Ստորեւ կու տանք ՀՅ Դաշնակցութեան Բիւրոյի ներկայացուցիչ Հրանդ Մարգարեանի` tert.am կայքին հետ ունեցած հարցազրոյցին ամբողջութիւնը: Հարցազրոյցին մէջ Բիւրոյի ներկայացուցիչը կ՛անդրադառնայ սահմանադրական փոփոխութիւններուն գծով ՀՅԴ-ի կեցուածքին:
Հարցում.- Սահմանադրական բարեփոխումների հարցով քաղաքական դաշտը բաժանուել է սեւի ու սպիտակի: Կան կարծիքներ, որ «ոչ»-ի ճամբարում հաւաքուած ուժերն ունեն նախագահի թեկնածու եւ դրա համար են դէմ արտայայտւում խորհրդարանական կառավարման համակարգին: Դուք չունէք նախագահի թեկնածու, ա՞յդ պատճառով էք կողմ այս փոփոխութիւններին:
Պատասխան.- Բնական է, որ քաղաքական դաշտը բաժանուել է «ոչ»-ի եւ «այո»-ի, այլ կերպ լինել չէր կարող: Տգեղը, ոչ բնականը այն է, որ Սահմանադրական բարեփոխումների նախագծի շուրջ խորքային, բովանդակային քննարկում չի ընթանում, չի հիմնաւորւում` ինչու` ոչ: Միակ բանը, որ ասւում է` այս նախագահից չի կարելի լաւ բան սպասել, ուրեմն իր կողմից առաջարկուած փոփոխութիւնը չի կարող դրական լինել: Սա ճիշդ մօտեցում չէ, եւ ընդհանրապէս ճշմարտութիւնը չէ: Երկրորդ, քիչ թէ շատ տրամաբանական խօսքն այն մասին է, որ Հայաստանը պատերազմական դրութեան մէջ է եւ իշխանութիւնը պէտք է կենտրոնացուած լինի: Բայց կայ աշխարհի փորձ. այն երկրները, որոնք խորհրդարանական կառավարում են ունեցել, վատ չեն պատերազմել:
Կայ նաեւ մետալի հակառակ կողմը: Այսօր մենք մի հանգրուանում ենք, որ այո, հնարաւոր է միջազգային ուժերը փորձեն Հայաստանի վրայ ճնշում բանեցնելով պարտադրել զիջումային քաղաքականութիւն Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտութեան կարգաւորման կամ մի շարք այլ հարցերում: Եթէ ճնշումը մէկ հոգու վրայ է ուղղուած, աւելի հեշտ է նպատակի հասնել, քան մի ամբողջ խորհրդարանի: Այդ նոյն ուժերը, որոնք այսօր դէմ են Սահմանադրական փոփոխութիւններին, գանգատւում էին` թէ ինչո՞ւ նախագահը սեպտեմբերի 3-ին ստորագրեց Եւրասիական տնտեսական միութեանը անդամակցելու մասին պայմանագիրը: Բա որ մի գեղեցիկ օր էլ նախագահը ստորագրի Ղարաբաղի հարցով մի պայմանագիր` ի՞նչ պիտի անենք: Իսկ եթէ, Աստուած մի՛ արասցէ, նախագահը լինի թուլամորթ մի անձ, պատկերացնո՞ւմ էք` ինչ սարսափելի հետեւանքներ կ՛ունենայ սա: Կարծում եմ, որ որոշ արտաքին ուժեր, հէնց այս պատճառով չեն ուզում, որ Հայաստանի Հանրապետութիւնը անցնի խորհրդարանական կառավարման համակարգին:
Ինչ վերաբերում է նախագահի թեկնածուին. իրենք դա հնարաւոր են համարում, միայն` հնարաւոր: Ոչ ոք չունի ընտրուող նախագահի թեկնածու, որը կ՛ունենայ համապատասխան ժողովրդական կազմակերպուածութիւն իր շուրջը, ճանաչողութիւն, հեղինակութիւն: Նրանք մտածում են, որ հակա-ի պահանջի վրայ պէտք է կարողանան ալիք բարձրացնել, բայց դրա հնարաւորութիւնները 50/50 են: Չեմ կարծում, թէ նման կեցուածքը պատասխանատու կեցուածք է ժողովրդի, երկրի ապագայի նկատմամբ: Իսկ եթէ խօսքը նախագահ դառնալու կարողականութեան մասին է, Դաշնակցութիւնում շատ մարդիկ կան, ովքեր կարող են դառնալ նախագահի թեկնածու: Անհեթեթ զրոյցներ են:
Հ.- Կան տեսակէտներ, որ Դաշնակցութիւնը ուժեղ է իր կուսակցական տեսակով եւ խորհրդարանական կառավարման համակարգը ձեզ համար լաւագոյն տարբերակն է, որովհետեւ մարդիկ կը քուէարկեն ՀՅԴ կուսակցութեան օգտին եւ կ՛ունենաք աւելի մեծ ներկայացուածութիւն Ազգային ժողովում, քան հիմա:
Պ.- Սխալւում էք: Մենք շահագրգռուած ենք այս փոփոխութիւններով, որովհետեւ խորհրդարանական կառավարման համակարգի դէպքում ժողովուրդն ընտրում է ծրագիր, ռազմավարութիւն, հայեցակարգ, ոչ թէ անձի: Մենք հո մոտել չե՞նք ընտրում, որ անձի արտաքին տուեալների հիման վրայ որոշում կայացնենք: Մենք ընտրում ենք քաղաքական ուժ` ժողովրդի կողմից ընդունելի, յստակ ծրագրով, ճշդուած ռազմավարութեամբ, որը պէտք է ղեկավարի երկիրը: Իսկ հիմա մեզ մօտ մէկ էլ առաջադրւում է հակա-թեկնածու եւ հաւաքում է քուէներ ոչ թէ ծրագրի, այլ այն պատճառով, որ հակա է միւս թեկնածուին: Հակա-ի հիմքի վրայ ընտրութիւններում առաւելութիւններ ապահովելը չի վկայում տուեալ թեկնածուի ժողովրդականութեան մասին:
Հ.- Այդ դէպքում, ինչո՞ւ են հէնց հիմա արւում այս փոփոխութիւնները: Արդեօ՞ք սա Սահմանադրութիւնը փոխելու ամենաբարեյաջող ժամանակն է:
Պ.- Այո, որովհետեւ այս իշխանութիւնների ժամանակաշրջանը աւարտւում է, սկսւում է նոր փուլ: Այս տեսանկիւնից, սա ճիշդ ծրագրուած քայլ էր: Թէ ինչո՞ւ են առաջարկում այս փոփոխութիւնները, մտածում եմ, որ գուցէ նախագահն ուզում է լաւ բան անել իր երկրի համար: Ես չեմ հաւատում, որ ինքը (նկատի ունի Սերժ Սարգսեանին,- Tert.am) ամենավատ մարդն է, ինչո՞ւ ոչ, գուցէ ուզում է լաւ բան անել, կամ գուցէ նա իր ապագան տեսնում է որպէս քաղաքացի եւ ուզում է լաւ հասարակութեան մէջ ապրել, ճիշդ համակարգում: Վերջապէս, Սերժ Սարգսեանն աչքի առաջ ունի օրինակներն այն քաղաքական ուժերի, ովքեր երէկ իշխանութիւն էին, այսօր` լուսանցքում են եւ չի ցանկանում մնալ լուսանցքում, ուզում է դերակատար ուժ մնալ քաղաքական դաշտում: Անպայման չէ, որ լինես իշխանութիւն, կարող է լինես ընդդիմութիւն, բայց երկրի կառավարման գործում դերակատարութիւն ունենալ:
Վերջին հաշուով, մենք հո սուրճի բաժա՞կ չենք նայում: Կայ գրաւոր փաստաթուղթ, մենք էլ հասուն մարդիկ ենք, եկէք կարդանք ու բացայայտենք` այլ նպատակ կա՞յ, թէ՞ չկայ: Չի կարելի սուրճի բաժակ նայելու տրամաբանութեամբ ասել, որ անպայման վատը կը լինի: Եկէք կարդանք, հասկանանք, յետոյ ասենք` այ այստեղ թաքնուած բան կայ: Խորհրդարանական ընդդիմութիւնը վեր կացաւ ու յայտարարեց, թէ Սերժ Սարգսեանը ուզում է Ազգային ժողովի նախագահ դառնալ, բայց Վարդան Պօղոսեանն ասաց, որ 5 տարին էլ կը հանեն: Ու արդիւնքում այդ ընդդիմութիւնը զինաթափուեց, որովհետեւ իրենց հակափաստարկների շղթան այնքան փխրուն է, որ մէկ փչոցից ամբողջը փշրուեց:
Եթէ լաւ բան է, պէտք է քաջութիւն ունենաս ընդունելու: Հասկանում եմ, որ մթնոլորտն այնպիսին է, որ դիւրին է ասել վատն է, անընդունելի է, այս իշխանութիւնը վատն է, բայց սա քաջ մարդու կեցուածք չէ: Քաջ մարդը պէտք է կարողանայ հակառակորդի լաւն ընդունել ու համարձակութիւն ունենալ չնախատեսած լաւ բանի դէպքում համաձայնութեան գալ: Հո մենք չե՞նք խաղում, նպատակն այս երկիրն է, ժողովուրդը: Ամէն դէպքում, Ազգային ժողովի պատկերն արդէն իսկ խօսուն է. «այո»-ի տրամաբանութիւնը արդէն իսկ յաջողած է, որովհետեւ տրամաբանական է:
Հ.- Նոր Սահմանադրութեան նախագծում թաքնուած ոչ մի բան չկա՞յ: Որոշ ընդդիմադիրներ ասում են, որ սա լուծում է Սերժ Սարգսեանի իշխանափոխութեան հարցը, որ գործող նախագահը անգամ պաշտօն չզբաղեցնելու դէպքում շարունակելու է կառավարել երկիրը, որովհետեւ մնալու է յաջորդ Ազգային ժողովի մեծամասնութիւնը կազմող Հանրապետական կուսակցութեան նախագահը:
Պ.- Ես էլ եմ կարծում, որ Սերժ Սարգսեանը կը մնայ Հանրապետական կուսակցութեան նախագահ, բայց մենք կարո՞ղ ենք ասել` մի՛ մնայ Հայաստանի Հանրապետական կուսակցութեան (ՀՀԿ) նախագահ: Մենք ունեցա՞նք իրաւունք ՀՀՇ-ին ասելու` ինչո՞ւ Լեւոն Տէր Պետրոսեանին ընտրեցիր նախագահ: Սա ի՞նչ տրամաբանութիւն է: Միթէ՞ մենք կարող ենք ասել, որ այսինչ մարդիկ այլեւս իրաւունք չունեն ապրելու: Ինձ համար ի՞նչ կարեւոր է` Սերժ Սարգսեանը կ՛ընտրուի՞ ՀՀԿ-ի նախագահ, թէ՞ ոչ: Բա ո՞ւր մնաց ժողովրդավարութիւնը, ազատութիւնները: Չես ուզում, մի քուէարկիր ՀՀԿ-ի օգտին: Կրկնում եմ ՀՀՇ-ի օրինակը, այդ մարդիկ իշխանութիւնից տասը տարի անց Լեւոն Տէր Պետրոսեանին պեղեցին բերեցին-դարձրեցին ՀՀՇ-ի նախագահ: Մենք էլ յարաբերուեցինք այդ մարդկանց հետ` անկախ նրանից, որ չէինք ընդունում:
Հ.- Դաշնակցութիւնը կողմ է իշխանութեան վարած քաղաքական առանցքային ուղղութիւններին` Սահմանադրական փոփոխութիւններ, Եւրասիական տնտեսական միութիւն եւ այլն: Ինչո՞ւ էք շարունակում մնալ ընդդիմութիւն:
Պ.- Մենք ընդդիմութիւն ենք ընկերային-տնտեսական քաղաքականութեանը, մենք ընդդիմութիւն ենք երկիրը ղեկավարելու ձեւին: Մենք միշտ խօսել ենք Հայոց ցեղասպանութեան մասին եւ եթէ այսօր իշխանութիւնները դարձրել են այս հարցն իրենց արտաքին քաղաքականութեան օրակարգի մի մասը, մենք դէ՞մ լինենք, սա ծիծաղելի կը լինի: Դեռեւս 1991-ից, մենք միշտ կողմ ենք եղել խորհրդարանական կառավարման համակարգին, պայքարել ենք սրա համար ու եթէ այսօր իշխանութիւնը եկել է մեր տեսակէտին, մենք դէ՞մ լինենք, ինչի՞ կը նմանուենք: Եթէ անցած 8 տարիներին մենք դէմ լինէինք, ինչի՞ կը հասնէինք: Որ միւսները դէմ եղան, խանգարեցին, ինչի՞ հասան: Ընդդիմութիւն ենք, որովհետեւ իշխանութեան մաս չենք կազմում, գործադիրի մաս չենք կազմում, ընդդիմութիւն ենք, որովհետեւ դէմ ենք ընկերային-տնտեսական քաղաքականութեանը, քատրային քաղաքականութեանը, ամենաթողութեանը, անպատժելի մթնոլորտին, խտրական վերաբերմունքին, անարդարութեանը: Սա լուրջ քաղաքական ուժի կեցուածք է: Եթէ ես մի խումբ եմ, որը կեանքի նպատակ ունի յառաջիկայ 10-15 տարուայ ընթացքում դառնալ նախարար, վարչապետ, նախագահ, կեանքը ինձ չի հերիքի, պէտք է ամէն ինչ անեմ, բարոյական-անբարոյական, որ դառնամ իշխանութիւն: Բայց եթէ շարժառիթը հայ ժողովրդի բարօրութիւնն է, պիտի չվնասեմ, օգնեմ:
Հ.- Հիմա ՀՅԴ-ն իշխանութեան գալու նպատակ չունի՞:
Պ.- Ունենք, բայց ոչ ամէն գնով: Անշուշտ ունենք ու լուրջ պայքարելու ենք դրա համար: Մենք իշխանութիւն ենք ուզում, որ այս երկրում ամէն ինչ լաւ լինի, որ կարողանանք մեր ծրագիրն իրականացնել: Մենք իշխանութիւն չենք ուզում յանուն իշխանութեան:
Հ.- Այսինքն յառաջիկայ խորհրդարանական ընտրութիւններում պայքարելու էք մեծամասնութեան համա՞ր:
Պ.- Բնականաբար:
