ԲԺԻՇԿ ԺԱՆ ՊԷՊԷՃԵԱՆ
Հայ դատի միջազգային քարոզչական աշխատանքներուն մէջ, անկասկած կարելի էր յաւելեալ յաջողութիւն մը նկատել Ցիւրիխի` Հայոց ցեղասպանութեան գծով որդեգրած ժխտողականութեան քրէականացման որոշումը, որովհետեւ այդ որոշումը ճանաչումէն եւ դատապարտումէն մէկ քայլ աւելի բարձր կեցուածք կարելի էր նկատել տուեալ երկրին պարագային` ի նպաստ Հայ դատին:
Արդարեւ, Զուիցերիոյ վերոյիշեալ որոշումը յստակօրէն Թուրքիոյ նկատմամբ քաղաքական դիրքորոշում մըն էր, որ հաւանաբար կարող էր քաղաքական ծանր յանձնառութեան տակ ձգել Թուրքիան, եթէ աննշմար անցնէր: Նմանատիպ վերլուծումի կարելի է հասնիլ` նկատի առնելով, որ ժխտողականութեան քրէականացման առնչութեամբ Հայոց ցեղասպանութեան գծով միայն մէկ նախադէպ գոյութիւն ունէր (Ֆրանսայի պետութեան կողմէ) եւ եզակի երեւոյթ մըն էր:
Սակայն այսօր, երբ Հայոց ցեղասպանութեան 100-ամեակին առիթով Թուրքիան ենթարկուած է միջազգային քաղաքական ահաւոր ճնշումի եւ շրջափակման, անոնց նկատմամբ ժխտումէն ու անճարակ յայտարարութիւններէն բացի ո՛չ մէկ համոզիչ եւ տրամաբանական բացատրութիւն ունի: Հետեւաբար Թուրքիան որոշ ուշացումով անդրադարձաւ, որ եւրոպական երկրորդ պետութեան մը կողմէ ժխտողականութեան քրէականացման որոշումի որդեգրման եւ անոր անարձագանգ ձգուելուն պարագային, քանի մը տասնեակ եւրոպական երկիրներ մեծ հաւանականութեամբ պիտի երթային քաղաքական նոյն ճամբով, ինչ որ իսկապէս Թուրքիան կը դնէր քաղաքական ու բարոյական ծանր եւ վտանգաւոր կացութեան մէջ:
Ահա թէ ինչու Թուրքիան իր բոլոր կարելիութիւններով, հնարամտութիւններով, իրաւաբանական բազմաբնոյթ խորհրդածութիւններով հազիւ թէ յաջողեցաւ այդ վտանգէն խուսափիլ եւ ձեւով մը կանխարգիլեց եւ վիժեցուց ի նպաստ Հայ դատին արձանագրուող գեղեցիկ կէտ մը: Այս հարցի հոլովոյթին մէջ ճիշդ չէ այն տեսակէտը, որ Թուրքիան 0-1 արդիւնքով յաղթական դուրս եկաւ Մարդկային իրաւանց եւրոպական դատարանի որոշումով, քանի որ այդ որոշումը միայն բեկանեց ժխտողականութեան քրէականացման բանաձեւը, որ կը հակադրուի եւրոպական մարդկային իրաւանց եւ ազատութիւններու սկզբունքին:
Ես անձնապէս մտահոգ չեմ, որ այս հարուածէն խուսափելով Թուրքիան բարոյական իրաւունքը ունենայ հերքելու Հայոց ցեղասպանութեան վաւերականութիւնը եւ իր պատասխանատուութիւնը:
Այսօր, տուեալ զարգացումներուն լոյսին տակ, մենք պէտք է Հայոց ցեղասպանութեան ժխտողականութեան քրէականացման կարեւոր հանգամանքը պահենք մեր ուշադրութեան կեդրոնին մէջ, որովհետեւ աշխարհաքաղաքական տարբեր պայմաններու մէջ, ամենայն հաւանականութեամբ, եւրոպական երկիրները պիտի կարենան աւելի հանգիստ հասնիլ նոյն բանաձեւի որդեգրման, ուր այլեւս կարելի չէ զայն բեկանել:
Քուէյթ, 30 հոկտեմբեր 2015
