ՌՈՒԶԱՆՆԱ ԱՒԱԳԵԱՆ
«Փերինչեքն ընդդէմ Զուիցերիայի» գործով Մարդու իրաւունքների եւրոպական դատարանը (ՄԻԵԴ) վճռեց, որ տեղի է ունեցել խօսքի ազատութեան խախտում: Այսինքն, խախտուել է Տողու Փերինչեքի` Հայոց ցեղասպանութիւնը «միջազգային կեղծիք», իսկ Թալէաթին «ազատութեան հերոս» անուանելու «սրբազան» իրաւունքը: Եւ անտեսուեց այն փաստը, որ նա վիրաւորել է մի ողջ ժողովրդի, կարեւորը` միայն թէ չխախտուի նրա արտայայտուելու իրաւունքը…
Եւ որքան էլ Հայաստանի գլխաւոր դատախազն այս վճիռը համարի «հիանալի», իսկ Հայաստանը ներկայացնող փաստաբանները` «յաղթանակ Հայաստանի համար», միեւնոյն է` բոլորս էլ հասկանում ենք, որ ցաւօք, Փերինչեքը յաղթեց: Յաղթեց ոչ միայն Զուիցերիային ու Հայաստանին, այլեւ Եւրոպային եւ… բարոյականութեանը: Եթէ խօսքի ազատութիւնը բացարձակ արժէք է, եւ վեր ամէն ինչից, ուրեմն նշանակում է, որ այդ իրաւունքից կարող են օգտուել նաեւ` Հիթլերին «ազատութեան մարտիկ», իսկ Ողջակիզումը` «միջազգային կեղծիք» համարողները… Չի կարելի խտրականութիւն ցուցաբերել ցեղասպանութիւնների զոհերի նկատմամբ… Սա երկակի չափանիշներով կայացուած անարդար եւ անընդունելի որոշում էր, քանի որ դատարանը Ողջակիզումի ժխտումը համարում է յանցանք, իսկ Հայոց ցեղասպանութեան ժխտման արգելումը` խօսքի ազատութեան ոտնահարում:
Գրեթէ բոլոր միջազգային լրատուամիջոցները ՄԻԵԴ-ի որոշումը մեկնաբանեցին որպէս ժխտողականութեան օրինականացում: Ընկերային ցանցերի քննարկումներից ակնյայտ է, որ միջազգային հանրութիւնը եւս այդպէս է ընկալում: Եւ այս խորապատկերի վրայ Հայաստանի Հանրապետութեան Գլխաւոր դատախազութեան գոհունակութիւնն ու բաւարարուածութիւնը փոքր-ինչ տարօրինակ է… Միթէ՞ կարելի է ժխտողականութեան առաջ կանաչ լոյս վառող դատավճիռն այդպիսի խանդավառութեամբ ընդունել միայն այն պարզ պատճառով, որ ՄԻԵԴ-ը կասկածի տակ չառաւ 1915-ի ցեղասպանութեան պատմական փաստը, քանի որ «ի տարբերութիւն միջազգային քրէական դատարանների, նման իրաւական որոշումներ կայացնելու լիազօրութիւն չունի»:
Կարելի էր հիանալ այս վճռով եւ այն իրօք յաղթանակ համարել, եթէ դատարանի կայացրած վճռի հիմքում ընկած լինէր ՄԻԵԴ-ի նախագահ Շփիլմանի եւ միւս վեց դատաւորների յատուկ կարծիքը, որոնք չհամաձայնեցին մեծամասնութեան որոշմանը (ցաւօք, Ֆրանսան ներկայացնող դատաւորը չմիացաւ նրանց): Այս եօթը դատաւորները, ընդգծելով, որ «Հայոց ցեղասպանութիւնը պատմականօրէն հաստատուած փաստ է», իրենց լուրջ փաստարկներով արձանագրեցին` «մենք չենք կարող համաձայնել, որ խախտուել է Մարդու իրաւունքների եւրոպական ուխտի 10-րդ յօդուածը»:
Ինչպէս ասում են` եղածը եղել է: Իսկ ի՞նչ հետեւութիւններ պէտք է անել եւ ի՞նչ դասեր քաղել կատարուածից: Պէտք է գիտակցել, որ ցանկացած նման վճիռ Թուրքիան եւ թուրքերը օգտագործելու են Հայոց ցեղասպանութեան հետագայ ժխտման համար… Հայոց ցեղասպանութեանը վերաբերող իւրաքանչիւր հարց (ճանաչում, հատուցում, ժխտման քրէականացում եւ այլն) չի կարող դիտարկուել որպէս որեւէ մէկի կամ համայնքի խնդիր, այն համայն հայութեան խնդիրն է, ուստի պէտք է խիստ ուշադիր լինել եւ կշռադատուած մօտեցում ցուցաբերել այս հարցում, յատկապէս միջազգային դատարաններ դիմելիս… Բաւարար չէ միայն իրաւացի լինելու հիմքով մտնել դատարան, սա առնուազն միամտութիւն է… Պէտք չէ մոռանալ, որ եւրոպական դատարաններում եւս քաղաքական որոշումներ են կայացւում եւ գոյութիւն ունեն երկակի չափանիշներ:
19 հոկտեմբերի 2015
