԱՏՄ-ի շուկայում, մենք բացառո՞ւմ ենք այլ շուկաներում աշխատելը, ո՛չ: Մենք այլ շուկաներ գրաւելու մեծ ներուժ ունենք, եւ ինչ որ-ձեւով ԵԱՏՄ-ն մեզ խանգարո՞ւմ է, ի հարկէ ո՛չ: Այդ իսկ պատճառով մենք կարո՞ղ ենք ԵԱՏՄ-ի անդամակցութիւնից օգտուել` հիմնականում մեզնից է կախուած: Եթէ մենք այդքան էլ չենք օգտւում, մեղքը գցել ուրիշների վրայ, կարծում եմ, ճիշդ չէ: Մենք մէկի հետ ընկերութիւն անելուց անպայման ինչ-որ մէկի դէմ չենք, եւ ուրիշների հետ ընկերակցելը չի բացառւում:

ՊԵՏՐՈՍ ՂԱԶԱՐԵԱՆ, «Կենտրոն» – Պարո՛ն վարչապետ, ես լրացնեմ Սաթիկին, ես շատ գործարարների հետ եմ զրուցել, որոնք ասում են` մեզ մօտ առարկայական պայմաններ չկան, որ մենք ԱՊՀ շուկայում դառնանք մրցունակ: Ի՞նչ առումով, մեզ մօտ ուժանիւթի աղբիւրները թանկ են, այսինքն` այն, ինչն ինքնարժէքի վրայ է ազդում. մեզ մօտ հարկերն աւելի թանկ են, ճանապարհների ծախսերն առարկայականօրէն աւելի շատ են նստում, քան` Պիելոռուսիայից Ռուսաստան կամ Ռուսաստանից Ղազախստան տանելը, եւ ռուբլին տոլարի համեմատ դրանից շատ աւելի հզօր է: Այսինքն բոլոր պայմանները կան, որ մեր ապրանքները մրցունակ չլինեն ռուսական շուկայում, ինքնարժէքի առումով: Ո՞նց էք տեսնում այս խնդրի լուծումը:

Կ. Կ.- Տեսէք, Պետրո՛ս, ո՞նց եմ տեսնում: Նախեւառաջ փաստ չէ, որ կամայական ապրանքը, որն այստեղ արտադրւում է, պէտք է մրցունակ լինի: Պիզնեսի խնդիրն է` որոշել այն ապրանքները, ելնելով մեր բարդ փոխադրամիջոցների հնարաւորութիւնից եւ այն առարկայական իրավիճակից, որը կայ, որպէսզի մրցունակ լինեն: Երկրորդը, կարծում եմ, որ օրինակի համար, ռուսական շուկայում աշխատելու համար մեր շատ պիզնեսմեններ պէտք է փորձէին. գուցէ եւ դրա համար բարենպաստ պայմաններ չկան, որպէսզի վարկային ծրագրերը եւ միջոցները լինէին ռուսական ռուբլով: Երբ դու աշխատում ես նոյն արտարժոյթի դաշտում, ռիսքերը կտրուկ նուազում են, եւ եթէ նկատել էք, մենք մեր արտահանման խթանման գործընթացում գրել ենք, որ կ՛օգտագործենք նոր գործիքակազմ, որպէսզի արժութային ռիսքերը նուազեցնենք: Պիզնեսը պէտք է կողմնորոշուի: Պետութեան խնդիրն ինչո՞ւմն է` առաւելագոյնս նրան աջակցել: Բայց, ասելով, որ կազի գինը թանկ է… ի՞նչ պէտք է անի պետութիւնը, եթէ կազն այստեղ հասցնելը թանկ է: Ինքը պէտք է ընտրի այն ապրանքատեսակը, այն ոլորտը, որի ժամանակ կազի գինն իրեն մրցունակութիւնից չի հանում:

ՊԵՏՐՈՍ ՂԱԶԱՐԵԱՆ, «Կենտրոն» – Եկէք` բարձր արհեստագիտութիւններ արտահանենք: 

Հայաստանի վարչապետ Կարէն Կարապետեան- Ոչ միայն. ոսկերչութիւնը, բարձր արհեստագիտութիւները, գիւղմթերքները: Կազի գինը բա՞րձր է, արեւը շատ է, հնարաւորութիւնը շատ է:

ՍԱԹԻԿ ՍԷՅՐԱՆԵԱՆ, «Արմենիա» – Գիւղացին էլ հաւասար պայմաններում չէ, օրինակ, Ռուսաստանի կամ Եւրասիական միութեան որեւէ երկրի, կամ Պիելոռուսին վերցնենք, ոլորտը պետական օժանդակութիւն է ու հաւասար պայմաններում չէ հայ գիւղացու հետ:

Կ. Կ.- Մենք ուզո՞ւմ ենք պետականօրէն օժանդակել, թէ չէ: Կարծում եմ` որեւէ կառավարութեան ղեկավար դէմ չի լինի դրան, բայց մենք պետականօրէն օժանդակում ենք այն չափով, ինչքանով մենք հնարաւորութիւն ունենք: Վաղը, միւս օրն աւելի հարուստ ապրենք, աւելի ամուր ապրենք, նպաստի  չափը կը լինի աւելի՞, այո՛: Եւ այստեղ, մէկս միւսին օգնելով պէտք է ճանապարհ անցնենք, ուրիշ տարբերակ չկայ, պատրանքների մէջ պէտք է չընկնենք, պէտք է իրապաշտօրէն հաշուարկենք: Ձեր տան մէջ ո՞նց էք դուք կառավարում, երբ որ ձեր պիւտճէն սահմանափակ է, դուք որոշում էք առաջնայինն ինչին ուղղէք: Երբ որ ձեր պիւտճէի չափով չէք ապրում, միշտ այդ ընտանիքը խնդիրներ է ունենում: Նոյնը մեզ մօտ է: Հիմա մենք կարող ենք բողոքել, որ մեր պիւտճէն, մեր հնարաւորութիւնները սուղ են, օգուտ կա՞յ այդ բողոքելուց: Ընդամէնն այսքա՛նը: Եւ քայլ առ քայլ պէտք է գնանք, որպէսզի մեր պիւտճէն, մեր հնարաւորութիւններն աճեն, որ վաղը միւս օրը մենք իրականում կարողանանք գիւղատնտեսութեանն աւելի շատ օժանդակել, աւելի շատ կողքին կանգնել, իրեն յուշել: Այդպէս, քայլ առ քայլ պէտք է գնանք առաջ:

ԳԷՈՐԳ ԱԼԹՈՒՆԵԱՆ, «Հանրային հեռուստաընկերութիւն» – Ձեր խօսքի նախորդ հատուածում ասացիք հասարակութեան շրջանում սպասումների մասին, իմ կարծիքով, մի փոքր համեստ եղաք ձեր ձեւակերպումներում, որովհետեւ հանրութեան բաւական լայն շրջանակներում ակնյայտօրէն սպասում կայ, եւ դա տեսանելի է: Միգուցէ դա պայմանաւորուած է ձեր անձով, միգուցէ պայմանաւորուած է ուրիշ առարկայական կամ ենթակայական իրողութիւններով, այդուհանդերձ, այդ սպասումը կայ: Մի կողմից դա, ի հարկէ, լաւ է, որովհետեւ դա ձեզ եւ ձեր գլխաւորած կառավարութեանն ազատօրէն եւ վճռական գործելու բաւական մեծ հնարաւորութիւններ է տալիս: Դուք կարող էք վճռականօրէն անել այն քայլերը, որոնք գտնում էք, որ պէտք է անել: Բայց միւս կողմից` դա նաեւ շատ ծանր բեռ է դնում ձեր ուսերին, որպէսզի հերթական անգամ չստացուի այնպէս, որ հասարակ քաղաքացու հաւատը կոտրուեց եւ հերթական անգամ վստահութիւնը փոշիացուեց: Ինչպէ՞ս էք վերաբերւում այդ պատասխանատուութեանը հասարակ քաղաքացու հանդէպ, որը միգուցէ հաւատում է ձեր կառավարութեանը:

Կ. Կ.- մենք այդ առումով որեւէ պատրանքների մէջ չենք: Ինչի՞ն է դա բերում` զուտ մեր պատասխանատուութեան աճին: Մենք փորձել ենք մեր ծրագրի մէջ, նորից այդ բառն ասեմ, առաւելագոյնս գործնապաշտ ձեւով, խելացի ձեւով նշել այն քայլերը` ինչ ենք անելու: Օրինակ, շատ դէպքերում հնչում է, որ կառավարութեան ծրագիրը կենացներ է, խոստումներ է: Ես, ճիշդն ասած, այնտեղ կենաց ու խոստում չեմ տեսնում, բացի նրանից, որ մենք ասում ենք, որ աշխատելու ենք այս ուղղութիւններով: Փորձել ենք առաւելագոյն որոշակիացնել, որտեղ հնարաւոր է ժամկէտներով, եւ իմ պատկերացմամբ` բաւականին մեծ ծանրաձող ենք դրել, որը կանոնաւոր եւ ամէնօրեայ աշխատանք է պահանջում: Ի՞նչ ենք ասել` եթէ բնական աշխատենք այս ոլորտներով, ապա մենք կ՛ունենանք փոփոխութիւններ, փոփոխութիւնները ինչպէս կը չափենք` ժամանակը ցոյց կը տայ: Մենք ասել ենք, որ պէտք է վերլուծենք, վերաիմաստաւորենք, ախտորոշենք, վիճակագրական տուեալները հասկանանք, որպէսզի վաղը, միւս օր թիւ յայտարարելուց մենք այդ թուի տակ մտնենք եւ այդ պատասխանատուութեան տակ մտնենք: Մենք իրականում տրամադրուած ենք շատ ազնիւ եւ անկեղծ աշխատել հասարակութեան հետ, բացատրել, եթէ ինչ-որ մի բան էլ չի ստացուել` ինչ պատճառով չի ստացուել: Այդ իսկ առումով, հասկանալով, որ վեց, եօթ ամիս յետոյ գալու է պահը հաշուետուութիւն տալու, մենք փորձել ենք առաւելագոյն չափով գրել այն, ինչ հնարաւոր է անել: Ճիշդ ասած` մեր խմբի մէջ եղել են անդամներ, ովքեր ասել են` ծանրաձողը այնպէս էք ձեւակերպել, որ կարող է աղեթափութիւն ստանանք: Հիմա, դրանից պակա՞ս գրէինք, որպէսզի վեց, եօթ ամիս յետոյ գար պահը, ասէինք` մենք գերակատարել ենք, թէ՞ դնենք մի նշաձող, մի հորիզոն, որին եթէ մի քիչ էլ չես հասնում, բայց քեզ մղում է հասնել: Ընտրել ենք երկրորդ տարբերակը: Վեց, եօթ ամիս յետոյ հաշուետուութիւն տալուց արդէն կը տեսնենք ինչքանով ենք մենք կարողացել այդ անել:

ԳԷՈՐԳ ԱԼԹՈՒՆԵԱՆ, «Հանրային հեռուստաընկերութիւն» – Յուսով եմ վեց, եօթ ամիս յետոյ եւս մէկ անգամ այսպիսի հնարաւորութիւն կ՛ընձեռենք:

Կ. Կ.- Սիրո՛վ, ես, ճիշդն ասած, կարծում եմ, յամենայն դէպս չեմ բացառում, որ մենք պէտք է ձեզ հետ միասին մտածենք, մի հարթակ ստեղծենք կանոնաւոր հերթականութեամբ խօսելու, որպէսզի յետադարձ կապը լինի: Ես չափազանց շահագրգռուած եմ, որպէս Հայաստանի քաղաքացի, որ մեր լրագրողների դաշտն էլ մասնագիտացուի: Լինեն մասնագիտացուած տնտեսական լրագրողներ, որոնց քննադատութիւնը կարող է առարկայական օգուտ տալ:

ԱՐԱՄ ԱԲՐԱՀԱՄԵԱՆ, «Շանթ» – Որպէս թերթի խմբագիր` ես հաստատում եմ ձեր ասածը: Այսինքն ժամանակակից լրագրութիւնը պէտք է լինի մշակոյթի լրագրող, պէտք է լինի իրաւական հարցերի լրագրող, պէտք է լինի տնտեսական լրագրող, պէտք է լինի մարզական լրագրող: Այդ չորս կամ ասենք հինգ բնագաւառները մէկ լրագրողով ծածկել` այսօր, բնականաբար, հնարաւոր չէ: Ձեր առաջին ելոյթը շահեկան էր նրանով, որ ամբոխավարութիւն չկար եւ հիմա էլ չկայ ամբոխավարութիւն: Ես ուզում եմ, որ դուք խորացնէք այդ ոչ ամբոխավարական եւ գործնապաշտ ձեր գիծը` ասելով ճշմարտութիւնը խորհրդային հսկաների, խորհրդային հսկայ գործարանների մասին: Ես սպասում եմ, որ որեւէ վարչապետ կ՛ասի` ժողովո՛ւրդ ջան, ձեռ քաշէք, դրանք չեն աշխատելու, չասի` հեսա` մենք կը գտնենք ներդրողներին, հեսա` մենք էս կ՛անենք, որ մարդիկ սին յոյսեր չունենան: Դրանք հազարաւոր մարդիկ են, դա ծանր ճշմարտութիւն է նրանց համար, բայց պէտք է այդ ճշմարտութիւնը ասել:

Կ. Կ.-  Գիտէ՞ք` ոնց, չեմ կարծում, որ ծանր ճշմարտութիւն է, դա ուղղակի ճշմարտութիւն է: «Նաիրիտ» գործարանի, «Վանաձոր-Քիմպրոմ»-ի հետ կապուած` տեսականօրէն հաւանականութիւն կա՞յ, որ այդ ձեռնարկութիւնները կ՛աշխատեն, գուցէ` այո՛: Այսօր առարկայական առաջարկ ունե՞նք` ո՛չ, պետութիւնը պէ՞տք է զբաղուի այդ պիզնեսով` ո՛չ, եթէ նման առաջարկութիւն լինի, մենք մանրամասնօրէն կ՛ուսումնասիրե՞նք` այո՛: Պատասխանեցի՞, թէ՞ բաց մնաց ձեր հարցը:

ԱՐԱՄ ԱԲՐԱՀԱՄԵԱՆ, «Շանթ» – Դէ եթէ-ով կարելի է, ի հարկէ:

Կ. Կ.- Եթէ մարդ գալիս ու ասում է` 500 մլն դնելու եմ, 10 տարուայ ռիսքը վերցնում եմ, եւ մենք հաւատում ենք, որ վաղը, միւս օր ինքը չի գնայ, այդ բեռը չի մնայ պետութեան վրայ, մենք այսօր ասենք, որ մենք որեւիցէ առաջարկ չենք լսելու, դուք կ՛ասէք` ինքը կողմնակալ է եւ ոչ առարկայական: Այդ իսկ պատճառով հաւանականութիւն կա՞յ, որ նման առաջարկութիւն կը լինի` գուցէ: Բայց այսօր սեղանի վրայ նման առաջարկութիւն չկայ: Ընդհանրապէս «Նաիրիտ»-ը Հայաստանում աշխատացնելը բաւականին բարդ խնդիր է: Տեսէք, չգիտեմ, երեք թէ չորս փորձ է եղել եւ որեւիցէ փորձի ժամանակ, վստահ չեմ, բայց կարծում եմ, որեւիցէ մէկը 10 տարուայ կանխատեսում չի ուզել ուժանիւթի աղբիւրների վերաբերեալ: Իմ համոզմամբ, եթէ կարողական ներդրողը նման հարց չի բարձրացնում, իր հետ պէտք չէ շարունակել խօսել: Շատ խիստ կախուած է դրանից` եթէ դու չես հասկանում 10 տարի յետոյ ինչ է լինելու, ապա ո՞նց ես դու այդքան գումար պատրաստւում ներդնել եւ քո վրայ բեռ վերցնել: Այ՛, երբ որ կը լինի մէկը կամ մի խումբ, որ կը գայ առարկայականօրէն մեզ հետ կը խօսի, մենք շատ բաց, թափանցիկ այդ բանակցութիւնները կը տանենք:

ՊԵՏՐՈՍ ՂԱԶԱՐԵԱՆ, «Կենտրոն» – Պարո՛ն վարչապետ, ես երէկ լսում էի կառավարութեան հարց ու պատասխանը. ձեզ հարցրեցին` փտածութեան, մենաշնորհների դէմ պայքարի մասին, դուք ասացիք` շատ պարզ ձեւով ենք պայքարելու` օրէնքով: Բայց ես մտածում եմ` օրէնքների մէջ մեր մօտ խնդիր չկայ, մեր օրէնքները չեն ենթադրում մենաշնորհ, փտածութիւն եւ այլն: Խնդիրը որտե՞ղ է, ո՞նց է այդ ամէնն առաջանում: Նոյն ձեր ասած դպրոցների տնօրէն, մայր, աղջիկ, կուսակցական: Այդ ողջ համակարգը մի տրամաբանութիւն ունի` գալիս են ընտրութիւնները, այդ մարդիկ ծառայութիւններ են մատուցում: Սակաւապետները այնպէս չէ, որ օրէնքները շրջանցելով են սակաւապետ դառնում: Իշխանութիւնը, բնականաբար, եթէ նրանց 20 տարի ոչ ոք չի կարողանում գտնի, ոչ ոք էդ ոլորտը չի կարողանում կարգաւորի, ուրեմն չեն ուզում կարգաւորեն, չէ՞: Դա պարզ տրամաբանութիւն է: Հիմա դառնում է փող-իշխանութիւն-փող շղթայ, այդ մարդիկ ընտրութիւնների ժամանակ ծառայութիւն են մատուցում, իշխանութիւնը ընտրւում է, յետոյ ինքը թողնում է, որ այդ մարդիկ հարստանան եւ ապրեն այնպէս, ինչպէս ուզում են: Սա օրէնքի հետ կապ չունի, ընդհակառա՛կը, լրիւ հակառակ դաշտում է: Դուք ո՞ր օղակից էք պատրաստւում այս շղթան կտրել:

Կ. Կ.- Եթէ դժուար չէ, Պետրո՛ս, խնդրում եմ` այդ հարցը նորից նայես: Հարցը բաժանենք 2 մասի: Ոնց ենք պայքարելու մենաշնորհների դէմ` արդար, հաւասար պայմաններ ստեղծելով: Ո՞նց ենք պայքարելու կուռուպցիայի դէմ, քիչ առաջ հարցերից մէկին պատասխանեցի` այն գործիքակազմով, որն օրէնքն ունի, որն օրէնքը թելադրում է: Ես չեմ ասել` օրէնքով պայքարելու ենք մենաշնորհների դէմ, ես ասել եմ` օրէնքով պայքարելու ենք փտածութեան դէմ, հաւասար դաշտ ստեղծելով` պայքարելու ենք մենաշնորհների դէմ: Հիմնականում ամենաշատ դժգոհութիւն առաջացնողը ընտանիքի մէջ, հասարակութեան մէջ, քաղաքում, փողոցում, երկրում` դա անարդարութիւնն է: Այդ առումով, կարծում եմ, որ մեր ազգը շատ գրգռուած, լաւ առումով, ունի անրադարութեան նկատմամբ ըմբոստանալու յատկութիւն: Շուկայի փոքրութիւնը, այսպէս թէ այնպէս բերելու է նրան, որ որոշակի ոլորտներում, որոշակի հատուածներում մենք ունենալու ենք գերիշխող պիզնեսմեն, որովհետեւ ինքն աւելի արդիւնաւէտ է աշխատում եւ այլն, եւ այլն: Ամբողջ խնդիրը այն է, թէ ինքն ինչպէս է դառնում գերիշխող. եթէ դառնում է վարչական լծակներով` քեզ թոյլ են տալիս, Արամին թոյլ չեն տալիս, այդ դէպքում առաջանում է անարդարութիւն: Եթէ բնական մրցունակ դաշտում է, մէկ է, էլի այդպէս կը մեկնաբանեն, ով որ այդ գերիշխողը չէ: Պետութիւնն այդ պարագայում ի՞նչ խնդիր ունի. մեր հակամենաշնորհ ծառայութեան միջոցով զսպի գերիշխողի ախորժակը, իսկ եթէ արդարացի, մրցունակ դաշտում է դարձել գերիշխող, իրեն ճնշե՞լ, ի հարկէ` ո՛չ: Տեսէք, երկրի փոքրութիւնը բերում է նրան, պայմանական եմ ասում, նաւթամթերքների մատակարարման մասով` մեծածա՞խ ես առնում` գինդ ուրիշ է, նաւով տեղափոխելու ժամանակ կարողանում ես նա՞ւ վարձել, ամբողջութեամբ թէ փոքր քանակով, սպասում ես` ե՞րբ կը լինի այդ նաւը, նոյնպէս ծախսը ուրիշ է: Բայց դա նշանակում է, որ պէտք է անպայման խոշոր մատակարար լինի` ո՛չ: Ուղղակի այսպէս թէ այնպէս ժամանակի ընթացքում ես, դու կարող ենք այս պիզնեսը սկսենք: Մեզանից մէկն առարկայական պայմաններով դառնալու է գերիշխող, չեմ ասում` բոլոր ոլորտներում, բայց ոլորտներ լինելու են : Այդ պարագայում անարդարութեան նկատմամբ զգացմունքը կը լինի ոչ այնքան ընդգծուած, ինչքան այսօր: Խօսքը դա է: Դրա համար մենաշնորհի դէմ պայքարը կամ դէմն առնելը հաւասար, արդար դաշտ ստեղծելն է: Իսկ փտածութեան դէմ ո՞նց ենք պայքարելու` ասացի, որ պէտք է միջավայրը փոխենք, որպէսզի եւ որոշում կայացնելը դարձնենք աւելի թափանցիկ, հանրութեան համար հասկանալի, եթէ փաստեր լինելու են` պէտք է օգտագործել եւ կիրառել այն օրէնքը, որ գոյութիւն ունի, որպէսզի դէմն առնենք:

ՊԵՏՐՈՍ ՂԱԶԱՐԵԱՆ, «Կենտրոն» – Այսինքն` ես ճի՞շդ հասկացայ, որ ամէն մարդ այսօր կարող է ցանկացած ապրանք ներկրի:

Կ. Կ.- Շա՛տ ճիշդ էք լսել, առանց որեւէ խնդրի: Երբ որ իմանաք, որ նման խոչընդոտ կայ, անձամբ ինձ զանգահարում էք:

ՍԱԹԻԿ ՍԷՅՐԱՆԵԱՆ, «Արմենիա» – Դուք թուով 14-րդ վարչապետն էք, պատկերացնում էք արդէն ինչքան ծրագրեր են եղել եւ այլն: Սփիւռքի մասին էք խօսում եւ ձեր կառավարութեան անդամները եւ դուք, որ փորձելու էք ներգրաւել ներդրումներ, Հայաստանը գրաւիչ դարձնել եւ այլն: Հայաստանի եւ սփիւռքի միջեւ եւս կայ անվստահութիւն, մեծ անվստահութիւն: Հիմա սփիւռքահայը լինի կամ ներքին ներդրողը, ի՞նչ երաշխիք պէտք է ունենայ պետութեան կողմից:

Կ. Կ.- Մենք ի՞նչ ենք ուզում անել: Մենք ուզում են ներդրամային դաշտը բացել ոչ միայն մեր սփիւռքահայերի, ճիշդ է, մենք շահագրգռուած ենք, որ սփիւռքահայերը գան, բայց այդ խաղի կանոնները լինելու են ե՛ւ սփիւռքահայերի համար, ե՛ւ չինացու համար, ե՛ւ երրորդի համար: Որպէսզի ինքը պաշտպանուած զգայ, մենք ապահովելու ենք փոխադարձ կապ` ի դէմս մեր տնտեսական զարգացման եւ ներդրումների նախարարութեան, որը կոպիտ ասած, անուանել ենք պիզնեսի, գործարարի պաշտպանը, հաշտարարը. որեւէ պիզնեսմեն, երբ որ հանդիպում է որեւիցէ խոչընդոտի, գնում է այդ նախարարութիւն, եւ նախարարը ձեռքից բռնած` փորձում է հասկանալ: Եթէ այնտեղ չի բաւարարում, մենք մօտ օրերս կը յայտարարենք եւ կը տպենք տուեալները բոլոր այն պատասխանատուների, ովքեր անմիջապէս ինձ հետ են աշխատում: Մենք ճշդել ենք նաեւ պիզնեսի ապաքրէականացման մասին եւ այնտեղ ճշդել ենք, որ օրինապահին վերաբերուելու ենք այսպէս, ոչ օրինապահին` այսպէս: Նոյնիսկ օրինապահին ասել ենք, որ որեւիցէ լիազօրութիւնների գերազանցում պէտք չէ ունենայ: Եւ մենք անպայման անդրադառնալու ենք իրաւապահ մարմիներին, եթէ լիազօրութիւնների գերազանցելու դէպքեր լինեն: Այս մեքանիզմը աշխատո՞ղ է` այո, մենք հետեւողականօրէ՞ն ենք գնալու` այո՛, արդիւնք կը տա՞յ` կը տեսնենք:

ՊԵՏՐՈՍ ՂԱԶԱՐԵԱՆ, «Կենտրոն» – Ինձ հետաքրքիր է նաեւ ձեր մղիչ ուժը, պարո՛ն վարչապետ:

Կ. Կ.- Ի՞նչն է իմ մղիչ ուժը: Ես ուզում եմ, որ երկիրը լինի աւելի արդար, աւելի զարգացած, աւելի հարուստ, աւելի ապահով: Եթէ ես կարող եմ այդ հարցում օգուտ տալ` ես պատրաստ եմ մինչեւ վերջ իմ կարողութիւնները դնել: Հէնց զգամ, որ ես օգուտ չեմ տալու, մի օր աւելի չեմ մնալու: Այս պահին իմ մէջ ուժ տեսնո՞ւմ եմ, ցանկութիւն տեսնո՞ւմ եմ` այո՛, տրայւը չասեմ: