Aztag Daily - Ազդակ Օրաթերթ (Armenian Daily Newspaper based in Lebanon)
No Result
View All Result
  • Խմբագրական
  • Հայկական
  • Լիբանանեան
  • Միջազգային
  • Յօդուածներ
    • Անդրադարձ
    • Գաղութային
    • Հարցազրոյց
    • Հայրենի Կեանք
    • Գաղութէ Գաղութ
    • Զաւարեանական
    • Գիտութիւն
    • Ազդակ Գաղափարաբանական
    • Պատմական
    • Առողջապահական – Բժշկագիտական
    • Արուեստ – Մշակոյթ
    • Գրական
    • ԼԵՄ-ի ԷՋ
    • Մշակութային եւ Այլազան
  • Գաղութային
  • Մարզական
  • Այլազան
    • «Ազդակ»ի ֆոնտ
    • 50 Տարի Առաջ
    • Ի՞նչ Կ՛ըսեն Աստղերը
    • Յայտարարութիւններ
    • Կնոջական
    • Մանկապատանեկան
  • Խմբագրական
  • Հայկական
  • Լիբանանեան
  • Միջազգային
  • Յօդուածներ
    • Անդրադարձ
    • Գաղութային
    • Հարցազրոյց
    • Հայրենի Կեանք
    • Գաղութէ Գաղութ
    • Զաւարեանական
    • Գիտութիւն
    • Ազդակ Գաղափարաբանական
    • Պատմական
    • Առողջապահական – Բժշկագիտական
    • Արուեստ – Մշակոյթ
    • Գրական
    • ԼԵՄ-ի ԷՋ
    • Մշակութային եւ Այլազան
  • Գաղութային
  • Մարզական
  • Այլազան
    • «Ազդակ»ի ֆոնտ
    • 50 Տարի Առաջ
    • Ի՞նչ Կ՛ըսեն Աստղերը
    • Յայտարարութիւններ
    • Կնոջական
    • Մանկապատանեկան
No Result
View All Result
Aztag Daily - Ազդակ Օրաթերթ
No Result
View All Result

Վրաստանը Դառնում Է Թուրքիայի Պատանդը

Յուլիս 5, 2016
| Անդրադարձ
0
Share on FacebookShare on Twitter

ԲԱԳՐԱՏ ՄՈՎՍԷՍԵԱՆ

13391643_1360305863983336_1994368666234067203_o

Թուրքիան ու Ազրպէյճանը աշխուժօրէն փորձում են Վրաստանին ներքաշել տարածաշրջանային նոր զարգացումների մէջ` գործադրելով շանթաժի բոլոր ձեւերը: Թիֆլիսի նկատմամբ իրականացւում է թուրք-ազրպէյճանական ոչ միայն տնտեսական, այլ նաեւ ռազմաքաղաքական էքսներխուժում, որը կարող է լրջօրէն սպառնալ Վրաստանի տարածքային ամբողջականութեանը, ստիպել վրացական վերնախաւին` հետեւել Անգարայի եւ Պաքուի կողմից ընտրած ուղեծրով:

Թիֆլիսի մասնակցութեամբ Անդրկովկասում ձեւաւորւում է ռազմաքաղաքական նոր դաշինք, որը միտուած է ոչ միայն հակադրուել

Մոսկուա-Երեւան-Թեհրան առանցքին, այլ նաեւ` լրջապէս վերափոխել ուժերի միջեւ հաւասարակշռութիւնը: Ռազմաքաղաքական նոր դաշինքի ստեղծման մասին փաստացի ազդարարուել է մայիսի 15-ին Վրաստանի, Ազրպէյճանի եւ Թուրքիայի պաշտպանութեան նախարարների` 2017 թուականին համատեղ զօրավարժութիւններ անցկացնելու մասին համատեղ յայտարարութիւնով:

2008 թուականի օգոստոսեան պատերազմից յետոյ Վրաստանը դուրս է եկել յետխորհրդային բոլոր ռազմաքաղաքական եւ տնտեսական համակարգերից` ընտրելով եւրահամարկման եւ ՕԹԱՆ-ի հետ յարաբերութիւնների սերտացման ուղին: Հարաւային Օսեթիայի եւ Աբխազիայի անկախութեան ճանաչումից հետ Մոսկուան կորցրել է Թիֆլիսի վրայ ներազդելու բոլոր հնարաւորութիւնները, եւ վրացական իշխանութիւններին այլեւս ոչինչ չի խոչընդոտում իւրովի կառուցել իր զարգացման տեսլականը` միաժամանակ ներքաշուելով հակառուսական ցանկացած ձեւաչափերի մէջ:

Եւ բնական է, որ այսպիսի վիճակից փորձում են օգտուել Թուրքիան եւ Ազրպէյճանը` ներքաշելով Վրաստանը ոչ միայն հակառուսական, այլ նաեւ հակահայկական իրենց արկածախնդրութիւնների մէջ: Աւելի՛ն. որպէսզի թուլացնեն Թիֆլիսի դիմադրողականութիւնը, Անգարան եւ Պաքուն լայնօրէն գործադրում են տնտեսական եւ ռազմաքաղաքական ներազդման իրենց բոլոր հնարքները:

Ռազմաքաղաքական Գործօն

Թուրքիան փորձում է համոզել Վրաստանին, թէ ՕԹԱՆ-ի հետ յարաբերութիւնների սերտացման եւ նոյնիսկ անդամակցութեան բանալին գտնւում է միայն իր ձեռքում, եւ Թիֆլիսը պարտաւոր է մեծացնել Անգարայի հետ ռազմական համագործակցութիւնը: Ցաւալի է, բայց նման մօտեցումը կիսում են նոյնիսկ վրացական վերնախաւում: Վրաստանի պաշտպանութեան նախարար Թինաթի Խուտաշելին օրեր առաջ յայտարարել է, թէ` «Թուրքիան ՕԹԱՆ-ի անդամ երկրներից միակն է, որն անվերապահօրէն կողմ է Հիւսիսատլանտեան դաշինքի հետ Վրաստանի համարկմանը»:

Թիֆլիսում փորձում են անտեսել, որ Անգարայի նման մօտեցումը նախեւառաջ ուղղուած է Մոսկուայի դէմ: Ի տարբերութիւն Թուրքիայի` ՕԹԱՆ-ի միւս անդամ երկրները զգուշաւոր են արտայայտւում ՕԹԱՆ-Վրաստան յարաբերութիւնների տեսլականի մասին` չցանկանալով բորբոքել Ռուսաստանի ինքնասիրութիւնը, ուստի վրացական վերնախաւի համար թուրքական յայտարարութիւնները հոգեբանական այլ նշանակութիւն ունեն: Թուրքիայի հետ ռազմական համագործակցութիւնը սկսել է զարգանալ 2007 թուականից` որպէս ՕԹԱՆ-ի հետ համագործակցութեան մի մաս: Սակայն վերջին տարիների ընթացքում Անգարան անթաքոյց փորձում է իր ծրագրերում ցանկացած ձեւով ներքաշել նաեւ Թիֆլիսը:

Մայիսի 15-ին Կապալայում երեք նախարարների հանդիպումն ու համատեղ յայտարարութիւնը բացայայտում են, որ Թուրքիային մասնակի յաջողուել է հասնել իր նպատակին եւ առանց Հիւսիսատլանտեան դաշինքի գործօնի օգտագործման, քանի որ ձեւաւորուող այդ դաշինքի մէջ Ազրպէյճանը ՕԹԱՆ-ի անդամ չի հանդիսանում:

Վրաստանի միջոցով Թուրքիան եւ Ազրպէյճանը փորձելու են ամբողջացնել Հայաստանի շրջափակումը, հրահրել իրավիճակի վատթարացում Աբխազիայի եւ Հարաւային Օսեթիայի սահմանին, եւ օգտուելով Ռուսաստանի միջամտութիւնից եւ զբաղուածութիւնից` նոր արկածախնդրութեան դիմել Արցախում: Վրաց-օսական կամ վրաց-աբխազական հնարաւոր նոր տագնապի դէպքում ռուսական 102-րդ խարիսխը ստիպուած կը լինի կենտրոնանալ հայ-վրացական սահմանին եւ չի կարողանայ որեւէ լուրջ աջակցութիւն ցուցաբերել հայկական զինուած ուժերին, իսկ դա հնարաւորութիւն կը տայ աւելի մեծ ուժեր կենտրոնացնել ոչ միայն ղարաբաղեան ռազմաճակատում, այլ` փորձարկել նաեւ Նախիջեւանից վտանգ ստեղծելու հեռանկարը, որպէսզի հայկական զինուած ուժերը երկու թեւով պաշտպանուեն:

Տարածքային Ամբողջականութեան Գործօն

Պաքուի եւ Անգարայի հետ յարաբերութիւնների նոր որակը երկիմաստ է դարձնում Երեւանի հետ Թիֆլիսի յարաբերութիւնները: Վրացական վերնախաւը բազմիցս է շեշտել Հայաստանի հետ «եղբայրական յարաբերութիւններ»-ի մասին, սակայն երկու հակահայկական տրամադրուածութեամբ երկրների հետ նոյն դաշինքի մէջ գտնուելը ստուերում է այդ յայտարարութիւնների անկեղծութիւնը:

Անգարան եւ Պաքուն Թիֆլիսին փորձում են համոզել, թէ Երեւանը, գտնուելով Մոսկուայի ռազմաքաղաքական ուղեծրում, ցանկացած ժամանակ կարող է սպառնալիք դառնալ Ջաւախքում վրացական իշխանութեան համար, եւ նման «վտանգը» կարող է կանխել միայն իրենց հետ սերտ ռազմական համագործակցութիւնը: Իրականում, սակայն, Վրաստանի տարածքային ամբողջականութեանը սպառնում է հէնց Թուրքիան, որը ձգտում է ոչ միայն չեղեալ համարել Մոսկուայի եւ Կարսի պայմանագրերը, որոնցով Աճարիան գտնւում է Վրաստանի պետականութեան կազմում, այլ` հէնց Աճարիայի հետագայ պատկանելութեան հարցով պարտադրել Թիֆլիսին շարժուել իր համար ցանկալի ճանապարհով:

Եթէ Վրաստանը հրաժարուի մասնակցութիւն ունենալ թուրքական այդ ծրագրերին, չի բացառւում, որ Թուրքիան կարող է Ջաւախքում հրահրել վրաց-հայկական ընդհարումներ կամ խռովութիւն կազմակերպելով Աճարիայում` պահանջել այդ երկրամասին աւելի լայն ինքնավարութեան տրամադրում, նոյնիսկ` անկախացում: Վրաստանի Քուեմօ-Քարթլիի որոշ շրջանների նկատմամբ իր յաւակնութիւնները չի թաքցնում նաեւ Ազրպէյճանը, որը վերջին տարիներին բազմիցս է բարձրացրել վրաց-ազրպէյճանական պետական սահմանի վերանայման հարցը: Պաքուն կարող է աշխուժացնել նաեւ Մառնէուլիի շրջանում բնակուող մահմետականների կենտրոնախոյս մղումները:

Փաստացի, թէ՛ Թուրքիան եւ թէ՛ Ազրպէյճանը բացայայտ սպառնում են Վրաստանի տարածքային ամբողջականութեանը այն դէպքում, որ Հայաստանի պետական վերնախաւը բազմիցս յայտարարել է, որ հայ-վրացական որեւէ տարածքային հարց գոյութիւն չունի:

13411635_1360306413983281_5399419039113590165_o

Տնտեսական Գործօն

Վերջին տասը տարիների ընթացքում Թուրքիան փորձում է ներքաշել Վրաստանին նաեւ տնտեսական բազմաբնոյթ դաշինքների մէջ: Աւարտին է հասցւում Պաքու-Թիֆլիս-Ճէյհան ռազմավարական նշանակութիւն ունեցող խողովակաշարը, դրան զուգահեռ Վրաստանի տարածքով Թուրքիան եւ Ազրպէյճանը կը կապուեն երկաթգծով:

Վրաստանի` տարանցիկ երկիր դառնալու հեռանկարները թերեւս նուազեցւում են հէնց թուրքական ազդեցութեամբ, քանի որ դառնում են այլընտրանք Ռուսաստան-Հայաստան-Իրան տարանցիկ ծրագրերի:

Օգտագործելով ռազմաքաղաքական գործօնը` Անգարան համոզում է Թիֆլիսին սառնասրտօրէն մօտենալ Մոսկուայից առաջարկուող բոլոր նախաձեռնութիւններին, իսկ ղարաբաղեան պատերազմի հնարաւոր վերսկսման դէպքում` նոյնիսկ կասեցնել տնտեսական կապը Հայաստանի հետ: Թիֆլիսում որոշ շրջանակներ գտնում են, որ Հայաստանի տնտեսական շրջափակումը կը բերի երկրում իրավիճակի սրացում, նոյնիսկ` ներքաղաքական ճգնաժամ, հասարակութեան աւելի լայն շերտեր կը պահանջեն նաեւ ռուսական խարսխի հեռացումը, ինչը կը վերացնի լուրջ վտանգը հարաւից: Սակայն թուրք-ազրպէյճանական տնտեսական ծաւալապաշտութիւնը միտուած չէ զուտ Վրաստանը տնտեսական դաշինքների մէջ պահելու ուղղութեամբ:

Ներկայումս Թուրքիան Վրաստանի առաջատար տնտեսական գործընկերն է, ընդ որում` Թուրքիայից Վրաստան ապրանքների ներկրումը 4 անգամ գերազանցում է հակառակ ուղղութեանը: 2000 թուականից թուրքական ներդրումները կազմել են աւելի քան 1,4 միլիառ տոլար, որը կազմում է բոլոր ներդրումների գրեթէ 20 տոկոսը: Սակայն թէ՛ թուրք եւ թէ՛ ազրպէյճանցի գործարարները վերջին 5 տարիների ընթացքում մեծ ներդրում են իրականացնում հիմնականում Աճարիայում` իրենց վերահսկողութեան տակ վերցնելով այդ երկրամասի արդիւնաբերական եւ զբօսաշրջութեան կարեւոր ոլորտները: Թուրքական գործարարները գնել են նաեւ լաւագոյն լողափների զգալի մասը: Միայն թուրքական ներդրումները կազմում են ընդհանուր թուի 75 տոկոսը: Մեծացել է նաեւ Պաթումի նաւահանգստում թուրքական տնտեսական մասնաբաժինը: Ընդ որում` թուրք աշխատողները ստանում են այստեղ եռակի անգամ աւել վարձատրութիւն, քան տեղացիները:

Կրօնա-Մշակութային Գործօն

Վրաստանի քաղաքացիութիւն` երկքաղաքացիութեան սկզբունքով, 2011 թուականից ստացել է աւելի քան 30 հազար թուրք: Մեծացել է նաեւ մահմետական բնակչութեան թիւը ոչ միայն Աճարիայում, այլեւ` Վրաստանի միւս շրջաններում, ընդ որում` սիւննի մահմետականների:

Հետաքրքրական է, որ Վրաստանում ընթանում է նաեւ շիա ազրպէյճանցիների սիւննիացում` ոչ առանց Թուրքիայի մասնակցութեան: Աճարիայում այսօր խօսւում է միանգամից 4 մզկիթ կառուցելու մասին: Թուրքիան կատարել է 125 միլիոն տոլարի ներդրում` միայն մահմետականներով բնակեցուող մի քաղաք հիմնելու նպատակով: Վրաստանի տարբեր շրջաններում բացւում են թուրքերէնի անվճար ուսուցմամբ կենտրոններ: Աճարիայում ներկայումս բնակւում է 150 հազար վրացի մահմետական: Նրանց մէջ նկատելի են դառնում կրօնական ծայրայեղացման միտումները, որոնք հիմնականում սերմացւում են Թուրքիայից եկող կրօնական գործիչների կողմից: Մարդու իրաւունքների պաշտպան կառոյցների, կրօնական, հասարակական տարբեր կազմակերպութիւնների ձեւով այստեղ գալիս են կառոյցներ, որոնք միտուած են ոչ միայն վերափոխել վրացական իսլամը, այլ նաեւ ներկայացնում են այնպիսի ահաբեկչական կառոյցներ, ինչպիսին է «Իսլամական պետութիւնը»:

Վերջին տարուայ ընթացքում մեծացել է Վրաստանից Սիրիա մեկնած մահմետական վրացիների թիւը: ՏԱՀԵՇ-ի պարտութիւնից յետոյ վերադառնալով հայրենիք` չի բացառւում, որ նրանց կ՛օգտագործեն կրօնական եւ ազգային փոքրամասնութիւնների դէմ, մասնաւորապէս` հէնց հայերի: Այդ վիճակում անհասկանալի է դառնում Վրաց ուղղափառ եկեղեցու մօտեցումը: Թէեւ Իլիա պատրիարքը բազմիցս բողոք է ներկայացրել Վրաստանի իշխանութիւններին` նոր մզկիթ կառուցելու թոյլտուութիւն տալու վերաբերեալ, սակայն իր գործելաոճով վրացական հոգեւորականութիւնը միտուած է աւելի շատ հակահայկական, քան թէ սեփական հաւատքի պահպանութեանը: Թէեւ հասկանալի է, թէ ինչո՞ւ. 2 տարի առաջ Թուրքիայի իշխանութիւնները չբացառեցին Տրապիզոնում եւ միւս շրջաններում ուղղափառ եկեղեցիների տրամադրումը Վրաց եկեղեցու տնօրինման տակ:

Փաստօրէն` Թուրքիան աշխատում է տարբեր միջոցներով ոչ միայն ներազդել Վրաստանի ռազմաքաղաքական տեսլականին, այլ նաեւ փորձում է պատանդ վերցնել այն ամբողջութեամբ: Օգտագործելով տարբեր գործօնները` Անգարային արդէն իսկ յաջողւում է ներքաշել որոշակի, թէեւ դեռ անհասկանալի դաշինքների մէջ, սակայն նման գործելաոճի շարունակելիութեան դէպքում Վրաստանը նոյնպէս կարող է դառնալ լուրջ գլխացաւանք Հայաստանի համար:

 

 

Նախորդը

Տեսակէտ. Ի՞նչ Կ՛ուզէ Ազրպէյճան

Յաջորդը

Մկնիկ. 25-Ամեայ Դաստիարակչական Գործունէութիւն Մը

RelatedPosts

Սթափելու Ժամանակը
Անդրադարձ

Թարգմանչաց Տօնին Առիթով

Հոկտեմբեր 15, 2025
Արցախեան Պայքարի 30՞, Թէ 100-ամեակ
Անդրադարձ

Մեր Ոտքերի Տակի Հողն Է Երերում, Իսկ Մենք Դեռ Պարում Ենք

Հոկտեմբեր 15, 2025
Միացեալ Նահանգներու Կառավարութիւնը Աւելի Արցախամէտ Է, Քան` Հայաստանի Վարչապետը
Անդրադարձ

Միացեալ Նահանգներու Կառավարութիւնը Աւելի Արցախամէտ Է, Քան` Հայաստանի Վարչապետը

Հոկտեմբեր 14, 2025
  • Home
  • About Us
  • Donate
  • Links
  • Contact Us
Powered by Alienative.net

© 2022 Aztag Daily - Ազդակ Օրաթերթ (Armenian Daily Newspaper based in Lebanon). All rights reserved.

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In
No Result
View All Result
  • Խմբագրական
  • Հայկական
  • Լիբանանեան
  • Միջազգային
  • Յօդուածներ
    • Անդրադարձ
    • Գաղութային
    • Հարցազրոյց
    • Հայրենի Կեանք
    • Գաղութէ Գաղութ
    • Զաւարեանական
    • Գիտութիւն
    • Ազդակ Գաղափարաբանական
    • Պատմական
    • Առողջապահական – Բժշկագիտական
    • Արուեստ – Մշակոյթ
    • Գրական
    • ԼԵՄ-ի ԷՋ
    • Մշակութային եւ Այլազան
  • Գաղութային
  • Մարզական
  • Այլազան
    • «Ազդակ»ի ֆոնտ
    • 50 Տարի Առաջ
    • Ի՞նչ Կ՛ըսեն Աստղերը
    • Յայտարարութիւններ
    • Կնոջական
    • Մանկապատանեկան

© 2022 Aztag Daily - Ազդակ Օրաթերթ (Armenian Daily Newspaper based in Lebanon). All rights reserved.

Are you sure want to unlock this post?
Unlock left : 0
Are you sure want to cancel subscription?