16 սեպտեմբերին Հայաստանի Հանրապետութեան սփիւռքի նախարարութեան կեդրոնին մէջ տեղի ունեցաւ մամլոյ ասուլիս` նուիրուած Մուսա Լերան հերոսամարտի 100-ամեակի նախաձեռնութիւններուն:
Մամլոյ ասուլիսին մասնակիցներն էին Հայաստանի Հանրապետութեան սփիւռքի նախարարի տեղակալ Սերժ Սրապիոնեան, Մուսա Լերան հերոսամարտի 100-ամեակի Կեդրոնական մարմինի նախագահ Եսայի Հաւաթեան (Այնճար, Լիբանան), «Մուսա Լեռ» հայրենակցական միութեան երիտասարդական թեւի պատասխանատու Գաբրիէլ Փանոսեան եւ հայրենակցական միութեան Հայաստանի մասնաճիւղի նախագահ Պերճ Ղազարեան:
Հայաստանի Հանրապետութեան սփիւռքի նախարարի տեղակալը նշեց, որ Մուսա Լերան հերոսամարտի 100-ամեակը հայրենիքի մէջ պիտի նշուի պետական մակարդակով` «Մուսա Լեռ» հայրենակցական միութեան կողմէ իրականացուող ծրագիրին զուգընթաց:
Ս. Սրապիոնեան խօսեցաւ հերոսամարտի դերին եւ նշանակութեան մասին` նշելով, որ աշխարհի տարբեր երկիրներուն մէջ հաստատուած մուսալեռցիները կայացած են, ստեղծած հայրենակցական միութիւններ եւ կը պահեն իրենց հայրերուն ու մեծ հայրերուն անկոտրում կամքն ու ոգին, աւանդութիւններն ու սովորութիւնները:
Պերճ Ղազարեան ներկայացուց 15 սեպտեմբերին` հրամանատար Եսայի Եաղուպեանի շիրիմին այցելութեամբ սկսած նախաձեռնութիւններուն ժամանակացոյցը: Ան յատկապէս կարեւոր նկատեց 17 սեպտեմբերին Երեւանի պետական համալսարանին մէջ տեղի ունենալիք գիտաժողովը` նուիրուած Մուսա Լերան հերոսամարտին, ըսաւ, որ 18 սեպտեմբերին Հայոց ցեղասպանութեան թանգարան-հիմնարկին մէջ պիտի կատարուի Մուսա Լերան հերոսամարտին եւ մուսալեռցիներու կենցաղին նուիրուած ժամանակաւոր ցուցասրահի բացումը, 20 սեպտեմբերին` ժամը 19:00-ին, Երեւանի Շահումեան հրապարակէն 40 երիտասարդներու քայլարշաւ Երեւանէն դէպի Մուսա Լերան յուշահամալիր եւ այլ նախաձեռնութիւններ:
Եսայի Հաւաթեան խօսեցաւ «Մուսա Լեռ» հայրենակցական միութեան կողմէ աշխարհի տարբեր երկիրներու մասնաճիւղերուն տարած աշխատանքներուն մասին` մասնաւորաբար անդրադառնալով Լիբանանի մէջ տեղի ունեցած 18 նախաձեռնութիւններուն: Ան նշեց նաեւ, որ անոնց մասնակցած են հազարաւոր հայեր, իսկ շուտով Հայաստան պիտի գան 66 ուխտաւորներ` մասնակցելու 20 սեպտեմբերին Երեւանէն Մուսա Լերան յուշահամալիր քայլարշաւին եւ միւս նախաձեռնութիւններուն:
Եսայի Հաւաթեան շնորհակալութիւն յայտնեց սփիւռքի նախարարութեան` մնայուն աջակցութեան համար: «Սփիւռքի նախարարը յատուկ ջերմութեամբ կը վերաբերի մեր միութեան եւ բոլոր այնճարցիներուն նկատմամբ, որոնք մէկ բռունցք դարձած կը տօնակատարեն հերոսամարտի 100-ամեակը», շեշտեց ան:
Գաբրիէլ Փանոսեան կոչ ուղղեց մասնակցելու քայլարշաւին, ներկայ գտնուելու Մուսա Լեռ գիւղին մէջ տեղի ունենալիք հարիսայի պատրաստութեան հանդիսաւոր արարողութեան եւ շուրջպար հանդէսին: Ան աւելցուց, որ այս ծիրին մէջ 20 սեպտեմբերին Յակոբ Պարոնեանի անուան երաժշտական երգիծական պետական թատրոնին մէջ պիտի բեմադրուի Ֆրանց Վերֆելի «Մուսա Լերան 40 օրերը» ներկայացումը:
Ասուլիսի աւարտին մամլոյ ասուլիսի մասնակիցները պատասխանեցին լրագրողներուն հարցումներուն:
Նոյն օրը ուխտաւոր մուսալեռցիները այցելեցին Մուսա Լեռ գիւղի Ֆրանց Վերֆելի անունը կրող դպրոց:
Հիւրերը նախ ծանօթացան դպրոցի հիմնադրման պատմութեան, ապա շրջագայեցան կրթօճախին մէջ, զրուցեցին աշակերտներուն, ուսուցիչներուն հետ:
Այնուհետեւ դպրոցի հանդիսութիւններու սրահին մէջ աշակերտները ներկայացուցին հատուածներ Ֆրանց Վերֆելի «Մուսա Լերան քառասուն օրերը» պատմավէպի բեմականացումէն:
Ներկայացումէն առաջ ներկաները ողջունեց դպրոցի տնօրէն Աղաւնի Վեզիրեան: «Սիրելի՛ մուսալեռցիներ, անչափ ուրախ ենք ձեզ հիւրընկալելու այս կամարների ներքոյ: Գիտեմ` դուք այստեղ էք եկել արեան կանչով, եկել էք միասին եւ մեծ շուքով տօնախմբելու Մուսա Լերան հերոսամարտի 100-ամեակը, եւս մէկ անգամ ոգեկոչելու նահատակուած հայորդիների անմահ յիշատակը: Վստահեցնում եմ, որ մեր դպրոցը նոյնպէս ապրում է Մուսա Լերան ոգով ու շնչով», յայտնեց ան:
Մուսա Լերան հերոսամարտի 100-ամեակի կեդրոնական մարմինի նախագահ Եսայի Հաւաթեան այս առիթով արտասանած իր խօսքին մէջ շնորհակալութիւն յայտնեց Ֆրանց Վերֆելի անուան դպրոցի տնօրէնութեան: Մէջբերելով Ամենայն Հայոց Գարեգին Ա. կաթողիկոսին խօսքը, թէ` «մուսալեռցիները հայ ժողովուրդին հացը շաղախելու թթխմորն են», աւելցուց` «միշտ եւ ամէնուր պէտք է հպարտ ըլլանք հայ ըլլալու եւ, յատկապէս, մուսալեռցի ըլլալու համար»:
Նախաձեռնութեան ներկայ էր նաեւ Մուսա Լեռի հոգեւոր հովիւ Գեղամ քհնյ. Քեսապլեան, որ Տէրունական աղօթքով եզրափակեց ցերեկոյթը:
Այնուհետեւ ուխտաւորներուն խումբը ուղղուեցաւ Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածին:
