Թարմ է եւ այդպէս ալ պիտի մնայ լիզպոնեան սխրանքը:
Տարիները կը թաւալին, սակայն` ոչ մէկ փոփոխութիւն, մոռացում կամ լուսանցք:
Ընդհակառակը, հետզհետէ աւելի կը խօսուի Լիզպոնի հինգ հերոսներուն մասին, եւ կը շեշտուի անոնց կատարած պատմական արարքին մասին:
Ամէն մէկ դէպք ու իրադարձութիւն եւ ահաւասիկ Լիզպոնի տղոց օրինակն է, որ կը պատէ հայ հերոսին միտքն ու սլացքը:
Դեռ վերջերս, ապրիլեան քառօրեայ պատերազմին անոնց ուրուականը ներկայ էր Կովկասեան բարձրաւանդակին վրայ: Հոն, բարձրէն, երկնային անհասանելի բարձրութենէն կը սաւառնէր լիզպոնեան արծիւը:
Ներշնչո՛ւմ, հաւա՛տք, կա՛մք, բերկրա՛նք… եւ դեռ աւելի՛ն` հող, արմատ… հայրենիք:
Լիզպոնի հինգ հերոսները փոխանցած են վառ ու անմար ջահը: Այսօր այլ նորածին լիզպոնեան արծիւներ կը սաւառնին հայրենի երկնակամարին վրայ:
Այդ լիզպոնեան հաւատամքով թրծուած նոր հերոսները կը պաշտպանեն իրենց հայրենիքը` փաստելով, որ ամենադոյզն ոտնձգութիւն դատապարտուած է ձախողութեան մատնուելու:
Այսպէս, 27 յուլիս 1983-ին Արցախէն եւ հայրենի սահմանամերձ գիւղերէն հեռու, երբ դեռ Կովկասեան բարձրաւանդակը խորհրդային վարչակարգի տակ էր, Փորթուգալի մայրաքաղաքը ժամադրավայրն էր «գերագոյն զոհաբերութեան» քարի զետեղման:
… Եւ տարիներ ետք, Ազատ, Անկախ եւ Միացեալ Հայաստանի իրականացման պայքարին զինուորագրուած այդ հինգ հայորդիներու անդրդուելի քարը դարձած է վիթխարի կառոյց:
Հայ զինուորը լիզպոնեան ներշնչումով մինչեւ վերջին փամփուշտ պիտի պայքարի լռեցնելու համար ազերիական ամէնօրեայ յարձակումներն ու անոնց ետին կանգնող թուրք ղեկավարութեան գործակատարները:
Սիմոններու, Վաչէներու, Արաներու, Սարգիսներու եւ Սեդրակներու պոռթկումն ու ցասումը, անոնց կերտած արդարութեան ձայնն ու անմահութիւնը նուաճելու գաղափարախօսութիւնը շարունակուեցաւ եւ դեռ ալ պիտի շարունակուի:
Այդ հինգ հերոսները որոշած էին այդ արարքով ցոյց տալ, թէ միեւնոյն ժամանակ որքա՜ն սուրբ եւ լուսաւոր է հայ ժողովուրդի եւ Հայաստանի ազատագրութեան պայքարին ծառայելու ճամբան, որուն համար անոնք լաւապէս ըմբռնած էին գաղափարական ուխտը` գերագոյն զոհաբերութեամբ:
Լիզպոնի «խենթեր»-ը իրենց հերոսական խոյանքով միակամ հայութեան եւ հայրենիքի ամբողջականութեան խորհրդանիշները դարձած են:
Դեռ պիտի սորվինք «Լիզպոնի Հինգ»-ի դպրոցէն եւ անոնց դասագիրքէն:
Անոնք կանգուն ու ներկայ են ամէն մէկ սահմանամերձ զինուորի հոգիէն ներս:
Այսպէս, անսակարկ պահանջատիրութեամբ եւ յարատեւ պայքարի եւ հայրենի հողը պաշտպանելու մտայղացումով հայորդին կը զմայլի սաւառնող լիզպոնեան արծիւով, որ պոռթկում, ցասում եւ հայեցի շունչ ու գաղափարական թռիչք կը ներարկէ:
Անոնք կը մնան անդրդուելի, անգերազանցելի եւ անմոռանալի: