Նամականի

Յարգարժան խմբագրութիւն «Ազդակ» օրաթերթի, Պէյրութ,

Պարբերաբար կը ստանամ լիբանանահայ մամուլը` թղթային տեսքով: Թող ներուի ինծի խոստովանիլ, որ նոյն մամուլին ելեկտրոնային տարբերակներուն ընթերցումով անոնց բովանդակութիւնը ուղեղիս մէջ չի տպաւորուիր եւ կարդալէն վայրկեաններ ետք իսկ ջնջուած կ’ըլլայ յիշողութենէս` ի տարբերութիւն թղթայինի: Հոսկէ ալ` արձագանգիս ուշացումը:

Օրերս ստացայ լիբանանահայ թերթերու օգոստոսեան թիւերը: Զանոնք աչքէ անցուցի: Ցաւով նկատեցի, որ լեզուական տեսակէտէն ալ անընդհատ նահանջի մէջ է լիբանանահայ մամուլը: Յատկապէս շատ ու ակնբախ են հոլովներու սխալ գործածութիւնները:

Նկատեցի, որ «Ազդակ» իր 10-րդ էջին մէջ սկսած է արտատպումներ կատարել հայրենական մամուլէն: Այս փաստը ուրախալի ու քաջալերական է: Սակայն պէտք է շատ զգուշ ըլլալ, որպէսզի հայրենական մամուլին մէջ գրեթէ համաճարակի վերածուած լեզուական ժահրերը մուտք չգործեն արեւմտահայերէնին մէջ` սփիւռքահայ մամուլին խողովակով: Համաձայն եմ հայոց լեզուի երկու ճիւղերու փոխհարստացման, մանաւանդ` իրենց բառապաշարով, սակայն պէտք է մէկդի շպրտել բոլոր տեսակի օտար, հայերէնին մէջ համապատասխան հոմանիշ ունեցող բառերը, ինչպէս նաեւ` օտարաբանութիւնները: Հայրենական արեւելահայերէնին մէջ այդ օտարաբանութիւնները գրեթէ ամբողջութեամբ ռուսաբանութիւններ են: Անոնցմէ են «ցանկացած» եւ «ստացուած» բայերուն անհարկի, սխալ եւ համաճարակային գործածութիւնը, որով մեր սուրբ լեզուն անընդհատ կը պղծուի: Լաւ կ’ըլլար, որ գոնէ այս երկու բառերը ՀԻՄՆՈՎԻՆ ՎՏԱՐՈՒԷԻՆ հայոց լեզուէն, քանի որ մեր լեզուի հայրենական տարբերակը խեղդամահ ընող հիմնական երկու բայերն են:

Ցաւով նկատեցի, որ «Ազդակ» եւս ինկած է ռուսաբանութիւններու այս ծուղակը, կարծէք բաւարար չէին միւս օտարաբանութիւնները` արաբաբանութիւնը, անգլիաբանութիւնը եւ այլք: Արդարեւ, «Ազդակ»-ի 6 օգոստոս 2015-ի թիւի 10-րդ էջին մէջ հայրենական «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթէն արտատպուած է լուր մը` Հ. Հ.ի (ի դէպ, վերնագիրին մէջ տպուած է «Հայաստան», որը շատ աւելի լայն հասկացողութիւն է, քան «Հ. Հ.»-ը) Կեդրոնական դրամատան մէջ օտար դրամանիշներու քանակի նուազման մասին: Լուրին վերջաւորութեան կը կարդանք. «Այնպէս ստացուեցաւ, որ մեր արտաքին պարտքը աւելցաւ»: Ի՞նչը ինչպէ՞ս «ստացուեցաւ», տիկնայք եւ պարոնայք, ո՞վ ղրկեց, ո՞վ ստացաւ… «Ստացուեց» արեւելահայերէն ռուսաբանութիւնը «ստացուեցաւ»-ի վերածելով` այդ բառը արեւմտահայերէ՞ն դարձաւ: Ո՛Չ եւ միլիա՛ռ անգամ ՈՉ: «Ըլլալ», «պատահիլ», «յաջողիլ» հայերէն բայերուն հոմանիշ չէ ու ՉԻ ԱԼ ԿՐՆԱՐ ԸԼԼԱԼ «ստացուիլ» ռուսաբանութիւնը` ըլլայ արեւելահայերէնին թէ արեւմտահայերէնին մէջ: Ամէն հայերէն կարծեցեալ բառ կամ բառակապակցութիւն դեռ չի նշանակեր, որ ան հայերէն է. պարտադիր պայման է, որ ան պատշաճի հայերէնի լեզուամտածողութեան:

Կ’առաջարկեմ «Ազդակ»-ի բոլոր սենեակներուն մէջ փակցնել ցուցանակներ` աշխատակիցներուն արգիլելով գործածել հայերէնի «իւրաքանչիւր», «որեւէ», «ամէն» բառերը սպաննած «ցանկացած» բառն ու ռուսաբանութեան մէկ ուրիշ ժահր` հայերէնի  «ըլլալ», «պատահիլ», «յաջողիլ» բայերը բռնաբարող «ստացուիլ» բայը:

Եկէք` յարգենք ու սիրենք մեր լեզուն … գործնականապէս եւ ոչ թէ հայոց լեզուին իբր թէ նուիրուած համագումարներ եւ գիտաժողովներ կայացնելով ու «Մայրենիի դեսպան» ու «Մեսրոպ Մաշտոց» շքանշաններ արժեմ-չարժեմին առատօրէն շնորհաբաշխելով:

Յարգանքներով`
ԳԷՈՐԳ ԵԱԶԸՃԵԱՆ

Երեւան, 23 օգոստոս 2015, իրիկուն