Հրապարակային Քննարկում – Արձագանգ. ՄԻԵԴ-ը Վտանգե՞ց Հրէական Ողջակիզումը Ժխտելը Քրէականացնող Օրէնքները

ՅԱՐՈՒԹ ՉԷՔԻՃԵԱՆ

21 հոկտեմբեր 2015-ին Ամերիկայի Հրէական հանրային աշխատանքի խորհուրդը (JCPA), որ համայնքը հովանաւորող կազմակերպութիւն է, իր ժողովէն ետք հրապարակեց մամլոյ հաղորդագրութիւն մը (Ասպարէզ, 22 հոկտեմբեր 2015 http://asbarez.com/140965/jewish-public-policy-umbrella-calls-on-us-to-recognize-armenian-genocide/), ուր կոչ կ՛ուղղէր Ամերիկայի` ճանչնալու Հայոց ցեղասպանութիւնը: Իսկ ժողովին կողմէ որդեգրուած որոշումին պատճէնը հրապարակած է իր կայքին մէջ (https://org2.salsalabs.com/o/5145/c/1625/images/Resolution_on_Aremenian_Genocide_10.13.pdf ): Իր շահեկանութեան համար ստորեւ թարգմանաբար կը ներկայացնեմ որոշումը, որ ուսումնասիրութեան մը արդիւնքը կը թուի ըլլալ:

Արդեօք զուգադիպութի՞ւն է այս որոշումին կայացումը խօսքի ազատութեան վերաբերեալ ՄԻԵԴ-ի ծանօթ վճիռէն քանի մը օր ետք, թէ՞ այս կազմակերպութիւնը յանկարծ խղճի խայթէ մղուած այսքան համապարփակ, գործնական եւ տպաւորիչ որոշում տուած է:

«Հայոց Ցեղասպանութեան Մասին Որոշում
Որդեգրուած Հոկտեմբեր 2015»

«Պատմաբաններ եւ գիտնականներ մեզի կ՛ըսեն, թէ հայ ժողովուրդը զոհ գացած է քսաներորդ դարու առաջին ցեղասպանութեան Օսմանեան թուրքերու կողմէ` նախորդողը այսօրուան Թուրքիոյ: Մօտաւորապէս 1,5 միլիոն հայեր սպաննուեցան կամ վտարուեցան իրենց տուներէն եւ տեղահանուեցան: 2015 տարին հարիւրամեակն է Հայոց ցեղասպանութեան սկզբնաւորութեան: Թուրքիոյ կառավարութիւնը մինչեւ այսօր կը մերժէ ընդունիլ, որ այսպիսի ցեղասպանութիւն պատահած է:

Հայոց ցեղասպանութիւնը հեռաւոր յիշողութիւն մըն է վերապրողներու զաւակներուն միտքերուն (հոգիներուն) մէջ: Սակայն, հսկայական թիւով վաւերագրութիւններ գոյութիւն ունին վայրագութիւններու մասին, մասնաւորապէս Թուրքիոյ մէջ Միացեալ Նահանգներու նախկին դեսպան  Հենրի Մորկընթաուի կողմէ արձանագրուած: Այսուհանդերձ, Հիթլեր 1939-ին ըսաւ. «Ամէն բանէ ետք, այսօր ո՞վ կը խօսի հայերու բնաջնջումին մասին»:

Հրէական համայնքները, իբրեւ թիրախը քսաներորդ դարու ամէնէն գէշ ցեղասպանութիւններէն մէկուն` կապ ունին հայ ժողովուրդին հետ, այստեղ` Միացեալ Նահանգներու եւ արտասահմանի մէջ: Մենք բարոյական պարտաւորութիւնը ունինք աշխատանք տանելու հայ ժողովուրդին դէմ գործադրուած ցեղասպանութեան ճանաչումը ապահովելու:

Ցեղասպանութիւն բառը ստեղծուած է Համաշխարհային Բ. պատերազմի աւարտէն ճիշդ առաջ, եւ Ողջակիզում բառը գործածութեան մէջ չէր դրուած նկարագրելու համար հրեաներուն պատահածը մինչեւ Համաշխարհային Բ. պատերազմի աւարտը: Սակայն «ցեղասպանութիւն» եզրը կարելի է վերագրել սպանդներու, որոնք կը համապատասխանեն ցեղասպանութեան սահմանումին, կատարուելէն ետք:

Միացեալ Նահանգներու կառավարութիւնը տակաւին չէ որոշած ինչ եզր օգտագործել հայ ժողովուրդին պատահածին, զանազան պատճառներով: Ամէնէն բացայայտը` մտավախութիւն, որ օգտագործելիք եզրը պիտի վնասէ Թուրքիոյ հետ իր յարաբերութեան: Թուրքիան կը տարածուի արեւելքի եւ արեւմուտքի մէջ: Միացեալ Նահանգներ Թուրքիոյ արտօնութեան կարիքը ունին սաւառնելու իր հողերուն վրայով, նեցուկ կանգնելու Իրաքի մէջ իր գործողութիւններուն, Իրանը հակակշռելու եւ ՏԱՀԵՇ-ի դէմ կռուելու:

100 տարի անց ժամանակն է, որ Միացեալ Նահանգներ առերեսուի իրականութեան հետ եւ ճանչնայ 1915-ի եւ յաջորդող տարիներու պատահարները իբրեւ ցեղասպանութիւն: Առնուազն 1951-էն սկսեալ շատ մը վկայութիւններ կատարուած են Միացեալ Նահանգներու պետական պաշտօնէութեան. քոնկրեսին եւ նախորդ նախագահներու կողմէ այն մասին, որ հայութեան հանդէպ պատահածը ցեղասպանութիւն է: Ասոնք ընդհանրապէս կատարուած են յիշատակի ձեռնարկներու ընթացքին, ոգեկոչելու Ցեղասպանութեան սկիզբը: Բայց քոնկրեսի մէջ պաշտօնական ճանաչում ապահովելու աշխատանքները ձախողած են, ընդհանրապէս Թուրքիոյ հաշուոյն լոպիինկ կատարելու իբրեւ հետեւանք:

Նախագահ Պարաք Օպամա իբրեւ ծերակուտական խոստացաւ քոնկրեսին մէջ նեցուկ կանգնիլ Հայոց ցեղասպանութեան ճանաչման բանաձեւին: Իբրեւ նախագահական թեկնածու, կրկին խոստացաւ ճանչնալ Հայոց ցեղասպանութիւնը: Բայց երբ նախագահ դարձաւ, քաղաքական իրականութիւնները արգելակեցին այսպիսի քայլ առնել:

Ներկայիս 23 օտար երկիրներ, շարք մը միջազգային կազմակերպութիւններ եւ Միացեալ Նահանգներու 44 նահանգներ ճանչցած են, որ ցեղասպանութիւն գործադրուած է հայերուն դէմ: Հրէական հետեւեալ կազմակերպութիւնները The Union for Reform Judaism, Anti-Defamation League, American Jewish Committee նախապէս դիրքորոշուած են արդէն` ճանչնալով (Հայոց) Ցեղասպանութիւնը, ինչպէս նաեւ` կարգ մը եկեղեցիներ:

Հրէական Հանրային աշխատանքի խորհուրդը կը հաւատայ`

–  Հրեայ ժողովուրդը պահանջած է աշխարհէն վկայելու Ողջակիզումը: Ինչպէս կ՛ըսենք «Երբեք նորէն», նմանապէս մենք պէտք է վկայենք այլ ժողովուրդներու ցեղասպանութիւնը եւ ըսենք «Երբեք նորէն»:

–  Մենք շատ կը չարչարուինք նուազեցնելու համար մեր տառապանքը եւ ցեղասպանութեան փորձառութիւնը, եւ որպէս հրեաներ բարոյական պատասխանատուութիւնը ունինք (ճիշդ) անուանում տալու ուրիշին փորձառութեան:

–  Պէտք չէ արտօնենք, որ պահուան քաղաքականութիւնը կամ Թուրքիոյ հետ Միացեալ Նահանգներու յարաբերութիւնները շեղէ մեր բարոյական պարտաւորութիւնը` ճանչնալու հայ ժողովուրդին տառապանքը:

–  Կոչ կ՛ուղղենք մեր քոնկրեսին եւ նախագահին` պաշտօնապէս իբրեւ Հայոց ցեղասպանութիւն ճանչնալու, այն ինչ, որ սկսաւ 1915-ին Օսմանեան թուրքերուն ձեռքով, որուն պատճառով սպաննուեցան եւ տեղահանուեցան շուրջ 1,5 միլիոն հայեր:

Համայնքի յարաբերական մարզը պէտք է`

–  Խորհրդակցի եւ աշխատի Հայկական ազգային կազմակերպութիւններուն հետ` յառաջ տանելու Միացեալ Նահանգներուն կողմէ Հայոց ցեղասպանութիւնը ճանչնալու նպատակը:

–  Խորհրդակցի եւ աշխատի Հրէական գլխաւոր կազմակերպութիւններուն հետ` զարգացնելով անոնց գիտակցութիւնը այս նիւթով, եւ ապահովելու անոնց աջակցութիւնը Միացեալ Նահանգներուն կողմէ Հայոց ցեղասպանութեան ճանաչումին:

–  Խորհրդակցի եւ աշխատի միջհաւատքի մեր դաշնակիցներուն հետ` յառաջ տանելու Միացեալ Նահանգներուն կողմէ Հայոց ցեղասպանութիւնը ճանչնալու նպատակը:

–  Ստիպել մեր քոնկրեսի ներկայացուցիչներուն, քոնկրեսին մէջ զօրավիգ կանգնելու Միացեալ Նահանգներուն կողմէ Հայոց ցեղասպանութեան ճանաչումին:

–  Կոչ ուղղել նախագահին, որ ճանչնայ Հայոց ցեղասպանութիւնը»:

Ինչ կը վերաբերի Փերինչեքի հարցին, հետեւեալ հարցումները կ՛ուղղեմ առ որ անկ է:

1.  Նախնական առաջին դատավարութեան ժամանակ ինչո՞ւ հայկական կողմը կը բացակայէր: Արդեօք եթէ երկրորդ դատավարութեան կշռոյթով ներկայ ըլլայինք, բառացիօրէն նոյն դատավճիռը պիտի տրուէ՞ր: Կը կասկածիմ: Հաւանաբար միայն խօսքի ազատութեան շուրջ վճիռ տրուէր առանց ըստ էութեան արծարծելու եւ կասկածի տակ առնելու Հայոց ցեղասպանութեան իրողութիւնը:

2.  Ցեղասպանութեան ժխտումը քրէականացնող երկիրներու օրէնքներու նախընթացը Հրէական ողջակիզումի պարագան է: Պէտք է ուսումնասիրել, թէ ինչպէ՞ս եւ ինչո՞ւ այդ օրէնքը գոյացած է, եւ ինչպէ՞ս կը կիրարկուի:

Սկզբունքային առումով բնա՛ւ պէտք չէ հրաժարիլ ժխտողականութիւնը քրէականացնելու աշխատանք կատարելէ, մանաւանդ այն երկիրներուն մէջ, ուր հրէականը ժխտելը յանցագործութիւն կը նկատուի: Այստեղ երկու չափ եւ երկու կշիռ կարելի չէ հանդուրժել: Կա՛մ այս օրէնքը կը կիրարկուի բոլոր ցեղասպանութիւններու պարագային, կա՛մ կը վերցուի բոլորին պարագային:

Հայ դատի պահանջատիրութեան մէջ, չեն կրնար գոյութիւն ունենալ կարեւոր եւ նուազ կարեւոր խնդիրներ, առաջնահերթութիւն: Բոլոր ճակատներու վրայ նո՛յն ուժականութեամբ պէտք է տանիլ պայքարը` օգտագործելով բոլոր միջոցները:

22 հոկտեմբեր 2015